Hôm 4-3, Mỹ đã tái chỉ định nhóm phiến quân Houthi ở Yemen là tổ chức khủng bố nước ngoài (FTO), đảo ngược quyết định hồi năm 2021 của chính quyền Tổng thống tiền nhiệm Joe Biden. Ðộng thái mới diễn ra trong bối cảnh Houthi vừa bắn hạ máy bay không người lái MQ-9 Reaper thứ 15 kể từ xung đột ở Dải Gaza bùng phát.

Các chiến binh Houthi diễu hành tại Yemen. Ảnh: AFP

Theo Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, việc đưa Houthi trở lại danh sách FTO thể hiện cam kết của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong việc bảo vệ lợi ích, an ninh quốc gia và sự an toàn của người dân Mỹ.

Kể từ tháng 11-2023, Houthi đã thực hiện hơn 100 vụ không kích vào các tàu trên Biển Đỏ, làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động thương mại hàng hải toàn cầu và gây thiệt hại cho nền kinh tế khu vực. Israel cũng chịu tổn thất tài chính từ những vụ tấn công này.

Houthi tuyên bố họ hành động nhằm thể hiện đoàn kết với phong trào Hồi giáo Hamas, nhóm đã tấn công Israel để rồi thổi bùng xung đột ở Gaza vào năm 2023.

Houthi đã là đối tượng bị cấm vận trước đó của Mỹ và các biện pháp trừng phạt khác. Nhưng việc gắn mác FTO khiến cho những cá nhân hoặc tổ chức như ngân hàng cung cấp “hỗ trợ vật chất hoặc nguồn lực” cho Houthi sẽ bị coi là tội phạm và cấm các thành viên của nhóm này nhập cảnh vào Mỹ.

Cùng ngày, Bộ Tư pháp Mỹ tuyên bố sẽ treo thưởng 15 triệu USD cho thông tin dẫn đến việc phá hủy tài chính của Houthi.

Giới chức Mỹ lưu ý rằng mặc dù Iran đã cung cấp hỗ trợ đáng kể cho Houthi, Tehran coi nhóm này là một tác nhân độc lập và nhóm có thể không nhất thiết phải tuân theo các chỉ thị từ nước Cộng hòa Hồi giáo về việc ngừng tấn công tàu thuyền. Houthi cũng đã xây dựng năng lực sản xuất vũ khí độc lập và đáng gờm của riêng họ.

Theo giới phân tích, việc tái chỉ định có thể dẫn đến các bước bổ sung của Mỹ nhằm cô lập Houthi về mặt tài chính và hậu cần, chẳng hạn như cắt đứt quyền tiếp cận của các ngân hàng Yemen khỏi hệ thống ngân hàng toàn cầu. Tuy nhiên, nhóm phiến quân này có thể đối phó bằng cách hợp tác với các tác nhân khác để có được nhiên liệu và các mặt hàng nhập khẩu.

Động thái chỉ định cũng có thể phát tín hiệu Mỹ sẽ cho phép Israel loại bỏ mối đe dọa tên lửa và máy bay không người lái từ Houthi.

Nhiều khả năng cả Mỹ và Israel sẽ không tiến hành các cuộc tấn công chống Houthi trong tương lai gần, do tác động hạn chế của những đợt oanh tạc vào các căn cứ của nhóm này trong thời gian qua. Lý do chính là thiếu thông tin tình báo tốt về các địa điểm quan trọng, cũng như sự di chuyển của các thủ lĩnh nhóm. Do đó, cả hai quốc gia đồng minh này có thể sẽ tập trung thu thập thông tin tình báo trước khi giáng những đòn đánh mới.

Ở khía cạnh nhân đạo, các nhóm cứu trợ đã cảnh báo về tác động của việc đưa Houthi trở lại danh sách FTO. Hồi tháng 1, tổ chức Oxfam America phàn nàn việc chỉ định trước đó của ông Trump đã gây ra những tác động tiêu cực đến hoạt động nhập khẩu và thương mại thậm chí trước khi nó có hiệu lực.

Trong những ngày cuối cùng của nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump đã liệt Houthi vào danh sách FTO. Tuy nhiên, cựu Tổng thống Biden đã rút Houthi khỏi danh sách này khi tiếp quản Nhà Trắng từ ông Trump vào năm 2021. Ông Biden năm ngoái chỉ đưa Houthi vào danh sách “khủng bố toàn cầu được chỉ định đặc biệt”, một cấp độ ít nghiêm trọng hơn và vẫn cho phép viện trợ nhân đạo đến Yemen.

Các tổ chức nhân đạo không thể cung cấp viện trợ cho người dân Yemen nếu không hợp tác trực tiếp với Houthi. Houthi kiểm soát phần lớn Yemen, bao gồm thủ đô Sanaa. Sau hơn một thập kỷ nội chiến, quốc gia này đang hứng chịu một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất thế giới, với khoảng 2/3 trong số hơn 30 triệu dân cần được viện trợ.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)