Trung Quốc đang trên đà trở thành cường quốc tàu ngầm đẳng cấp thế giới khi sở hữu nhiều công nghệ mới cũng như hạm đội tàu ngầm lớn hơn, tốt hơn, đang dần vượt mặt Mỹ và đồng minh, qua đó thúc đẩy cuộc đua vũ trang dưới nước mới ở khu vực Thái Bình Dương.

Tàu ngầm lớp Yuan do Trung Quốc chế tạo. Ảnh: Bangkok Post

Trong nhiều năm, Trung Quốc tập trung xây dựng hạm đội tàu ngầm diesel - điện đủ sức tuần tra khu vực “sân sau” ở Tây Thái Bình Dương. Tàu ngầm hạt nhân đầu tiên của Trung Quốc được đưa vào sử dụng năm 1974 là một tàu ngầm vừa ồn ào vừa chậm chạp.

Giờ đây, mọi thứ thay đổi. Trung Quốc đã đạt được những bước tiến đặc biệt trong phát triển các tàu ngầm hạt nhân sở hữu tốc độ, tầm hoạt động và sức bền lớn hơn, giúp hải quân nước này có thể tiếp cận phạm vi rộng lớn hơn. Trong số đó có chiếc Type 095, tàu ngầm được trang bị các ống phóng thẳng đứng có thể chứa tên lửa hành trình.

“Type 095 là một tàu ngầm rất êm. Điều đó sẽ làm cho vấn đề trở nên phức tạp hơn nhiều” - Christopher Carlson, cựu sĩ quan hải quân Mỹ chuyên nghiên cứu chương trình tàu ngầm của Trung Quốc, lo ngại.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang cải tiến Type 039A - tàu ngầm lớp Yuan chạy bằng điện - diesel. Theo đó, nó được trang bị “hệ thống đẩy không cần không khí” (AIP), giúp hoạt động êm hơn và “lặn” lâu hơn. Đáng chú ý, Trung Quốc cũng vừa trình làng các tàu ngầm không người lái mới trong cuộc duyệt binh tại Quảng trường Thiên An Môn hôm 3-9 vừa qua, nhân kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít trong Thế chiến II, gồm một tàu có thể hoạt động như tàu ngầm và một tàu khác có thể hoạt động như ngư lôi tự động.

Chính điều này đang thúc đẩy Mỹ và các đồng minh tăng cường năng lực tàu ngầm. “Hầu như mọi quốc gia mong muốn có lực lượng hải quân tương đối mạnh ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đều đang đóng tàu ngầm hoặc đẩy nhanh mua sắm tàu ngầm” - Peter Jennings, Giám đốc điều hành Viện chính sách chiến lược Úc, cho biết.

Song, Mỹ và đồng minh đang phải đối mặt với những thách thức lớn. Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang đánh giá lại Hiệp ước Ðối tác an ninh tăng cường 3 bên Úc - Anh - Mỹ (AUKUS) ký năm 2021. Theo đó, từ năm 2027, AUKUS sẽ cho phép cả Mỹ và Anh bố trí một số tàu ngầm hạt nhân tại thành phố Perth, Tây Úc.

Ngoài ra, theo “Trụ cột I” của thỏa thuận, Úc có thể nhận tàu ngầm hạt nhân đầu tiên lớp Virginia đã qua sử dụng của Mỹ sớm nhất vào năm 2032. Sau đó, Washington sẽ cung cấp cho Úc từ 3 đến 5 tàu ​​ngầm trước khi nước này có thể tự đóng theo mô hình thiết kế của Anh.

Không riêng gì AUKUS, chính quyền Tổng thống Trump còn thường xuyên rà soát lại nhiều thỏa thuận đối ngoại, nhất là những sáng kiến do chính quyền tiền nhiệm khởi xướng để đảm bảo phù hợp chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết”. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội, Mỹ đang đóng 1,2 tàu ngầm tấn công mỗi năm trong khi cần 2,33 tàu mỗi năm để tăng cường lực lượng và thay thế các tàu ngầm bán cho Úc theo hiệp ước AUKUS. Giới chuyên gia nhận định, những thách thức như vậy khiến Mỹ và các đối tác khó khăn hơn trong việc đối đầu Trung Quốc.

Dù vậy, Mỹ vẫn có lợi thế về công nghệ so với Trung Quốc. Washington sở hữu các tàu ngầm hoạt động êm hơn, tiên tiến hơn, đồng thời đưa ra nhiều nâng cấp hơn cho hạm đội tàu ngầm hạt nhân của nước này. Cụ thể, các tàu ngầm tấn công lớp Virginia mới được chế tạo sẽ được cải tiến về âm thanh cũng như có khả năng mang tải trọng lớn, giúp chúng trở nên “tàng hình” và nguy hiểm hơn.

“Chúng tôi đang có những khoản đầu tư mang tính lịch sử vào năng lực tác chiến dưới nước của mình” - Rick Moore, phát ngôn viên Hạm đội Thái Bình Dương Mỹ, tiết lộ. Ngoài chiếc tàu ngầm tên lửa đạn đạo lớp Columbia đầu tiên của Mỹ sẽ được bàn giao vào năm 2029, nước này còn có kế hoạch chế tạo lớp tàu ngầm tấn công siêu tiên tiến mới có tên SSN(X). 

TRÍ VĂN (Tổng hợp)