Chương trình tăng cường trang bị tàu mới vốn đang gặp khó của Hải quân Mỹ càng trắc trở hơn khi Bộ trưởng John Phelan mới đây tuyên bố hủy bỏ kế hoạch mua khinh hạm lớp Constellation, từng được coi là một phần quan trọng trong chiến lược của Mỹ nhằm theo kịp hạm đội đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc.  

Đồ họa thiết kế của khinh hạm lớp Constellation. Ảnh: Fincantieri

“Tôi sẽ không chi một xu cho những thứ không thể tăng cường năng lực sẵn sàng chiến đấu hoặc khả năng chiến thắng của chúng ta. Hải quân Mỹ và các nhà thầu đã đạt được thỏa thuận toàn diện về chấm dứt dự án đóng 4 hộ vệ hạm cuối cùng thuộc lớp Constellation, vốn chưa được khởi công. Thay vào đó, chúng tôi đang tái định hình cách xây dựng và cách triển khai hạm đội hải quân” - ông Phelan cho biết. Bộ trưởng Phelan nói thêm rằng hai tàu đầu tiên thuộc lớp Constellation đang được đóng, song chúng sẽ nằm trong diện "xem xét". 

Theo thông báo của Hải quân Mỹ, khinh hạm lớp Constellation là “tàu chiến linh hoạt, đa nhiệm”, có khả năng hoạt động trong môi trường đại dương hoặc ven biển, “cung cấp sự hiện diện tiền phương đáng tin cậy hơn trong chiến đấu, mang lại lợi thế quân sự trên biển”.

Mỗi tàu thuộc lớp Constellation có lượng giãn nước gần 7.300 tấn, dài hơn 150m, tốc độ tối đa 48 km/giờ và tầm hoạt động 11.000km. Tàu được trang bị 32 ống phóng thẳng đứng Mk.41 chứa tên lửa hành trình và phòng không; bệ 16 tên lửa diệt hạm; hải pháo 57mm; cùng súng máy 12,7mm và 7,62mm. Chiến hạm cũng có thể mang trực thăng cho nhiều nhiệm vụ.

Theo kế hoạch ban đầu, Hải quân Mỹ sẽ tiếp nhận chiếc đầu tiên là USS Constellation vào năm 2026. Tuy nhiên, thời hạn bàn giao sau đó đã bị lùi tới năm 2029. Hải quân Mỹ cũng đặt mục tiêu chế tạo mỗi tàu với chi phí 1 tỉ USD và giảm dần trong tương lai, song ước tính gần đây cho thấy con số này đã đội lên 1,4 tỉ USD.

Được biết, kể từ khi tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Simpson ngừng hoạt động hồi năm 2015, Hải quân Mỹ không có bất kỳ khinh hạm nào trong hạm đội của mình.

Trái lại, các xưởng đóng tàu Trung Quốc trong thời gian đó đã cho ra đời các tàu chiến với tốc độ chóng mặt, vượt qua Mỹ về quy mô hạm đội. Theo ước tính của Lầu Năm Góc, Hải quân Trung Quốc dự kiến sẽ có khoảng 400 tàu chiến vào cuối năm nay, gồm 50 khinh hạm. Trong khi đó, Hạm đội Mỹ chỉ có khoảng 240 tàu chiến và tàu ngầm. Giới chuyên gia cho rằng đây là thống kê đáng lo ngại, bởi lịch sử cho thấy trong bất kỳ cuộc đối đầu nào, hạm đội lớn hơn thường giành chiến thắng.

Thật ra, không riêng gì chương trình đóng khinh hạm lớp Constellation bị chậm tiến độ và đội giá, các chương trình đóng tàu khác của Mỹ cũng gặp nhiều rắc rối, gồm chương trình đóng tàu LCS. Cuộc điều tra hồi năm 2023 của tổ chức báo chí phi lợi nhuận ProPublica xem chương trình đóng tàu này là “một trong những khoản lãng phí tồi tệ nhất trong lịch sử”. Kể từ năm 2008, Hải quân Mỹ đã đưa vào biên chế 35 chiếc LCS. Tổng chi phí cho chương trình này lên tới 100 tỉ USD nhưng các tàu LCS thường xuyên gặp sự cố và không linh hoạt trong phân công nhiệm vụ. Kết quả là Hải quân Mỹ đã sớm cho các tàu này nghỉ hưu.

Do đó, trong chuyến thăm đầu tiên ra nước ngoài với tư cách Tham mưu trưởng Hải quân Mỹ gần đây, Đô đốc Daryl Caudle đã đến thăm Hàn Quốc và Nhật Bản nhằm thảo luận về khả năng hợp tác giúp tăng tốc độ đóng tàu chiến của Mỹ. Ông Caudle cho rằng sự hỗ trợ từ các đồng minh có thể giúp kéo dài thời gian khi các xưởng đóng tàu Mỹ đang phải vật lộn với tình trạng thiếu hụt lao động, cơ sở vật chất xuống cấp và nhu cầu ngày càng tăng ở Thái Bình Dương.

Các nghiên cứu từ các trung tâm nghiên cứu lớn của Mỹ cũng chỉ ra rằng nước này nên coi các nhà đóng tàu Đông Bắc Á không chỉ là nhà xuất khẩu mà còn là đối tác trong việc khôi phục năng lực hàng hải của Mỹ, với lý do họ có khả năng sản xuất thân tàu phức tạp với số lượng lớn.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)