Trái ngược với nhiều ngành kinh tế đang phải đối mặt với khó khăn do đại dịch COVID-19, ngành xuất bản sách điện tử đang có chiều hướng gia tăng tích cực.
Các thiết bị đọc ebook góp phần giúp thị trường tăng trưởng. Ảnh: rollingstone.com
Tháng 6-2021, Rediger Wischenbart Content and Consulting (RWCC - nhóm hoạt động chuyên cung cấp các phân tích, báo cáo độc lập về thị trường sách), đã công bố báo cáo dựa trên số liệu khảo sát tại một số thị trường: Ý, Ðức, Áo, Thụy Sĩ, Brazil, Mexico. Theo đó, năm 2020 ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng số lượng sách điện tử (ebook) bán ra, đạt giá trị 18,13 tỉ USD. Nguyên nhân của sự thay đổi này là nhiều nhà sách phải đóng cửa trong suốt dịch COVID-19, các doanh nghiệp phải chuyển sang phương thức kinh doanh trực tuyến. Khách hàng vì thế tìm đến không gian ảo nhiều hơn và ebook được lựa chọn nhiều hơn. Chi phí sản xuất ebook thông thường rẻ hơn phiên bản sách in, lại không phải chịu chi phí vận chuyển. Trong khi đó, sách in phải lệ thuộc vào nguồn cung cấp giấy, nhưng hiện nay nguồn nguyên liệu càng trở nên khan hiếm, càng đẩy giá thành sách in lên cao. Ebook có giá thành ổn định hơn, vài nơi có xu hướng giảm giá để khuyến khích người dân đọc sách như ở Mexico, Brazil.
Mordor Intelligence - tổ chức chuyên cung cấp số liệu và báo cáo nghiên cứu thị trường cho doanh nghiệp trên nhiều lĩnh vực, dự báo rằng ngành xuất bản sách điện tử sẽ chạm mức 23,12 tỉ USD vào năm 2026, đạt tỷ lệ tăng trưởng gộp hàng năm (CAGR) là 4,9%, mức tăng trưởng ổn định.
Sự tăng trưởng của sách điện tử đã tạo ra một bức tranh thị trường mới trong ngành xuất bản. Ngày càng có nhiều hãng công nghệ và nhà xuất bản tham gia vào thị trường này. Ðể cạnh tranh, các hãng công nghệ sản xuất và phát triển nhiều thiết bị đọc ebook hiện đại, tiện lợi với giá thành phù hợp cho từng đối tượng tiêu dùng. Sử dụng ebook còn được xem là góp phần bảo vệ môi trường khi hạn chế sử dụng giấy in (liên quan đến ngành khai thác gỗ). Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là các thiết bị điện tử có dung lượng lớn là nơi có thể lưu trữ kho sách khổng lồ, nhưng các thiết bị điện tử này lại là nguồn rác thải không thân thiện với môi trường, thậm chí độc hại khi đến lúc phải ngưng sử dụng. Việc tạo ra nguồn rác này khiến nhiều nhà bảo vệ môi trường lo ngại.
Trong khi đó, thị trường xuất bản sách điện tử vẫn còn mới và nhỏ lẻ, nhưng vẫn cho thấy tiềm năng lớn, dẫn đến sự cạnh tranh ngầm khi diễn ra sự thâu tóm của các ông lớn trong ngành công nghệ. Năm 2011, hãng luật Hagens Berman đại diện cho một nhóm người mua sách điện tử đã đệ đơn kiện hãng Apple và nhóm 5 nhà xuất bản lớn: Hachette, HarperCollins, Macmillan, Simon & Schuster và Penguin Random House, về việc các đơn vị này thỏa thuận ngầm để cùng nâng giá ebook kiếm lời lớn, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Kết quả, Apple phải hoàn lại người tiêu dùng 400 triệu USD, cộng với 50 triệu USD chi phí luật sư và án phí. Việc kiện tụng tiếp tục tái diễn vào tháng 1-2021, với Hachette, HarperCollins, Macmillan, Simon & Schuster và Penguin Random House, do sự thỏa thuận giữa 5 nhà xuất bản này và hãng bán lẻ Amazon. Theo đó, các nhà xuất bản nâng giá bán ebook lên tới 30% tại các đơn vị bán lẻ khác, nhằm bảo vệ Amazon trong cuộc chiến cạnh tranh về giá.
Có thể thấy, ngành xuất bản ebook là thị trường tiềm năng, nhưng cũng tạo ra nhiều bất cập cần phải suy xét, nhất là phải đảm bảo hài hòa lợi ích cho người tiêu dùng.
MINH NHIÊN (Publishersweekly, Mordorintelligence, Publishingperspective)