Bất chấp mức thuế quan do Mỹ áp đặt cao nhất trong nhiều thập niên, Trung Quốc đang trên đà đạt thặng dư thương mại kỷ lục 1.200 tỉ USD, trong bối cảnh các nhà xuất khẩu quốc gia Đông Á này chuyển hướng hàng hóa sang các thị trường mới, qua đó khiến nhiều nước quan ngại.

Công nhân Trung Quốc trong giờ làm việc. Ảnh: Bloomberg

Theo hãng tin Bloomberg, lượng hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Ấn Độ đạt mức cao kỷ lục trong tháng 8, lên tới 12,5 tỉ USD, chủ yếu là nhờ các nhà cung cấp của Apple chuyển dây chuyền lắp ráp iPhone từ quốc gia láng giềng châu Á này sang Ấn Độ trong khi vẫn tiếp tục nhập khẩu linh kiện từ Trung Quốc. Còn trong tháng 7, các công ty Trung Quốc đã vận chuyển gần 1 tỉ USD chip máy tính sang Ấn Độ và hàng tỉ USD điện thoại và linh kiện. 

Doanh số bán ô tô, đồ điện tử, dệt may và thép của Trung Quốc cũng tăng mạnh. Bất chấp các biện pháp trừng phạt của Mỹ và Canada, xuất khẩu xe điện của Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ. Trong 7 tháng đầu năm nay, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như Nio, BYD và Xpeng Inc. đã xuất khẩu hơn 19 tỉ USD xe điện, tương đương cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, châu Âu là thị trường lớn nhất ngay cả khi Liên minh châu Âu (EU) áp đặt thuế quan vào tháng 10 năm ngoái.

Adam Wolfe, chuyên gia tại hãng tư vấn Absolute Strategy Research, cho rằng Trung Quốc đang ở vị thế tốt hơn nhiều quốc gia khác trong việc tìm kiếm thị trường thay thế Mỹ. Phân tích của Absolute Strategy Research cho thấy phần lớn những gì Mỹ không mua từ Trung Quốc có thể được Bắc Kinh xuất khẩu sang các thị trường khác. “Trung Quốc đã thể hiện khả năng thâm nhập vào các thị trường khác và giành thị phần ở nước ngoài. Điều này có thể sẽ tiếp tục” - ông Wolfe dự báo.

Đồng quan điểm, Sajjid Chinoy, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á tại ngân hàng lớn nhất nước Mỹ JP Morgan, cho biết: “Trung Quốc đã hoạt động tốt hơn dự kiến trong nửa đầu năm, một phần là do Trung Quốc đã rất khéo léo tìm thấy các thị trường xuất khẩu khác, gồm cả châu Âu”.

Tình trạng trên khiến nhiều nước quan ngại. Indonesia tuyên bố giám sát chặt lượng lớn hàng hóa sau khi nhiều video cho thấy các nhà cung cấp Trung Quốc chào hàng kế hoạch xuất khẩu quần jean và áo sơ mi với giá chỉ 0,8 USD sang các thành phố lớn xứ vạn đảo. Về phần mình, Chile và Ecuador âm thầm bổ sung phí nhập khẩu đối với hàng nhập khẩu giá rẻ sau khi lượng người dùng của “gã khổng lồ” thương mại điện tử Temu tại khu vực Mỹ Latinh tăng 143% kể từ tháng 1.

Trong bối cảnh trên, Bắc Kinh đã chủ động vận động ngoại giao lẫn đưa ra các đe dọa về kinh tế. Đầu tháng này, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kêu gọi các nước trong Nhóm các nền kinh tế mới nổi hàng đầu thế giới (BRICS) chung tay chống chủ nghĩa bảo hộ. 

Trong khi Mỹ kêu gọi các đồng minh trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) áp thuế 100% với hàng Trung Quốc, Bắc Kinh khẳng định họ không bán phá giá và không có ý định thống trị thị trường toàn cầu.

“Khi có nhu cầu từ nước ngoài, Trung Quốc sẽ xuất khẩu theo nhu cầu đó” - Thứ trưởng Tài chính Liao Min tuyên bố. Còn tờ Nhân dân Nhật báo lập luận rằng các nhà xuất khẩu Trung Quốc không bán dưới giá thành, coi cáo buộc “bán phá giá” của phương Tây là nỗ lực nhằm kiềm chế nền tảng sản xuất của Trung Quốc.

Tuy nhiên, dữ liệu nội địa cho thấy lợi nhuận công nghiệp của Trung Quốc giảm 1,7% trong 7 tháng đầu năm, do doanh nghiệp buộc phải hạ giá để giải phóng hàng tồn.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)