Ngày 11-9, Tổng thống Donald Trump để ngỏ khả năng Mỹ nới lỏng các biện pháp cấm vận Iran, đồng thời ông tin rằng Tehran muốn đạt được một thỏa thuận về chương trình hạt nhân với Washington.

Mặc dù cảnh báo sẽ “rất nguy hiểm” nếu Iran đẩy mạnh dự trữ uranium làm giàu ở cấp độ cao để chế tạo vũ khí hạt nhân, chủ nhân Nhà Trắng nói rõ ông sẵn sàng cho các cuộc đàm phán ngoại giao. “Chúng ta sẽ xem điều gì xảy ra”- Tổng thống Trump trả lời báo giới khi được hỏi liệu ông có rút bớt các biện pháp trừng phạt kinh tế để giúp tạo điều kiện tiến hành cuộc gặp với người tương nhiệm Iran Hassan Rouhani
hay không.

 Phát biểu trên đưa ra chỉ một ngày sau khi ông sa thải Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton do bất đồng về chính sách đối ngoại và đây vốn là người bảo vệ lập trường cứng rắn của Washington đối với Tehran. Ngày 10-9, Nhà Trắng tuyên bố Tổng thống Trump sẵn sàng gặp ông Rouhani mà không cần điều kiện tiên quyết trong khi vẫn duy trì chiến dịch “gây sức ép tối đa” với Iran. Ông Trump và Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng xác nhận tỉ phú địa ốc để ngỏ khả năng đối thoại trực tiếp với nhà lãnh đạo Iran, có thể là tại Liên Hiệp Quốc trong tháng này. Riêng cố vấn “diều hâu” Bolton từ lâu đã phản đối chuyện Tổng thống Trump gặp giới lãnh đạo Cộng hòa Hồi giáo. Do vậy, việc ông này bị sa thải đã làm dấy lên những đồn đoán chính sách cứng rắn của Washington đối với Iran có thể sẽ “mềm” bớt. Phía Tehran đã hoan nghênh vụ “bay ghế” trên, trong đó hãng thông tấn bán chính thức của Iran Tasnim dẫn lời ông Rouhani thúc giục Mỹ nên tự tránh xa “những kẻ gieo rắc chiến tranh”, mặc dù không nêu đích danh John Bolton. Cùng ngày, một phát ngôn viên chính quyền Iran tin rằng chính quyền Washington thời hậu Bolton có thể “ít thành kiến hơn” với nước này.

Tổng thống Rouhani thăm một cơ sở hạt nhân Iran. Ảnh: EPA

Lâu nay, giới lãnh đạo Iran khăng khăng Mỹ phải dỡ bỏ các lệnh trừng phạt trước rồi họ mới đồng ý gặp ông Trump. Điều kiện này đã được Tổng thống Rouhani lặp lại chỉ vài giờ trước khi người tương nhiệm Mỹ bắn tín hiệu nới lỏng cấm vận. Trong cuộc điện đàm với người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron ngày 11-9, ông Rouhani nhấn mạnh đàm phán giữa nước này và Mỹ sẽ là “vô nghĩa” nếu Washington không bãi bỏ các lệnh trừng phạt. Thậm chí, việc ông Bolton mất chức cũng sẽ không khiến Tehran tính đến chuyện ngồi vào bàn đối thoại với Mỹ, theo như tuyên bố của Đại sứ Iran tại Liên Hiệp Quốc Majid Takhteravanchi.

Trong khi Đại sứ Ravanchi khẳng định “còn quá sớm để đánh giá” tác động của quyết định bãi nhiệm cố vấn Bolton đối với mối quan hệ Iran-Mỹ, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu lại ngay lập tức dự đoán Washington vẫn duy trì lập trường “rất cứng rắn” đối với Tehran, bất chấp việc sa thải cố vấn 70 tuổi.

Lãnh tụ tinh thần tối cao Iran Ali Khamenei được cho là nhân vật có tiếng nói sau cùng về việc liệu Tổng thống Rouhani hoặc các quan chức khác có thể gặp trực tiếp những người đồng cấp Mỹ hay không. Cuộc gặp được cho là sớm nhất và dễ sắp xếp nhất sẽ là bên lề kỳ họp thường niên Đại Hội đồng Liên Hiệp Quốc tại New York (Mỹ) vào cuối tháng này.

Ông Rouhani chưa từng ngồi thảo luận với một vị tổng thống Mỹ, có chăng chỉ là cuộc điện đàm với chủ nhân Nhà Trắng Barack Obama hồi năm 2013. 4 năm sau, nỗ lực nhằm hiện thực hóa cuộc gặp giữa hai ông Trump và Rouhani tại Liên Hiệp Quốc lại được thực hiện nhưng rốt cuộc đổ bể.

THANH BÌNH (Theo Reuters, AP)