Chỉ một tháng sau khi Trung Quốc tuyên bố hạn chế xuất khẩu germanium và gallium, họ hầu như không xuất khẩu bất kỳ lô hàng nào 2 nguyên tố quan trọng trong sản xuất điện tử và bán dẫn này.

Gallium, kim loại Trung Quốc hồi năm ngoái chiếm tới 98% sản lượng toàn cầu. Ảnh: Wikipedia

Bắc Kinh cho biết đã phê duyệt một số giấy phép xuất khẩu germanium và gallium nhưng những hạn chế nói trên rõ ràng là một cảnh báo rằng Trung Quốc sở hữu “vũ khí” mạnh mẽ mà đất nước tỉ dân có thể triển khai trong cuộc chiến thương mại ngày càng leo thang với phương Tây.

Theo CNN, các biện pháp hạn chế trên được Trung Quốc đưa ra sau khi Mỹ, châu Âu và Nhật Bản hạn chế bán chip và thiết bị sản xuất chip cho Bắc Kinh nhằm cắt đứt khả năng tiếp cận các công nghệ quan trọng mà quân đội nước này có thể sử dụng. “Vẫn còn quá sớm để biết các hạn chế của Trung Quốc sẽ chặt chẽ đến mức nào nhưng nếu nước này chặn một lượng lớn hàng xuất khẩu germanium và gallium thì điều đó sẽ gây ra sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng” - Xiaomeng Lu, giám đốc chuyên về công nghệ mới nổi và địa chính trị của Công ty tư vấn Eurasia Group, lo ngại.

Trung Quốc gần như độc quyền sản xuất germanium và gallium. Bắc Kinh thống trị việc sản xuất 2 nguyên tố này trong ít nhất một thập niên qua. Theo dữ liệu do Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tổng hợp, trong giai đoạn 2005-2015, sản lượng gallium có độ tinh khiết thấp của Trung Quốc tăng vọt từ con số 22 tấn lên mức 444 tấn. CSIS cho biết, chính vị trí dẫn đầu của Trung Quốc trong ngành sản xuất nhôm đã cho phép Bắc Kinh chiếm lĩnh thị phần trong sản xuất gallium toàn cầu. Hơn nữa, Trung Quốc còn triển khai nhiều chính sách chiến lược để thúc đẩy sản xuất gallium, gồm yêu cầu các nhà sản xuất nhôm trong nước đẩy mạnh công suất chiết xuất gallium.

Gallium là một kim loại mềm, màu bạc và dễ cắt. Gallium thường được sử dụng để sản xuất các hợp chất có thể tạo ra chip tần số vô tuyến cho điện thoại di động và vệ tinh truyền thông. Trong khi đó, germanium là một kim loại cứng, màu trắng xám và giòn được sử dụng trong sản xuất sợi quang có thể truyền ánh sáng và dữ liệu điện tử. Ðiều đáng nói, cả 2 nguyên tố này đều không được tìm thấy trong tự nhiên. Chúng thường được hình thành trong quá trình khai thác các kim loại phổ biến hơn, chủ yếu là nhôm, kẽm và đồng. Ewa Manthey, chiến lược gia hàng hóa tại ING, ngân hàng và dịch vụ tài chính đa quốc gia Hà Lan, cho biết việc xử lý các nguyên tố này “tốn kém, thách thức về mặt kỹ thuật, tốn nhiều năng lượng và gây ô nhiễm”. Theo bà, Trung Quốc thống trị sản xuất 2 kim loại này không phải là vì chúng hiếm mà bởi Bắc Kinh có thể giữ chi phí sản xuất khá thấp trong khi các nhà sản xuất khác không thể sánh kịp với mức phí cạnh tranh của Trung Quốc.

Theo Cục Khảo sát Ðịa chất Mỹ, Bắc Kinh hồi năm ngoái chiếm tới 98% sản lượng gallium toàn cầu và 68% sản lượng germanium tinh chế. Marina Zhang, phó giáo sư tại Ðại học Công nghệ Sydney (Úc) cho rằng dù Mỹ và đồng minh có phương án thay thế lượng germanium và gallium nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng việc xây dựng chuỗi cung ứng độc lập để xử lý germanium và gallium có thể đòi hỏi khoản đầu tư lên tới hơn 20 tỉ USD và phải mất nhiều năm để phát triển. “Các công nghệ và cơ sở tinh chế để xử lý germanium và gallium không thể được xây dựng chỉ trong một đêm, đặc biệt là khi cân nhắc tới các tác động môi trường của việc chiết xuất và khai thác chúng” - bà Zhang cho hay. Theo bà Zhang, mặc dù germanium và gallium chỉ chiếm “vài trăm triệu USD” trong thương mại toàn cầu nhưng chúng giữ vai trò rất quan trọng đối với chuỗi cung ứng của các ngành công nghiệp bán dẫn, quốc phòng, xe điện và truyền thông, vốn trị giá hàng trăm tỉ USD.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)