Với nguồn năng lượng và tài chính dồi dào, các quốc gia vùng Vịnh giàu có đang nỗ lực định vị mình là trung tâm trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu tiếp theo, bên cạnh Mỹ và Trung Quốc. Hai cường quốc hàng đầu khu vực là Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Saudi Arabia còn xác định AI là ngành công nghiệp quốc gia trong tương lai khi tuyên bố “sức mạnh tính toán chính là loại dầu mỏ mới”.

Du khách tham quan mô hình trung tâm dữ liệu “Stargate UAE”. Ảnh: AFP​

Hợp tác với các “ông lớn” công nghệ

Tận dụng nguồn vốn khổng lồ và chi phí năng lượng thấp, UAE và Saudi Arabia đang hợp tác với các công ty công nghệ lớn để xây dựng các trung tâm dữ liệu AI, đồng thời thành lập hệ sinh thái AI của riêng mình. Theo tờ Chosun, sau khi đầu tư 1,5 tỉ USD vào hãng công nghệ G42, tập đoàn Microsoft của Mỹ cũng vừa công bố kế hoạch đầu tư 15,2 tỉ USD vào UAE trong giai đoạn 2023-2029 để hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng đám mây và AI của quốc gia này, gồm xây dựng một trung tâm dữ liệu AI có công suất 200MW. 

“Với khoản đầu tư vào UAE, chúng tôi không chỉ tập trung vào việc phát triển kinh doanh mà còn đóng góp cho nền kinh tế UAE. Đây là sự kết hợp của 3 yếu tố quan trọng, gồm công nghệ, nhân tài và niềm tin” - Chủ tịch Microsoft Brad Smith nhấn mạnh. 

Ngoài ra, UAE cũng đang tham gia vào Stargate, dự án cơ sở hạ tầng AI quy mô lớn do OpenAI và Oracle của Mỹ dẫn đầu. Trung tâm dữ liệu được xây dựng tại UAE này sẽ trải rộng trên diện tích 26km2 và có công suất 5GW, tiêu thụ điện năng tương đương với 5 lò phản ứng hạt nhân. Được công bố sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 5, đây sẽ là một phần của tập hợp các trung tâm dữ liệu AI lớn nhất thế giới được xây dựng bên ngoài nước Mỹ. Gần đây, chính quyền ông Trump còn phê duyệt kế hoạch xuất khẩu sang UAE mỗi năm 500.000 bộ xử lý đồ họa Nvidia để đổi lấy khoản đầu tư 1.400 tỉ USD trong 10 năm tới. 80% trong số này sẽ được cung cấp cho các công ty Mỹ vận hành trung tâm dữ liệu tại UAE,  20% còn lại dành cho các công ty AI có trụ sở tại UAE như G42.

Về phần mình, Saudi Arabia có tham vọng trở thành cường quốc AI lớn thứ ba thế giới sau Mỹ và Trung Quốc. Hồi tháng 5, Riyadh đã thành lập công ty AI Humain do Thái tử Mohammed bin Salman làm chủ tịch và do Quỹ Đầu tư Công Saudi Arabia tài trợ. Trong thời gian ông Trump đến thăm vùng Vịnh, Humain công bố kế hoạch mua 18.000 chip AI Nvidia để sử dụng trên khắp các trung tâm dữ liệu của nước này, đồng thời công bố quan hệ đối tác trị giá 10 tỉ USD với hãng AMD. Hồi cuối tháng 10 vừa qua, Humain còn tiết lộ thỏa thuận xây dựng trung tâm dữ liệu trị giá 3 tỉ USD với quỹ đầu tư Blackstone.

Còn nhiều thách thức

Saudi Arabia đặt mục tiêu đạt công suất trung tâm dữ liệu 1,9GW vào cuối thập niện này và tăng lên 6,6GW vào năm 2034. Song, con số đó vẫn còn khiêm tốn so với Mỹ, quốc gia có 53,7GW công suất trung tâm dữ liệu vào năm 2024. Và trong khi thị trường trung tâm dữ liệu của Saudi Arabia được dự đoán sẽ tăng từ 1,3 tỉ USD năm 2024 lên 3,9 tỉ USD năm 2030 thì thị trường trung tâm dữ liệu của Mỹ hiện trị giá tới 200 tỉ USD.
Các quốc gia Trung Đông cũng đang phát triển các mô hình AI riêng. UAE thu hút sự chú ý khi phát triển mô hình “K2 Sync” dựa trên kiến trúc Qwen 2.5 mã nguồn mở của Alibaba. Trong khi đó, Saudi Arabia vừa ra mắt Humain One - hệ điều hành AI riêng của mình.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, một thách thức mà các quốc gia trong khu vực đang phải đối mặt đó là việc tiếp cận các chip tiên tiến do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và “cú sốc nguồn cung” - một rủi ro đối với bất kỳ quốc gia nào không tự sản xuất chất bán dẫn.

Các quốc gia trong khu vực cũng cần thuyết phục các nhà đầu về sự ổn định địa chính trị của khu vực. “Xung đột khu vực leo thang vẫn sẽ là mối lo ngại đối với các nhà đầu tư tiềm năng, trừ khi cuộc chiến giữa Israel và Hamas kết thúc êm đẹp. Cho đến nay, các quốc gia vùng Vịnh kiểm soát căng thẳng địa chính trị tốt hơn bất kỳ quốc gia nào khác trong khu vực nhưng việc giữ thái độ trung lập đang trở nên khó khăn hơn khi mà hậu quả của xung đột khu vực ngày càng lan rộng” - Torbjorn Soltvedt, chuyên gia phân tích khu vực Trung Đông và Bắc Phi thuộc hãng tư vấn chiến lược và rủi ro toàn cầu Verisk Maplecroft, nói với CNBC.

Ngoài ra, một loạt thách thức thực tế khác mà các quốc gia trong khu vực sẽ đối mặt, gồm tác động môi trường của việc vận hành và làm mát các trung tâm dữ liệu. Trung bình, một trung tâm dữ liệu sử dụng khoảng 1,1 triệu lít nước mỗi ngày để làm mát và phát điện.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)