Thực hiện Dự án thí điểm “Tăng cường mối liên hệ giữa đại biểu dân cử với cử tri”, thuộc dự án “Tăng cường năng lực cho các cơ quan đại diện ở Việt Nam”, do Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc tài trợ, vừa qua HĐND thành phố đã tổ chức các cuộc tham vấn cử tri về một số vấn đề cử tri quan tâm và tổ chức các Hội nghị tiếp xúc cử tri (TXCT) ở cộng đồng dân cư theo hình thức mới. Qua cách làm mới này, vai trò của đại biểu HĐND và cả cử tri đều được nâng cao, nhất là vai trò giám sát, phản biện những vấn đề quan trọng của thành phố.

Tham vấn cộng đồng - hình thức tiếp xúc cử tri mới

Thông lệ, trước các kỳ họp HĐND thành phố, các đại biểu HĐND thành phố tổ chức các cuộc TXCT ở nơi mình ứng cử để thông báo tình hình kinh tế -xã hội, hoạt động của HĐND (6 tháng hoặc cả năm), dự kiến chương trình kỳ họp và lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cử tri để phản ánh với các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, thực hiện Dự án thí điểm “Tăng cường mối liên hệ giữa đại biểu dân cử với cử tri”, trước kỳ họp thứ 17 (kỳ họp cuối năm 2009), lần đầu tiên HĐND thành phố đã tổ chức các buổi tham vấn cử tri về một số vấn đề mà cử tri quan tâm.

Cử tri phường Phước Thới, quận Ô Môn trình bày nguyện vọng của mình với đại biểu HĐND thành phố.

Tại phường Phước Thới, quận Ô Môn, Ban Kinh tế và Ngân sách HĐND thành phố tham vấn cử tri vấn đề bảo vệ môi trường. Đây là vấn đề rất bức xúc của cử tri phường Phước Thới, do trên địa bàn phường có nhiều kinh, rạch, khu vực bị ô nhiễm môi trường do tác động của phát triển công nghiệp. Vấn đề ô nhiễm môi trường không phải là vấn đề mới, nhưng nét mới ở cuộc tham vấn là cử tri không chỉ nêu thực trạng mà còn bàn về giải pháp khắc phục. Trong buổi tham vấn, cử tri phát biểu dân chủ, thẳng thắn. Chẳng hạn như, khi đề xuất giải pháp về việc xử lý các doanh nghiệp cố tình gây ô nhiễm môi trường, có ý kiến đề xuất phải rút giấy phép, không cho hoạt động đối với các doanh nghiệp này. Ngay lập tức, có cử tri khác đứng lên “phản pháo” ngay: “Chúng ta phải kiên quyết xử lý các doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường, nhưng việc xử lý phải từng bước, đúng quy trình pháp luật; hơn nữa nếu rút giấy phép, buộc doanh nghiệp ngưng hoạt động sẽ có nhiều công nhân mất việc làm, gây hiệu ứng không tốt đến chính sách của Nhà nước”. Nhiều cử tri còn chỉ ra những điểm yếu trong công tác quản lý nhà nước về môi trường của chính quyền địa phương, các ngành, các cấp, việc xử phạt vi phạm hành chính phải mang tính răn đe,... Đây là vấn đề mà các cuộc TXCT trước đây chưa từng có.

Nét mới nữa là trong các buổi tham vấn có sự tham gia của chính quyền địa phương, các sở, ngành, cơ quan của thành phố, quận, phường. Chẳng hạn, khi cử tri nêu vấn đề hiện nay chợ Phước Thới không có thùng rác, nhà vệ sinh, thường xuyên gây ô nhiễm môi trường, thiếu nước sạch sử dụng,... đã được đại diện UBND phường Phước Thới, các ban ngành của quận Ô Môn và Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố tiếp thu, trả lời tại chỗ và nêu giải pháp khắc phục thời gian tới.

Tương tự, không khí tại cuộc tham vấn về tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội của Ban Pháp chế HĐND thành phố tại xã Thới Tân, huyện Thới Lai, diễn rất sôi nổi không kém. Các ý kiến của cử tri được phát biểu rất tập trung, không chỉ dừng lại ở việc nêu thực trạng mà còn đề ra các giải pháp thực hiện, sao cho tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội tại địa phương được giữ vững, ổn định. Cử tri Phạm Văn Út, Trưởng Ban công tác Mặt trận ấp Thới Phước A, xã Thới Tân, huyện Thới Lai, nhận xét: “Lâu lắm rồi, cử tri chúng tôi mới có dịp cởi mở như vậy. Theo tôi, với cách TXCT chuyên đề như thế này, tôi thấy rất hiệu quả, vì vấn đề được “mổ xẻ” đến nơi, đến chốn, không “lan man”. Đại biểu HĐND, đại diện các sở, ngành, địa phương cũng tiếp thu ý kiến người dân “thiệt tình” hơn...”.

Ngoài việc tham vấn trực tiếp người dân, các đại biểu HĐND thành phố còn tổ chức phát phiếu xin ý kiến người dân về thực trạng, giải pháp có liên quan đến vấn đề được tham vấn. Cử tri Mai Văn Hồng, ở ấp Điền Hòa, xã Thới Tân, huyện Thới Lai, nói: “Nhiều khi phát biểu trực tiếp nông dân e ngại, nên chưa nói hết ý kiến của mình. Do vậy, thông qua các phiếu này, người dân có dịp thể hiện điều mình muốn nói hơn”.

Ông Nguyễn Thanh Xuân, Trưởng Ban Kinh tế và Ngân sách HĐND thành phố, cho biết: “Cuộc tham vấn lần này là nhằm tạo thêm cơ sở để các Ban của HĐND thành phố có thêm thông tin để cho thẩm tra các báo cáo của UBND thành phố, đồng thời để đóng góp ý kiến giúp cho HĐND thành phố thông qua nghị quyết chuyên đề về nếp sống văn minh của thành phố khi thành phố đã trở thành đô thị loại I”.

“Làm mới” Hội nghị tiếp xúc cử tri

Ông Phạm Văn Hiểu, Phó Chủ tịch HĐND thành phố, Trưởng Ban Chỉ đạo thực hiện dự án thí điểm “Tăng cường mối liên hệ giữa đại biểu dân cử với cử tri”, cho biết: Trong khuôn khổ dự án “Tăng cường mối liên hệ giữa đại biểu dân cử với cử tri, hôm nay (ngày 11-11-2009), Thường trực HĐND và các đại biểu HĐND thành phố sẽ tổ chức TXCT chuyên đề về giá đất tại phường An Khánh, quận Ninh Kiều và xã Thới Thạnh, huyện Thới Lai. Thường trực HĐND và các đại biểu HĐND thành phố mong muốn lắng nghe ý kiến cử tri để giúp HĐND thành phố có thêm cơ sở thông qua nghị quyết về mức giá các loại đất thành phố năm 2010. Sau khi kết thúc đợt thí điểm TXCT theo hình thức mới, tham vấn cử tri chuẩn bị cho kỳ họp lần thứ 17 HĐND thành phố (kỳ họp cuối năm 2009), Thường trực HĐND thành phố cùng Ban Chỉ đạo dự án sẽ tổ chức rút kinh nghiệm để có kế hoạch nhân rộng thời gian tới.

Ngoài việc TXCT theo hình thức tham vấn, trước kỳ họp HĐND thành phố lần thứ 17 (kỳ họp cuối năm 2009), Thường trực HĐND thành phố còn tổ chức các Hội nghị TXCT theo hình thức mới. Ngoài việc chọn nơi tổ chức Hội nghị TXCT thoáng mát, chỗ ngồi rộng rãi, việc bố trí vị trí chỗ ngồi của đại biểu dân cử và cử tri gần nhau, không có khoảng cách. Tại Hội nghị TXCT, đại diện UBND xã, phường, quận, huyện cũng là đối tượng để cử tri, đại biểu HĐND giám sát, chất vấn. Các vấn đề bức xúc của cử tri đều được cấp thẩm quyền trả lời, hoặc ghi nhận tìm hướng giải quyết. Về nội dung, các đại biểu HĐND chỉ báo cáo ngắn gọn các nội dung chính của kỳ họp, không dài dòng số liệu, mà tập trung vào các giải pháp, dành nhiều thời gian để cử tri phát biểu. Ngoài ra, tại các Hội nghị TXCT theo hình thức mới, các đại biểu HĐND là chủ tọa điều hành nội dung hội nghị, nên chủ động chọn lựa những vấn đề bức xúc của người dân để tập trung giải quyết, “mổ xẻ” từng vấn đề một. Do đó, cử tri phát biểu tập trung, cụ thể hơn, những phát biểu mang tính tố cáo, khiếu nại cá nhân giảm, thay vào đó nhiều ý kiến đóng góp thiết thực cho sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố. Qua các phiếu lấy ý kiến cử tri về hội nghị TXCT theo hình thức mới, phần lớn cử tri cho rằng Hội nghị TXCT theo hình thức mới hiệu quả hơn, các ý kiến giải trình, giải thích của đại biểu dân cử và các cơ quan chức năng cũng tốt hơn so với Hội nghị TXCT trước đây...

Mặc dù còn những lúng túng ban đầu, nhưng theo nhận định chung của bà con cử tri, các cuộc tham vấn cử tri theo chuyên đề, Hội nghị TXCT theo hình thức mới đã tạo sinh khí mới trong các cuộc TXCT. Qua đó, giúp Thường trực, các Ban và đại biểu HĐND thành kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân để đưa ra những quyết sách sát với cuộc sống, góp phần thúc đẩy kinh tế- xã hội của thành phố phát triển.

Bài, ảnh: QUỐC TRƯỞNG