Thời gian qua, mô hình trồng thanh long ở huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang đã cho hiệu quả khá cao, đời sống của các hộ trồng thanh long được cải thiện, vùng quê đang từng bước đổi thay… Từ những hiệu quả đó, ngành chức năng tỉnh, huyện xác định thanh long là cây trồng chủ lực và đang có chủ trương mở rộng diện tích, chuyển đổi những cây trồng không thích hợp sang mô hình trồng thanh long.

*Hiệu quả nhưng vướng khâu tiêu thụ

Năm 2009 đến 2015, Đề án phát triển cây thanh long được triển khai thực hiện tại 12 xã thuộc huyện Chợ Gạo. Kể từ khi triển khai đề án, diện tích cây thanh long được nâng lên gần 4.400 ha, tăng 2,5 lần so với trước đó. Năng suất bình quân tăng 1,68 lần, đạt 30 tấn/ha; sản lượng tăng 2,9 lần, đạt 96.000 tấn. Ông Lê Văn Mỹ, Chủ tịch UBND huyện Chợ Gạo, cho biết: Trong quá trình triển khai đề án, huyện đã phối hợp cùng các ngành chức năng tỉnh hướng dẫn cho nông dân về kỹ thuật trồng thanh long theo hướng an toàn, kỹ thuật sử dụng điện để xông thanh long cho ra hoa trái vụ. Tập trung triển khai thực hiện các chương trình hỗ trợ trong sản xuất, tiêu thụ thanh long, thực hiện các đề tài nhằm tăng phẩm chất trái thanh long; ứng dụng chiếu sáng bằng đèn Led, xử lý cành thanh long bị loại bỏ bằng các chủng vi sinh vật có lợi nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, bảo vệ môi trường sản xuất; khuyến khích nông dân thực hiện trồng thanh long theo tiêu chuẩn GAP. Bên cạnh đó, người trồng thanh long trong đề án còn được chính quyền địa phương hỗ trợ vốn đầu tư, mở rộng các tuyến đường giao thông, nạo vét các công trình thủy lợi...

Bên cạnh những thuận lợi trong phát triển, thanh long Chợ Gạo cũng còn gặp nhiều khó khăn như: Người trồng chưa tuân thủ theo quy trình kỹ thuật, đầu ra của sản phẩm thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP chưa ổn định; chưa có doanh nghiệp xuất trực tiếp sản phẩm trái thanh long. Nông dân chưa liên kết được trong sản xuất theo hợp đồng mua, bán. Hiệu quả hoạt động của các tổ chức kinh tế hợp tác, hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác (THT) sản xuất, tiêu thụ thanh long chưa cao, chưa ký hợp đồng bán sản phẩm ổn định... Theo thống kê của UBND huyện Chợ Gạo, hằng năm, các HTX, THT tổ chức thu mua từ 6.000-10.000 tấn thanh long của các hộ nông dân. Hai doanh nghiệp (Công ty TNHH Long Việt và Doanh nghiệp tư nhân Chín Sơn) thu mua, đóng gói với sản lượng tiêu thụ trên 300 tấn/tháng và 44 cơ sở thu mua nhỏ tiêu thụ cho người dân từ 50-100 tấn thanh long/tháng. Theo ông Phan Quốc Nam, Giám đốc Công ty TNHH Long Uyên (xã Song Thuận, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang), hằng năm, doanh nghiệp chỉ thu mua khoảng 2.000 tấn/năm phục vụ cho chế biến của đơn vị. Công ty chưa mạnh dạn mở rộng địa bàn thu mua, do giá cả thanh long luôn biến động, chất lượng trái bên trong rất khó kiểm soát. Việc xuất khẩu thanh long tươi gặp nhiều trở ngại do giá thành quá cao. Hơn nữa, mô hình trồng thanh long theo tiêu chuẩn GAP chưa thu hút được nhiều nông dân tham gia, do giá bán sản phẩm làm theo quy trình GAP ngang bằng với giá không làm theo quy trình. Từ đó, doanh nghiệp gặp rất khó khăn trong việc tìm nguồn thanh long đạt tiêu chuẩn để ký kết hợp đồng với đối tác. Ngoài ra, trái thanh long của chúng ta còn phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc. Nếu Trung Quốc ngưng thu mua thì trái thanh long sẽ bị ách tắc ngay, giá cả xuống dốc rất nhanh.

*Tìm giải pháp mở rộng diện tích

Để nâng cao chất lượng trái thanh long, Công ty TNHH Long Việt (huyện Chợ Gạo) đã mạnh dạn đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu, sản xuất thanh long sạch với quy mô 30 ha. Ngoài ra, Công ty TNHH Long Việt còn phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Tiền Giang triển khai dự án 100 ha thanh long ứng dụng công nghệ cao theo tiêu chuẩn Global GAP, tập trung trên địa bàn xã Thanh Bình, huyện Chợ Gạo. Toàn bộ thanh long trồng trong vùng dự án được Công ty TNHH Long Việt ký hợp đồng tiêu thụ với giá cao hơn thị trường 10%; đồng thời, công ty hỗ trợ xây dựng nhà sơ chế đóng gói theo tiêu chuẩn Global GAP, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Mỹ.

Theo ông Lê Văn Mỹ, Chủ tịch UBND huyện Chợ Gạo, trong thời gian tới, huyện Chợ Gạo sẽ tiếp tục mở rộng diện tích trồng thanh long thêm 2.400-2.900 ha, nâng tổng diện tích cây thanh long trong huyện lên 6.500-7.000 ha vào năm 2020. Trong đó, diện tích trồng thanh long theo tiêu chuẩn GAP chiếm 30-40%. Huyện sẽ phối hợp cùng các ngành chức năng hỗ trợ người trồng ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, khuyến khích nông dân sản xuất theo tiêu chuẩn GAP để tạo ra sản phẩm đạt chất lượng và giá trị cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và thị trường xuất khẩu. Khuyến khích các doanh nghiệp, HTX, THT sử dụng nhãn hiệu chứng nhận xuất xứ hàng hóa thanh long Chợ Gạo để quảng bá, tiếp thị; tạo điều kiện cho các doanh nghiệp kịp thời nắm bắt thông tin, nhu cầu, thị hiếu khách hàng để chủ động trong việc cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Tìm kiếm thêm thị trường trong và ngoài nước nhằm giúp người dân tiêu thụ sản phẩm ổn định. Để mở rộng diện tích trồng thanh long trong, huyện Chợ Gạo đề nghị điện lực đầu tư 22,48 km đường dây trung thế 3 pha, 9,65 km đường dây trung thế 1 pha ở các tuyến đường trục chính; 45 km đường dây trung thế 1 pha đến hộ sản xuất theo đề án đã được phê duyệt để đáp ứng nhu cầu sử dụng điện xông thanh long của các hộ dân.

Ông Lê Văn Hưởng, Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, huyện Chợ Gạo và các ngành chức năng cần quan tâm đến công tác xúc tiến đầu tư, thống kê thu nhập của người trồng thanh long. Tìm kiếm thêm thị trường để đầu ra của trái thanh long dễ dàng hơn. Ngoài ra, để phát triển thanh long thì cần đầu tư cơ sở hạ tầng, có cơ chế quản lý. Mô hình trồng thanh long đã cho hiệu quả bước đầu. Vì vậy, xem xét cho xây dựng đề án giai đoạn 2016-2020. Cây thanh long là cây trồng chủ lực, được tỉnh tiếp tục ưu tiên đầu tư phát triển. Tuy nhiên, các địa phương cần có những giải pháp đồng bộ như: mở rộng diện tích, nâng cao năng suất, chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm đến kiện toàn hệ thống hạ tầng, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho nông dân trồng thanh long đạt lợi nhuận cao nhất.

SĨ NGUYÊN