TRÍ VĂN (Tổng hợp)

Trung Quốc mới đây thông báo sẽ tặng một cặp gấu trúc cho Qatar để đánh dấu sự kiện quốc gia giàu dầu mỏ này tổ chức vòng chung kết World Cup 2022.

Gấu trúc của Trung Quốc. Ảnh: AFP

Ðại sứ Trung Quốc tại Doha Zhou Jian cho biết, đôi gấu trúc mang tên Suhail và Soraya sẽ được đưa đến Qatar trong tháng 10 trước khi sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh này được khởi tranh vào ngày 20-11. “Ðây là món quà mà 1,4 tỉ dân Trung Quốc dành tặng cho World Cup năm nay và chắc chắn sẽ trở thành biểu tượng mới của tình hữu nghị Trung Quốc - Qatar” - ông Zhou phát biểu tại một buổi tiệc chiêu đãi.

Theo Hãng tin AFP, Suhail là tên của một trong những ngôi sao sáng nhất có thể nhìn thấy được tại vùng Vịnh, trong khi Soraya là tên tiếng Arab của cụm sao Thất Nữ, vốn thường quan sát được vào lúc sáng sớm đầu tháng 6 dương lịch.

Chính sách ngoại giao có từ lâu đời

Cách đây 50 năm, trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ khi đó là Richard Nixon tới Trung Quốc để tái lập quan hệ giữa 2 nước, Chủ tịch Mao Trạch Ðông đã hứa tặng cho Mỹ đôi chú gấu trúc có tên Ling-Ling và Hsing Hsing để thể hiện thiện chí, qua đó đánh dấu sự phát triển của chính sách “Ngoại giao gấu trúc”. Ðáp lại, Tổng thống Nixon tặng Trung Quốc đôi bò xạ hương tên là Milton và Matilda.

Trong vòng một năm đầu tiên kể từ khi đến Mỹ, ước tính có khoảng 1,2 triệu người đến vườn thú để chiêm ngưỡng cặp gấu trúc nói trên. Trong 20 năm tiếp theo, 2 chú gấu luôn nằm trong số những con vật thu hút khách tham quan nhất tại Vườn thú quốc gia Mỹ. Với món quà này, quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh có sự khởi sắc. Năm 1979, Chủ tịch Trung Quốc khi đó là Ðặng Tiểu Bình có chuyến thăm Mỹ để gặp Tổng thống Jimmy Carter, đánh dấu việc hoàn thành sứ mệnh bình thường hóa quan hệ với Mỹ.

Ðến nay, chính sách “Ngoại giao gấu trúc” của Trung Quốc vẫn được duy trì. Theo đó, Trung Quốc cho các sở thú ở Mỹ hoặc tại một quốc gia nào khác thuê gấu trúc trong khoảng thời gian 10 năm. Ðổi lại, sở thú đó phải trả khoản phí hàng năm từ 500.000USD đến 1 triệu USD. Nếu các cặp gấu trúc cho thuê sinh đẻ, thì thế hệ sau đều được coi là “công dân Trung Quốc”. Nhờ giữ vai trò trọng tâm trong quan hệ Mỹ - Trung, gấu trúc được hưởng lợi từ các dịch vụ chăm sóc y tế chất lượng cũng như được nghiên cứu tại nhiều cơ sở nghiên cứu trên khắp thế giới. Về phần mình, các sở thú của Mỹ cũng được lợi nhờ gấu trúc giúp thu hút lượng lớn khách tham quan và tạo ra doanh thu, từ đó giúp bù đắp chi phí thuê và nuôi giữ loại động vật này.

Giới chuyên gia cho biết, gấu trúc đóng vai trò như là đại sứ thiện chí cho Trung Quốc. “Ðó chính là quyền lực mềm của Trung Quốc. Gấu trúc rất dễ thương và đáng yêu. Vì vậy nó phù hợp với loại hình ngoại giao hữu nghị” - Andrew J. Nathan, chuyên gia nghiên cứu về chính trị và chính sách đối ngoại của Trung Quốc, cho biết.

Lợi ích song trùng

Chính sách “Ngoại giao gấu trúc” được coi là chính thức bắt đầu vào 1957 khi Trung Quốc tặng Liên Xô một cặp gấu trúc có tên Ping Ping và Qi Qi. Trong giai đoạn 1957-1983, Trung Quốc tặng tổng cộng 24 gấu trúc cho 9 nước. Ðến năm 1984, truyền thống tặng gấu trúc của Trung Quốc có sự điều chỉnh, do số lượng cá thể gấu trúc trong tự nhiên sụt giảm nghiêm trọng. Kể từ đó, Bắc Kinh chuyển sang “cho thuê” gấu trúc, vừa nhằm giữ được quan hệ tốt đẹp với các nước, vừa để có kinh phí bảo vệ giống loài này. Qua chương trình “cho thuê”, gấu trúc đã được đưa tới 20 quốc gia. Chỉ riêng trong năm 2019, Trung Quốc đã gửi đến Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc - những đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc - lần lượt 11, 9 và 4 gấu trúc.

Những thỏa thuận tặng, cho thuê gấu trúc trong những năm gần đây không chỉ phản ánh mối quan hệ ngoại giao song phương tốt đẹp mà còn trùng vào thời điểm Bắc Kinh và nước đối tác đạt kết quả thương mại lớn. Chẳng hạn, Trung Quốc đã tặng gấu trúc cho Canada, Pháp và Úc sau khi đạt được thỏa thuận song phương với các nước này về xuất khẩu uranium. Ðặc biệt, số lượng gấu trúc được cho mượn tăng cao kể từ khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhậm chức.

Với Qatar lần này, tuy đội tuyển Trung Quốc không thể góp mặt tại World Cup nhưng các công ty nước này được trúng thầu các dự án xây dựng đồ sộ có liên quan. Vả lại, Quốc vương Qatar Tamim bin Hamad Al Thani từng là một trong số ít lãnh đạo thế giới tới tham dự Olympic mùa đông Bắc Kinh năm 2022.

Gấu trúc sống tại một vài vùng núi ở Trung Quốc, chủ yếu là ở tỉnh Tứ Xuyên, nhưng cũng xuất hiện ở Thiểm Tây và Cam Túc. Gấu trúc được coi là “quốc bảo” của Trung Quốc và là biểu tượng của hòa bình và tình hữu nghị. Chính vì vậy, gấu trúc đã chứng kiến nhiều khoảnh khắc đáng nhớ trong lịch sử ngoại giao Trung Quốc và là nhân tố quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh của cường quốc này. Theo Viện Smithsonian, hiện còn chưa tới 1.900 con gấu trúc hoang dã và chỉ khoảng 600 con được nuôi nhốt trên toàn thế giới. Năm 2016, loài động vật này đã được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đưa ra khỏi danh sách nguy cấp và nâng lên mức “dễ bị tổn thương”.