Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 3-3 đã có cuộc điện đàm lịch sử với người đồng sáng lập tổ chức Taliban Mullah Abdul Ghani Baradar, đánh dấu lần liên lạc trực tiếp đầu tiên giữa một chủ nhân Nhà Trắng và nhân vật “chóp bu” của Taliban kể từ khi cuộc chiến nổ ra cách đây gần 19 năm tại Afghanistan.

Tổng thống Trump (trái) và ông Baradar. Ảnh: Daily Mail

Phát biểu trước báo giới tại Nhà Trắng, ông Trump xác nhận cuộc điện đàm trên và khẳng định: “Mối quan hệ giữa tôi và ông ấy rất tốt đẹp. Chúng tôi đã có một cuộc trò chuyện dài hôm nay và bạn biết đấy, họ muốn chấm dứt bạo lực”.  Baradar chính là người đã cùng Đại diện đặc biệt của Mỹ về vấn đề Afghanistan Zalmay Khalilzad ký thỏa thuận hòa bình tại Doha (Qatar) hôm 29-2. 

Trong tuyên bố sau đó, Taliban cho biết trong cuộc điện đàm kéo dài 35 phút, ông Baradar kêu gọi Tổng thống Trump giữ vững cam kết rút quân khỏi Afghanistan. Taliban còn nói ông Trump cam kết với Baradar rằng Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ trao đổi với Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani để loại bỏ những trở ngại đối với các cuộc đối thoại nội bộ Afghanistan, bao gồm việc phóng thích 5.000 tù nhân Taliban. Đáp lại, nhà lãnh đạo Mỹ cho rằng việc Washington rút quân sẽ tốt cho tất cả các bên liên quan. Ngoài việc nhấn mạnh cần tiếp tục giảm tình trạng bạo lực, ông còn thúc giục Taliban tham gia các cuộc đàm phán với Chính phủ Afghanistan. Thỏa thuận Doha dự kiến mở đường cho cuộc đàm phán trực tiếp giữa Taliban và các lãnh đạo Afghanistan tại Oslo, Na Uy vào tuần tới.

Cuộc trao đổi trực tiếp qua điện thoại giữa một tổng thống Mỹ và thủ lĩnh cấp cao Taliban là điều chưa từng được nghĩ tới, nhưng với nỗ lực kết thúc cuộc chiến dài nhất trong lịch sử nước Mỹ (khiến Washington tiêu tốn tới 900 tỉ USD và hàng ngàn quân nhân tử trận), ông Trump đã thể hiện thái độ sẵn sàng cam kết với các thủ lĩnh của nhóm phiến quân dòng Sunni này. Thậm chí, gần đây nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố ông sẽ “đích thân gặp các thủ lĩnh Taliban trong tương lai không quá xa”. Thật ra, hồi tháng 9-2019, ông Trump từng lên tiếng mời các lãnh đạo Taliban đến Trại David để thảo luận, nhưng rồi lập tức hủy kế hoạch này sau khi Taliban nhận trách nhiệm về vụ tấn công ở thủ đô Kabul làm 12 người thiệt mạng, bao gồm 1 binh sĩ Mỹ. 

Tổng thống Trump vẫn rất muốn giảm và có thể đặt dấu chấm hết sự hiện diện của Mỹ tại quốc gia Nam Á này. Trong các cuộc vận động tranh cử, ông đều tuyên bố sẽ kết thúc “các cuộc chiến vô tận”. Vậy nên, các cuộc tấn công đẫm máu trong thời gian gần đây cũng không thể ngăn cản thỏa thuận hòa bình ra đời ở Doha hoặc cuộc điện đàm mà ông Trump mô tả là tích cực vừa rồi.

Trước báo giới, Tổng thống Trump thể hiện sự bực bội đối với các nhân vật tại quốc hội, bao gồm một số nghị sĩ cấp cao thuộc đảng Cộng hòa, bởi trước đó họ “chê” ông không giành được những nhượng bộ quan trọng từ phía Taliban. Theo ông, “không dễ rút chân khỏi những cuộc xung đột này”. Hôm 29-2, Tổng thống Trump cũng tin tưởng rằng Taliban sẽ giúp tiêu diệt “những phần tử khủng bố”. Chưa rõ ông muốn nhắc tới những phần tử nào, chỉ biết Taliban hồi thời cầm quyền Afghanistan đã liên minh với tổ chức khủng bố quốc tế al-Qaeda, đồng thời che chở cho “trùm” Osama bin Laden trước và sau vụ tấn công gây kinh hoàng thế giới ngày 11-9-2001 tại Mỹ. Ngoài gần 19 năm chống quân Mỹ, Taliban thời gian qua cũng chống nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, kẻ thù của Mỹ.

HẠNH NGUYÊN (Theo AFP, Bloomberg)