HẠNH NGUYÊN

Syria và Saudi Arabia đã nhất trí mở cửa trở lại các đại sứ quán giữa hai nước sau khi cắt đứt quan hệ ngoại giao cách đây hơn một thập niên, động thái được cho sẽ đánh dấu bước tiến lớn trong nỗ lực tái nhập “gia đình Arab” của Damascus.

Tổng thống Syria al-Assad (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp mới đây. Ảnh: EPA

“Chính phủ hai nước đang chuẩn bị mở lại các đại sứ quán sau lễ Eid al-Fitr”, một trong 3 nguồn thạo tin tiết lộ với Hãng Reuters ngày 23-3. Diễn ra vào nửa cuối tháng 4, Eid al-Fitr là lễ kỷ niệm đánh dấu sự kết thúc tháng Ramadan của người Hồi giáo.

Quyết định trên là kết quả của các cuộc đàm phán tại Saudi Arabia giữa giới chức nước chủ nhà và ông Hussam Louqa, người đứng đầu ủy ban tình báo Syria. Các cuộc thảo luận vẫn tiếp diễn sau vòng đàm phán tại Mát-xcơ-va và Riyadh trong những tuần gần đây. Các quan chức Syria và Saudi Arabia cho rằng các nhà đàm phán muốn chốt thỏa thuận nối lại quan hệ ngoại giao trước khi Ngoại trưởng Saudi Arabia Faisal bin Farhan Al Saud dự kiến tới thăm Damascus vào cuối tháng 4.

Việc tái lập quan hệ ngoại giao giữa Damascus và Riyadh sẽ đánh dấu bước phát triển đáng kể nhất trong số những động thái của các nước Arab nhằm bình thường hóa quan hệ với Tổng thống Syria Bashar al-Assad, nhân vật mà nhiều quốc gia phương Tây và Arab đã xa lánh sau khi nội chiến Syria nổ ra vào năm 2011.

Hồi đầu tháng này, Saudi Arabia và Iran cũng đã đồng ý thiết lập lại quan hệ ngoại giao. Iran vốn là đồng minh chủ chốt của ông al-Assad. Sự đột phá bất ngờ trong quan hệ Damascus - Riyadh báo hiệu cách thức thỏa thuận giữa Saudi Arabia và Iran có thể đóng vai trò trong các cuộc khủng hoảng khác trong khu vực, nơi sự thù địch của họ châm ngòi các cuộc xung đột vũ trang, bao gồm nội chiến ở Syria.

Mỹ cùng nhiều đồng minh trong khu vực, trong đó có Saudi Arabia do người Hồi giáo dòng Sunni lãnh đạo và Qatar, đã hậu thuẫn một số tay súng nổi dậy chống Chính phủ Syria. Trong khi đó, Tổng thống al-Assad dập tắt được cuộc nổi dậy trên phần lớn lãnh thổ Syria chủ yếu là nhờ sự hỗ trợ từ Iran, nơi người Hồi giáo Shiite chiếm phần lớn dân số và Nga.

Mở đường tái nhập AL

Ngoại trưởng Saudi Arabia Al Saud trong tháng này nói rằng bình thường hóa quan hệ với Tổng thống al-Assad có thể sẽ dẫn tới sự trở lại của Syria với “gia đình Arab”, nhưng hiện còn quá sớm để thảo luận bước đi đó. Tuy nhiên, theo một quan chức ngoại giao, các cuộc hội đàm Syria - Saudi Arabia nhiều khả năng mở đường cho cuộc bỏ phiếu khôi phục tư cách thành viên của Damascus tại hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Arab (AL) diễn ra vào tháng 5 tới. Syria đã bị đình chỉ tư cách thành viên trong AL vào năm 2011, sau khi quốc gia Trung Ðông xảy ra nội chiến.

Ðến năm 2012, Syria và Saudi Arabia cắt đứt quan hệ do cách phản ứng của Tổng thống al-Assad đối với làn sóng biểu tình chính trị nổi lên từ cuộc nổi dậy Mùa xuân Arab và những hành động của ông này trong cuộc nội chiến. Chính Saudi Arabia đã thúc đẩy hành động loại Syria ra khỏi AL và tài trợ cho lực lượng nổi dậy chống chính quyền al-Assad trong nhiều năm.