Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước có hiệu lực pháp luật từ ngày 1-1-2010, tạo hành lang pháp lý cho hoạt động quản lý Nhà nước về công tác bồi thường, trong đó có quyền được yêu cầu bồi thường thiệt hại do cán bộ, công chức Nhà nước gây ra khi thực thi công vụ. Qua 6 năm thi hành, yêu cầu về bồi thường Nhà nước trong hoạt động THA dân sự đã bộc lộ một số điểm bất cập nhất định cần sớm tháo gỡ…

Ông Nguyễn Duy Quốc, Phó Cục trưởng Cục THA dân sự thành phố phát biểu tại buổi làm việc với Đoàn kiểm tra của Cục Bồi thường Nhà nước.

Yêu cầu về bồi thường Nhà nước trong hoạt động THA dân sự là lĩnh vực mới mẻ và phức tạp, nên khi triển khai, thực hiện, Cục THA dân sự TP Cần Thơ nhận thấy còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, thời gian qua, các cơ quan THA dân sự trên địa bàn thành phố đã thụ lý, giải quyết 2 vụ việc yêu cầu bồi thường của công dân. Trong đó, đã giải quyết xong 1 vụ việc của ông Huỳnh Hữu Lộc, với số tiền phải bồi thường hơn 21 triệu đồng. Còn 1 vụ việc của bà Phạm Thị Ly (ở quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ) đã thỏa thuận xong số tiền bồi thường gần 920 triệu đồng, đang chờ kinh phí để chi trả tiền cho bà Ly. Ngoài ra, có 2 trường hợp công dân khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết bồi thường, Tòa án đã thụ lý và mời Cục THA dân sự làm việc, nhưng sau đó, Tòa án đã ra quyết định đình chỉ do không có căn cứ để thụ lý, giải quyết yêu cầu bồi thường.

Theo ông Nguyễn Duy Quốc, Phó Cục trưởng Cục THA dân sự thành phố, Dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi) rút ngắn thời gian giải quyết là tốt. Tuy nhiên, trong thực tế việc rút ngắn chưa phù hợp với thực tế giải quyết bồi thường, trong khi cơ quan có trách nhiệm bồi thường không có quyền gia hạn thời gian thương lượng bồi thường. Đặc biệt, các vụ việc có tính chất phức tạp, cá nhân, pháp nhân bị thiệt hại yêu cầu mức bồi thường cao thì việc thương lượng sẽ gặp nhiều khó khăn, cần phải có thời gian, công sức để trao đổi, tham vấn ý kiến chuyên môn… của các cơ quan có liên quan trước khi tiến hành thương lượng, giúp cho việc thương lượng đạt hiệu quả, chính xác, phù hợp với thiệt hại thực tế của cá nhân, tổ chức bị thiệt hại. Qua đó, có cơ sở giải quyết dứt điểm vụ việc. Do đó, ông Nguyễn Duy Quốc đề nghị những vụ việc phức tạp nên quy định thời gian thương lượng là 30 ngày, những vụ đơn giản là 15 ngày, thay vì theo quy định của dự thảo "Trong thời hạn 3 ngày làm việc, kể từ ngày hoàn thành báo cáo xác minh thiệt hại, người đại diện giải quyết bồi thường phải tiến hành thương lượng với người yêu cầu bồi thường. Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày bắt đầu tiến hành thương lượng, việc thương lượng phải được hoàn thành. Trường hợp vụ việc giải quyết bồi thường có nhiều tình tiết phức tạp, việc thương lượng phải được hoàn thành trong thời hạn 15 ngày". Bởi qua thực tế việc giải quyết yêu cầu bồi thường của bà Phạm Thị Ly do Chi cục THA dân sự quận Thốt Nốt thụ lý, giải quyết theo thẩm quyền cho thấy phát sinh nhiều khó khăn. Đây là vụ việc yêu cầu bồi thường số tiền lớn, phức tạp. Người có hành vi, quyết định gây thiệt hại cho bà Ly đã mất, số tiền yêu cầu bồi thường lớn, cần phải có thời gian để thương lượng với bà Ly, để tìm phương án giải quyết có hiệu quả, dứt điểm vụ việc. Trên cơ sở ý kiến đồng ý gia hạn thời gian thương lượng của bà Ly, Chi cục THA dân sự quận Thốt Nốt, với sự tham gia của Cục THA dân sự TP Cần Thơ đã tiến hành thương lượng với bà Ly, việc thương lượng phải tiến hành nhiều lần, với thời gian khá dài và liên quan đến nhiều thủ tục như: Xác định giá trị bồi thường…

Ngoài ra, tại Điều 66 Dự thảo Luật quy định rất rõ: "Trường hợp cơ quan Trung ương có trách nhiệm bồi thường thì kinh phí bồi thường được bảo đảm từ ngân sách Trung ương. Trường hợp cơ quan địa phương có trách nhiệm bồi thường thì kinh phí bồi thường được bảo đảm từ ngân sách cấp tỉnh". Tuy nhiên, qua thực tiễn thực hiện, thì quy định trên còn chưa cụ thể. Cụ thể, đối với hệ thống cơ quan THA dân sự là cơ quan được tổ chức theo chiều dọc từ Trung ương đến địa phương, khi thực hiện xong thủ tục bồi thường thì việc đề nghị cấp kinh phí phải được phê duyệt qua nhiều cấp: Bộ Tư pháp, Tổng cục THA dân sự, Vụ Kế hoạch - Tài chính thuộc Bộ Tư pháp và Bộ Tài chính... Việc phê duyệt, cấp kinh phí như vậy vừa gây phiền hà, làm phát sinh thêm thủ tục cho các cơ quan có thẩm quyền, chậm kết thúc vụ việc. Đồng thời, làm cho người bị thiệt hại chờ đợi kéo dài, gây bức xúc làm phát sinh khiếu nại. Như yêu cầu bồi thường của ông Huỳnh Hữu Lộc, sau khi có quyết định giải quyết bồi thường và lập thủ tục cấp kinh phí bồi thường số tiền hơn 21 triệu đồng thì khoảng 5 tháng sau mới chi trả tiền được cho ông Lộc. Do đó, để thủ tục này được nhanh hơn, Dự thảo Luật cần quy định chi tiết hơn trong việc giao nhiệm vụ lập dự toán ngân sách và cấp kinh phí thực hiện trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (ngoài Bộ Tài chính và Sở Tài chính) cho cơ quan đứng đầu ngành. Chẳng hạn, ở cấp Trung ương, đối với hệ thống THA dân sự (ngành dọc) thì giao cho Tổng cục THA dân sự quản lý, cấp phát kinh phí bồi thường cho cơ quan THA dân sự và thời hạn "7 ngày" được quy định tại khoản 1 Điều 68 cần tăng lên 15 ngày. Có như vậy, thì mới đảm bảo cho việc thực hiện trong thực tế.

Bên cạnh đó, quá trình thực hiện quy định về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cho thấy có nhiều vụ việc cán bộ giải quyết chưa thấu hiểu hết nội dung công tác nên chuyển đơn, thư quá lòng vòng, làm gây rất nhiều phiền hà cho công dân và tổ chức có yêu cầu được bồi thường thiệt hại. Điều cần thiết là phải có cán bộ có trình độ luật pháp tốt để xử lý đơn, thư, hồ sơ khiếu nại, đủ năng lực xác định thẩm quyền để biết tiếp nhận giải quyết hay từ chối ngay. Đồng thời, hướng dẫn cụ thể để người khiếu nại đến đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết, tránh lãng phí thời gian của người hoặc pháp nhân có yêu cầu bồi thường. Ở cơ quan THA dân sự thì công chức thực hiện công tác này là các Thẩm tra viên, đa phần chưa được đào tạo bồi dưỡng về công tác giải quyết bồi thường và các Thẩm tra viên cũng không được chuyển ngạch công tác sang Chấp hành viên, nên trong thực tế còn gặp một số khó khăn nhất định. Ông Nguyễn Duy Quốc đề nghị: "Song song với việc ban hành Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi), trong thời gian tới, các cơ quan có thẩm quyền cũng cần tính toán đến việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ Thẩm tra viên trong công tác giải quyết trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, để có thể đảm đương nhiệm vụ tốt hơn trong thời gian tới"…

Bài, ảnh: CHẤN HƯNG