* TÔ HUY RỨA
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng,
Trưởng Ban Tổ chức Trung ương
Đất nước ta đang cần một đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất và năng lực tốt, bảo đảm sự chuyển tiếp liên tục, vững vàng giữa các thế hệ cán bộ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ mới. Để đạt được mục tiêu nhiệm vụ đặt ra, cần đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của công việc”, cán bộ là nhân tố quyết định thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng. Ngay từ những ngày đầu và trong suốt quá trình vận động của cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn dày công tuyển chọn, đào tạo, huấn luyện những cán bộ tận trung với Đảng, tận hiếu với dân, suốt đời hy sinh, phấn đấu vì sự nghiệp cách mạng cao cả. Nhiều thế hệ cán bộ đã trưởng thành, có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp của Đảng, của dân tộc, góp phần làm nên Cách mạng Tháng Tám (năm 1945) lịch sử, giành thắng lợi vẻ vang trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, thống nhất đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội, tiến hành công cuộc đổi mới thành công; xây dựng Đảng ta ngày càng trưởng thành, vững mạnh.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (năm 1986) đề ra đường lối đổi mới toàn diện. Trong đó, một trong những yêu cầu quan trọng là đổi mới đội ngũ cán bộ. Đại hội nhấn mạnh: “Muốn đổi mới đội ngũ cán bộ, trước hết phải đổi mới công tác cán bộ và đội ngũ những người làm công tác tổ chức cán bộ”. Từ đó đến nay tại các kỳ Đại hội, Đảng ta đề ra, bổ sung, hoàn chỉnh hệ thống quan điểm, chủ trương, đường lối, các giải pháp về công tác cán bộ và kiên trì lãnh đạo thực hiện. Nhiều chủ trương, quan điểm, giải pháp lớn về công tác cán bộ được cụ thể hóa, thể chế hóa và tổ chức thực hiện. Kết quả là công tác cán bộ được triển khai tương đối đồng bộ; các khâu trong công tác cán bộ, như: đánh giá, tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bố trí, sử dụng và thực hiện chính sách cán bộ tiếp tục được đổi mới về nội dung, phương pháp, cách làm.
Công tác quy hoạch, đào tạo và luân chuyển cán bộ có những chuyển biến tích cực, thành nền nếp; dân chủ, công khai trong công tác cán bộ được mở rộng trên cơ sở bảo đảm nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đồng thời đề cao trách nhiệm của các tổ chức và người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị, phát huy tốt hơn vai trò lãnh đạo, tham mưu đề xuất của các cấp ủy, tổ chức đảng trong công tác cán bộ... Việc phân cấp quản lý cán bộ được thực hiện hợp lý hơn; công tác kiểm tra, giám sát trong công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ được tăng cường.
Đội ngũ cán bộ được bổ sung về số lượng, nâng cao về chất lượng và cơ cấu ngày càng hợp lý hơn; tỷ lệ cán bộ trẻ, cán bộ nữ, cán bộ người dân tộc thiểu số ở một số ngành, một số lĩnh vực tăng khá. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt từ Trung ương đến cơ sở, đặc biệt là cấp chiến lược, có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng động, sáng tạo, kiên định thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Trình độ, kiến thức và năng lực quản lý kinh tế, quản lý xã hội ngày càng được nâng cao. Đa số giữ được phẩm chất cách mạng, lối sống lành mạnh, giản dị, gắn bó với nhân dân, tiếp cận và tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong điều kiện mới. Cán bộ trẻ được đào tạo cơ bản, có kiến thức, trình độ, năng lực, có khả năng hội nhập kinh tế quốc tế, đang vươn lên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ mới.
Trong công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trước những thách thức mới trong môi trường, điều kiện mới, đội ngũ cán bộ đã vượt qua nhiều khó khăn, trở ngại để học tập, công tác, tiếp tục có những bước trưởng thành và tiến bộ, thực sự là lực lượng nòng cốt cùng với nhân dân tạo nên thành tựu to lớn mà Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã khẳng định: “Mười năm thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đã đạt được những thành tựu to lớn, rất quan trọng, nhiều mục tiêu chủ yếu của Chiến lược 2001 - 2010 đã được thực hiện”; “Sau 20 năm thực hiện Cương lĩnh, chúng ta đã giành được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử”.
Tuy nhiên, công tác cán bộ còn nhiều hạn chế, yếu kém, chưa đáp ứng yêu cầu nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã nghiêm túc kiểm điểm và thẳng thắn chỉ ra những mặt hạn chế, yếu kém của đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ: “Tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, những tiêu cực và tệ nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn tiếp tục diễn biến phức tạp”. Đội ngũ cán bộ còn nhiều mặt chưa đáp ứng được yêu cầu trước mắt và lâu dài. Tình trạng một số cán bộ thoái hóa, biến chất chưa được ngăn chặn, đẩy lùi. Trong đội ngũ cán bộ vẫn tồn tại tình trạng trì trệ thiếu trách nhiệm, tính chiến đấu chưa cao. Việc đổi mới công tác cán bộ còn chậm, thiếu cơ chế, chính sách cụ thể để thực sự phát huy dân chủ trong công tác cán bộ, phát hiện và sử dụng người tài; chậm đổi mới cơ chế, phương pháp và quy trình đánh giá, bổ nhiệm, miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ.
Quản lý và đánh giá cán bộ vẫn là khâu yếu nhất nhưng chậm khắc phục; quan điểm, phương pháp, tiêu chí đánh giá cán bộ chưa rõ ràng, nhất quán; chưa xây dựng được tiêu chuẩn chức danh cán bộ làm cơ sở cho việc đánh giá, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch và bố trí, sử dụng cán bộ... Tình trạng “chạy chức”, “chạy quyền”, “chạy tội”, “chạy bằng cấp”, “chạy huân chương”, bị xã hội lên án gay gắt, cán bộ, đảng viên bức xúc nhưng chưa được đánh giá đúng mức độ nghiêm trọng để đề ra biện pháp ngăn chặn cụ thể, hiệu quả. Công tác cán bộ thiếu tầm nhìn xa. Chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thấp. Môi trường làm việc, chính sách cán bộ chưa tạo được động lực để khuyến khích, thu hút, phát huy năng lực, sự cống hiến của cán bộ; chưa cổ vũ ý chí phấn đấu vươn lên, sự gắn bó, tận tụy của cán bộ đối với công việc. Việc xử lý, sử dụng và quản lý cán bộ, đảng viên có vấn đề lịch sử chính trị còn phiến diện, thiếu chặt chẽ; việc xem xét, giải quyết những vấn đề chính trị hiện nay của cán bộ, đảng viên còn lúng túng; nhiều cấp ủy, tổ chức đảng chưa quan tâm chỉ đạo đúng mức công tác này.
Những hạn chế, yếu kém nêu trên của công tác cán bộ được phát hiện từ nhiều nhiệm kỳ Đại hội trước nhưng vẫn chưa khắc phục được, có mặt còn nghiêm trọng, phức tạp hơn. Những hạn chế, yếu kém này đã làm giảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân, ảnh hưởng đến thực hiện nhiệm vụ chính trị, gây tâm tư ngay trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và làm giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã đề ra nhiệm vụ chính trị quan trọng trong thời gian tới là “Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đề ra, đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới, xây dựng được đội ngũ cán bộ ngang tầm, đủ phẩm chất và năng lực đảm đương nhiệm vụ, có tính kế thừa, phát triển, khắc phục cho được những hạn chế yếu kém của đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ thời gian qua.
Để đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới, phải căn cứ vào hệ thống các quan điểm, chủ trương, giải pháp đã đề ra trong các nghị quyết của Đảng, nhất là các nghị quyết của các kỳ Đại hội gần đây, như: Nghị quyết Trung ương 3 (khóa VIII), Kết luận số 37-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Quán triệt sâu sắc Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng về công tác cán bộ, các cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan làm công tác tham mưu về tổ chức cán bộ cần quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc, đồng bộ, có hiệu quả các nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu sau đây:
Một là, làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho các cấp ủy, các tổ chức trong hệ thống chính trị, trước hết là nhận thức của người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị từ Trung ương đến cơ sở về tầm quan trọng của công tác cán bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ. Cần nhận thức sâu sắc rằng, công tác cán bộ là công tác của Đảng và của cả hệ thống chính trị, mà trước hết là của các cấp ủy, tổ chức đảng, thủ trưởng cơ quan, đơn vị, trong đó cơ quan làm công tác tổ chức cán bộ là nòng cốt tham mưu, tổ chức thực hiện.
Hai là, tăng cường công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn việc cụ thể hóa, thể chế hóa và tổ chức thực hiện thành nền nếp nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đồng thời phát huy vai trò, quyền hạn và trách nhiệm của các thành viên trong hệ thống chính trị. Thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể quyết định trong công tác cán bộ, phát huy trách nhiệm từng thành viên lãnh đạo; coi trọng, phát huy quyền hạn, trách nhiệm của người đứng đầu các tổ chức, cơ quan, đơn vị trong công tác cán bộ; gắn đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng với đổi mới công tác cán bộ.
Ba là, tiếp tục thực hiện tốt Chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nghị quyết Đại hội XI của Đảng về công tác cán bộ. Thực hiện đồng bộ các khâu của công tác cán bộ; đổi mới tư duy, cách làm, có tầm nhìn xa trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược. Thật sự phát huy dân chủ, khách quan, công tâm, khắc phục cho được những yếu kém, khuyết điểm trong từng khâu của công tác cán bộ và bản thân cơ quan, cán bộ làm công tác cán bộ. Cụ thể là:
- Bổ sung, hoàn thiện quy chế, quy trình đánh giá cán bộ một cách khoa học, dân chủ, khách quan. Xây dựng “Tiêu chuẩn chức danh cán bộ” làm cơ sở cho việc đánh giá, đào tạo bồi dưỡng, quy hoạch và sử dụng cán bộ. Lấy hiệu quả công tác và sự tín nhiệm của nhân dân, của đơn vị làm thước đo chủ yếu trong đánh giá và sử dụng cán bộ.
- Làm tốt công tác quy hoạch, tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, các ngành, các địa phương; tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 42 của Bộ Chính trị (khóa IX) về công tác quy hoạch cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; nghiên cứu, đề xuất việc xây dựng quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước. Xây dựng cơ chế phát hiện, đưa vào quy hoạch và đào tạo, rèn luyện, thử thách đối với cán bộ có triển vọng qua các môi trường, lĩnh vực công tác. Quan tâm quy hoạch, tạo nguồn cán bộ trẻ có thành tích xuất sắc, cán bộ xuất thân từ công nhân, gia đình có công với cách mạng, cán bộ dân tộc thiểu số, cán bộ nữ, cán bộ khoa học - công nghệ.
Trên cơ sở quy hoạch, đẩy mạnh việc đào tạo, đào tạo lại cán bộ theo chức danh công tác và cán bộ dự nguồn quy hoạch các chức danh lãnh đạo, quản lý theo hướng: đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, năng lực thực tiễn, xử lý tình huống cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, đội ngũ chuyên gia đầu ngành, cán bộ nữ, cán bộ người dân tộc thiểu số; khắc phục những biểu hiện tiêu cực trong quá trình đào tạo và tình trạng chạy theo bằng cấp đơn thuần.
- Đẩy mạnh công tác luân chuyển cán bộ theo quy hoạch ở các cấp, các ngành; tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 11 của Bộ Chính trị (khóa IX) về việc luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý; chú trọng đánh giá hiệu quả luân chuyển cán bộ từ địa phương này sang địa phương khác, trên cơ sở đó đề xuất giải pháp thực hiện chủ trương bố trí một số chức danh cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp tỉnh, thành phố không phải là người địa phương. Khắc phục tư tưởng cục bộ, khép kín và tình trạng luân chuyển mang tính hình thức.
- Xây dựng và thực hiện nghiêm các cơ chế, chính sách, quy định về phát hiện, đánh giá, tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trọng dụng những người có đức, có tài, có uy tín và tín nhiệm cao với nhân dân. Không bổ nhiệm cán bộ không đủ đức, đủ tài, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, cơ hội, tham vọng cục bộ, có nhiều dư luận xấu trong nhân dân. Tổ chức thực hiện tốt và thành nền nếp việc cho thôi chức, miễn nhiệm, từ chức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý; kịp thời thay thế những cán bộ yếu kém về phẩm chất, năng lực, bị nhân dân chê trách, không hoàn thành nhiệm vụ, uy tín giảm sút. Có cơ chế phát hiện, xử lý nghiêm và kịp thời những trường hợp “chạy chức”, “chạy quyền”, “chạy tội”, “chạy tuổi”, “chạy bằng cấp”, “chạy huân chương”.
Nghiên cứu, ban hành, thực hiện đồng bộ các chính sách cán bộ để thực sự tạo động lực, khuyến khích, thu hút, phát huy năng lực, sự cống hiến của cán bộ; cổ vũ ý chí phấn đấu vươn lên, sự gắn bó, tận tụy của cán bộ đối với công việc. Đãi ngộ hợp lý, thỏa đáng với những cán bộ tài năng, gắn bó với công việc, có nhiều đóng góp, cống hiến.
- Ban hành và thực hiện tốt chính sách sử dụng và quản lý cán bộ, đảng viên có vấn đề về lịch sử chính trị; chú trọng nắm và giải quyết vấn đề chính trị hiện nay. Kiên quyết đấu tranh chống những biểu hiện lệch lạc, trái với đường lối, quan điểm, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chống tha hóa, chống “tự diễn biến” trong cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ cấp cao.
- Tăng cường công tác giáo dục, quản lý cán bộ gắn với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh với phòng, chống tham nhũng, quan liêu, tiêu cực, đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, làm cho họ nhận thức rõ hơn về trách nhiệm, có ý thức phấn đấu giữ gìn tư cách, đạo đức, đoàn kết nội bộ; nâng cao năng lực chuyên môn và năng lực lãnh đạo, nhất là năng lực tổ chức thực hiện và giải quyết những vấn đề mới của thời kỳ mở cửa, hội nhập quốc tế; có tâm huyết, nhiệt tình, trách nhiệm cao, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, có phong cách làm việc dân chủ, mang lại hiệu quả thiết thực.
- Xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ có chất lượng cao, số lượng và cơ cấu hợp lý, bảo đảm tính liên tục, kế thừa và phát triển, đáp ứng yêu cầu của Đảng, của đất nước trong giai đoạn mới là nhiệm vụ vừa có ý nghĩa cấp bách, vừa có tính chiến lược lâu dài. Để làm tốt nhiệm vụ này, yêu cầu từng cấp ủy, cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị phải có chương trình, kế hoạch với cách làm cụ thể, kiên trì, dày công xây dựng đội ngũ cán bộ vừa đáp ứng yêu cầu trước mắt, vừa chuẩn bị đội ngũ cán bộ cho tương lai.
Từng cán bộ lãnh đạo phải có nhiệm vụ đào tạo, chuẩn bị người thay thế mình và xây dựng đội ngũ cán bộ kế cận của cơ quan, đơn vị; chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp và đội ngũ chuyên gia đầu ngành.
Bốn là, các cấp ủy, tổ chức đảng, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị phải chăm lo xây dựng, đổi mới tổ chức và đội ngũ cán bộ làm công tác cán bộ; đổi mới phong cách và phương pháp làm công tác cán bộ. Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ và mối quan hệ công tác của các cơ quan làm công tác cán bộ; khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán, không rõ thẩm quyền, trách nhiệm, không nắm chắc cán bộ. Xây dựng môi trường làm việc tốt nhằm phát huy tâm huyết, năng lực, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ làm công tác cán bộ. Có chính sách đào tạo, bồi dưỡng, tuyển chọn, thu hút những người có đức, có tài, có kinh nghiệm làm công tác cán bộ, công tâm, trung thực, trong sáng về các cơ quan làm công tác cán bộ; nâng cao phẩm chất, trình độ kiến thức và năng lực của đội ngũ làm công tác cán bộ. Chú trọng nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn, từng bước xây dựng khoa học về công tác tổ chức cán bộ. Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện làm việc hiện đại cho các cơ quan làm công tác cán bộ. Nghiên cứu, thực hiện chính sách đặc thù, phù hợp đối với đội ngũ cán bộ làm công tác tổ chức cán bộ, phát huy cao nhất trí tuệ, năng lực, trình độ tham mưu để thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao.
Đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ công tác cán bộ vừa là nhiệm vụ trước mắt và lâu dài, vừa là mục tiêu, yêu cầu tất yếu, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng để nước ta thực hiện thành công công cuộc đổi mới. Trong thời gian tới, các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan làm công tác tổ chức cán bộ phải căn cứ trên hệ thống các quan điểm, chủ trương, giải pháp về công tác cán bộ của Đảng, bám sát thực tiễn, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ cả về nhận thức và cách làm, đề ra và thực hiện các cơ chế, giải pháp tiếp tục cụ thể hóa nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ. Phát huy trách nhiệm, vai trò và chức năng của các tổ chức thành viên trong hệ thống chính trị, tôn trọng pháp luật và điều lệ của các tổ chức; chấp hành đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể quyết định trong công tác cán bộ. Thực hiện đồng bộ các khâu: đánh giá, quy hoạch, luân chuyển, đào tạo, bồi dưỡng và bố trí, sử dụng cán bộ..., để xây dựng đội ngũ cán bộ vừa hồng vừa chuyên, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đạt mục tiêu đến năm 2020 đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
(Theo Tạp chí cộng sản)
