Vệ tinh thương mại Iridium. Ảnh: AP

Ngày 10-2, trên quỹ đạo không gian miền Bắc Sibérie (Nga) cách bề mặt Trái đất khoảng 790 km, vệ tinh thương mại Iridium thuộc công ty tư nhân Iridium Holdings LLC của Mỹ đã đụng vào vệ tinh Cosmos không còn sử dụng của Nga với vận tốc hơn 40.000 km/giờ. Kết quả là cả hai đều vỡ tan tành. Đây là lần đầu tiên xảy ra một vụ tai nạn vệ tinh trong vũ trụ và điều này gây nên mối đe dọa đối với các hoạt động không gian của con người trong tương lai.

Vệ tinh Iridium có trọng lượng 560 kg, được phóng lên quỹ đạo năm 1997. Còn vệ tinh Cosmos nặng 950 kg, được đưa lên không gian năm 1993 nhưng đã ngưng hoạt động cách đây 10 năm và hiện nằm ngoài tầm kiểm soát. Cả hai vệ tinh này đều được sử dụng cho mục đích viễn thông, trong đó vệ tinh Iridium là một phần trong mạng lưới 66 vệ tinh của công ty Iridium Holdings LLC đang cung cấp thuê bao điện thoại cho hơn 300.000 khách hàng, trong đó có Bộ Quốc phòng Mỹ.

Theo Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA), trước đây từng có 4 vụ va chạm giữa các vật thể trên quỹ đạo, nhưng tất cả là giữa các mảnh vỡ của tên lửa hoặc vệ tinh nhỏ nên không gây hậu quả gì. Lần này, theo quan sát của Bộ Tư lệnh không quân chiến lược Mỹ, vụ va chạm tạo ra khoảng 600 mảnh vỡ với đường kính mỗi mảnh nhỏ nhất là 10 cm, đó là chưa kể vô số mảnh có kích thước nhỏ hơn. Cách đây 2 năm, Trung Quốc đã bắn hạ một vệ tinh khí tượng cũ và tạo ra hơn 2.000 mảnh vỡ có kích thước tương tự. Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết họ đang theo dõi khoảng 18.000 vật thể nhân tạo có đường kính từ 10 cm trở lên bay xung quanh Trái đất. Theo tính toán của NASA, phần lớn các vật thể này phải mất nhiều năm, thậm chí là nhiều thập niên mới có thể rơi xuống mặt đất.

Hiện nay, các nhà khoa học chưa thể dự đoán rõ ràng nguy cơ các vật thể được tạo ra từ vụ va chạm giữa hai vệ tinh Iridium và Cosmos có ảnh hưởng tới các tàu không gian hay không. Trước mắt, Trạm không gian quốc tế (ISS) có thể được coi là an toàn do nằm ở quỹ đạo thấp, cách Trái đất khoảng 350 km. Tuy nhiên, mối nguy này có thể xảy ra đối với Kính viễn vọng không gian Hubble (nằm cách mặt đất 610 km), các vệ tinh quan sát Trái đất và các vệ tinh thời tiết, viễn thông đang hoạt động tương đối gần các vật thể bay tự do trên quỹ đạo.

PHÚC KIẾN
(Theo AP, Guardian, Reuters, New Scientist)