Thủ tướng Vladimir Putin thông báo kéo dài lệnh cấm xuất khẩu lúa mì. Ảnh: Reuters

Ngày 2-9, Thủ tướng Nga Vladimir Putin thông báo nước này sẽ chỉ xem xét dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu lúa mì vào thời điểm “sau thu hoạch vụ mùa năm tới”. Điều đó có nghĩa Nga sẽ không tham gia thị trường lúa mì toàn cầu tới cuối năm 2011, lâu hơn thông báo hồi tháng rồi là chỉ cấm xuất khẩu tới hết tháng 12 năm nay. Động thái trên của Nga có thể đẩy giá ngũ cốc tăng cao và gây nguy cơ thiếu nguồn cung, cũng như bất ổn lan rộng vì chi phí lương thực tăng vọt.

Nga lo ngại rằng thời tiết oi bức và cháy rừng xảy ra ở nước này vài tháng qua, không chỉ gây thiệt hại cho vụ mùa hiện tại mà còn đe dọa những nỗ lực trồng vụ kế tiếp. Các khu vực vành đai lúa mì của Nga vẫn chưa có đủ lượng mưa để canh tác hiệu quả, trong khi thời tiết lạnh hơn sẽ cản trở việc trồng trọt tại khu vực phía Bắc vùng lúa mì trong vài tuần tới. Vì vậy, Thủ tướng Putin cho rằng quyết định kéo dài lệnh cấm là nhằm tăng thêm “khả năng dự báo” cho thị trường nội địa và ngăn sự “lo lắng không cần thiết” trong số các nhà sản xuất và thương buôn.

Thông báo của lãnh đạo Nga đã đẩy giá lúa mì tăng 0,8% lên 6,8075 USD/bushel (1 bushel = 25,37 kg) trên thị trường giao dịch Chicago hôm 2-9. Mức giá này giảm 13% so với đỉnh điểm trên 7,85 USD/bushel hồi đầu tháng 8, nhưng tăng khoảng 60% trong gần 3 tháng qua.

Trước sự lo ngại rằng Nga sẽ không sớm nối lại xuất khẩu lúa mì, các nước khác có thể tích trữ nguồn cung riêng để đảm bảo an ninh lương thực nội địa trong vài tháng tới. Nga đã xuất 17,5 triệu tấn lúa mì từ mùa vụ 2009-2010, tăng từ mức chưa tới 1 triệu tấn mùa vụ 2000-2001, chiếm 14% xuất khẩu lúa mì thế giới năm ngoái. Trong khi đó, các nước sản xuất lúa mì khác cũng bị thiên tai như Úc và Argentina (hai nước cũng bị hạn hán) và Đức (mưa nhiều) càng khiến các nước nhập khẩu lo lắng về khả năng nguồn cung toàn cầu bị siết chặt.

Kế hoạch ngưng xuất khẩu lúa mì của Nga có thể kiểm chứng khả năng đối phó khủng hoảng lương thực của thế giới sau những gì xảy ra hồi năm 2008, làm bùng phát bạo động ở một vài nước. Các kho dự trữ nông sản thế giới hiện nay cao hơn nhiều so với 2 năm trước và giá cũng thấp hơn, nhưng nhiều người lại lo tình hình sẽ tệ hơn. Theo tổ chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc (FAO), những diễn biến gần đây của mặt hàng lúa mì đã đẩy giá lương thực thế giới tăng 5% trong tháng 8, mức tăng hàng tháng cao nhất kể từ tháng 11-2009. Giá đường và bắp cũng theo đó leo thang. Nguy cơ bất ổn bắt đầu manh nha khi nhiều người xuống đường biểu tình ở Mozambique hôm 2-9, sau khi giá bánh mì ở quốc gia Đông Nam châu Phi này tăng khoảng 25% trong năm qua, cùng với chi phí nhiên liệu, nước sinh hoạt tăng vọt.

FAO đã thông báo sẽ tổ chức một hội nghị đặc biệt các nước thành viên để thảo luận về giá lương thực tại Roma (Ý) vào ngày 24-9 tới. Lệnh cấm xuất khẩu lúa mì của Nga càng tăng thêm tính cấp thiết của hội nghị này.

N. MINH (Theo WSJ, Reuters)