Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 1-8 cho biết ông đã yêu cầu quân đội điều động 2 tàu ngầm hạt nhân đến “các khu vực thích hợp và gần Nga” như là hành động đáp trả tuyên bố cứng rắn của Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh - Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev trên mạng xã hội.

Tàu ngầm USS Jimmy Carter thuộc lớp Seawolf của Hải quân Mỹ. Ảnh: wikipedia
 

Đấu khẩu hay răn đe hạt nhân?

“Tôi đã đưa ra tuyên bố và câu trả lời là chúng đang ở trong khu vực. Ðúng thế, chúng đang ở nơi chúng cần đến” - Tổng thống Trump hôm 3-8 cho biết khi được hỏi liệu các tàu ngầm hạt nhân Mỹ đã triển khai như tuyên bố trước đó của ông hay chưa. Song, nhà lãnh đạo xứ cờ hoa không nêu rõ 2 tàu ngầm nói trên có được trang bị vũ khí hạt nhân hay không, cũng như không đề cập cụ thể "khu vực thích hợp" là địa điểm nào.

Trước đó, trong thông điệp bác bỏ tối hậu thư của ông Trump về việc Mỹ sẽ áp thuế 100% nếu Nga không giải quyết xung đột ở Ukraine trong vòng 50 ngày, sau đó rút ngắn còn 10 ngày, ông Medvedev cảnh báo cách tiếp cận này của chính quyền Mỹ có thể dẫn đến chiến tranh. Ông Medvedev đặc biệt nhắc ông Trump về sự nguy hiểm của hệ thống "Bàn tay Thần chết".

"Bàn tay Thần chết" là cách phương Tây gọi hệ thống răn đe hạt nhân Perimeter của Liên Xô thời Chiến tranh Lạnh. Ðây là hệ thống chỉ huy bán tự động, được thiết kế để đảm bảo vũ khí hạt nhân của Liên Xô có khả năng tự động khai hỏa đáp trả trong trường hợp toàn bộ ban lãnh đạo thiệt mạng trong đòn tập kích phủ đầu của đối phương.

Viktor Vodolatsky, Phó Chủ tịch thứ nhất Hạ viện Nga (Duma Quốc gia), cũng lên tiếng xung quanh vụ việc nói trên. Theo ông Vodolatsky, Nga hiện có nhiều tàu ngầm hạt nhân hoạt động trên các đại dương hơn so với Mỹ và các tàu mà ông Trump ra lệnh điều động đến “những khu vực thích hợp” từ lâu đã bị Nga theo dõi chặt chẽ.

“Chúng tôi có nhiều tàu ngầm hạt nhân hơn trên các đại dương thế giới, được trang bị vũ khí mạnh nhất, uy lực nhất. Thế nên cứ để 2 chiếc tàu đó của ông ta bơi đi, vì chúng đã nằm trong tầm ngắm từ lâu rồi” - ông Vodolatsky nói với hãng tin TASS.

Về phần mình, trong thông điệp được phát đi hôm 4-8, người phát ngôn Ðiện Kremlin Dmitry Peskov dường như đã hạ thấp mức độ nghiêm trọng trong những bình luận của ông Trump. Ông Peskov nói rằng các tàu ngầm Mỹ được triển khai trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu là điều hiển nhiên, đây là quá trình diễn ra liên tục, không phụ thuộc vào phát ngôn chính trị. Ông Peskov khẳng định Nga không xem tuyên bố của ông Trump là dấu hiệu cho thấy căng thẳng hạt nhân đang leo thang.

Quả thật, giới phân tích cho rằng thông báo tái bố tàu ngầm hạt nhân của ông Trump là động thái răn đe khó kiểm chứng bởi hoạt động của chúng rất khó bị phát hiện. Với khả năng ẩn mình sâu trong lòng biển và bất ngờ tấn công nếu cần thiết, các tàu ngầm luôn được quân đội nhiều nước xem như những công cụ răn đe hiệu quả. Phạm vi hoạt động và thời gian ẩn mình phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có công nghệ động cơ đẩy, dự trữ hành trình cùng địa hình đáy biển.

Ngoài ra, tàu ngầm hạt nhân mà ông Trump đề cập cũng không nói rõ đó là tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân hay tàu ngầm trang bị vũ khí hạt nhân.

Sức mạnh tàu ngầm Mỹ - Nga

Theo Ðài CNN, tính đến năm 2025, Hải quân Mỹ vận hành 71 tàu ngầm, tất cả đều chạy bằng năng lượng hạt nhân, trở thành lực lượng tàu ngầm lớn nhất thế giới. Trong hạm đội tàu ngầm của Mỹ, về cơ bản chia thành hai loại: tàu ngầm tấn công thông thường (định danh SSN) và tàu ngầm mang vũ khí hạt nhân chiến lược (SSBN).

Trong số các tàu ngầm hạt nhân Mỹ có khoảng 53 chiếc SSN được thiết kế để thu thập thông tin tình báo, tác chiến chống tàu ngầm và hỗ trợ tên lửa hành trình, gồm các tàu thuộc lớp Virginia, lớp Los Angeles và lớp Seawolf. Ðược trang bị tên lửa Tomahawk, tên lửa Harpoon và ngư lôi MK-48, những tàu ngầm tấn công nhanh này được thiết kế để tìm kiếm và tiêu diệt tàu địch và là lực lượng chủ lực trong hạm đội tàu ngầm của Hải quân Mỹ.

Trong khi đó, 14 chiếc SSBN còn lại thuộc lớp Ohio, được thiết kế đặc biệt để tàng hình và phóng đầu đạn hạt nhân với độ chính xác cao. Tàu lớp Ohio dài 170m, có lượng choán nước gần 19.000 tấn khi lặn, với thủy thủ đoàn gồm 159 người và có thể đạt tốc độ tối đa khoảng 37km/giờ. Mỗi tàu có thể mang theo 20 tên lửa đạn đạo Trident được trang bị nhiều đầu đạn hạt nhân có tầm bắn lên tới 7.400km, tức chúng không cần phải tiến gần Nga mà vẫn có thể tấn công, thậm chí có thể khai hỏa từ Ðại Tây Dương, Thái Bình Dương, Ấn Ðộ Dương hoặc Bắc Băng Dương.

SSBN đóng vai trò là lực lượng răn đe hạt nhân mạnh mẽ, do chúng được kỳ vọng sẽ trụ vững sau đòn tấn công phủ đầu của đối phương. Vào những năm 1990, Lầu Năm Góc xác định Hải quân Mỹ không cần quá nhiều tàu SSBN lớp Ohio trong vai trò răn đe hạt nhân nên đã chuyển đổi 4 tàu trong số đó thành tàu ngầm mang tên lửa hành trình (SSGN).

Vẫn giữ nguyên thông số kỹ thuật tổng thể như tàu SSBN, các tàu SSGN thay thế tên lửa Trident bằng tên lửa hành trình Tomahawk. Mỗi tàu có thể mang 154 tên lửa Tomahawk với tầm bắn khoảng 1.600km. Theo Hải quân Mỹ, tàu cũng có thể chở binh sĩ và triển khai họ một cách bí mật thông qua các khoang trong các ống phóng tên lửa đạn đạo cũ.

Về phần mình, Hải quân Nga sở hữu hạm đội tàu ngầm với khoảng 64 chiếc, gồm khoảng 14 chiếc SSBN đóng vai trò trung tâm trong cơ chế chiến lược của xứ bạch dương. Ðáng chú ý, Hải quân Nga có 8 tàu SSBN lớp Borei, được trang bị 16 tên lửa đạn đạo Bulava và 6 ống phóng ngư lôi 533mm.

Những tên lửa Bulava có sức công phá tương đương 100-150 tấn thuốc nổ TNT, gấp gần 10 lần quả bom nguyên tử mà Mỹ ném xuống thành phố Hiroshima (Nhật Bản) hồi năm 1945. Mỗi quả mang được 10 đầu đạn hạt nhân và đạt tầm bắn tối đa khoảng 10.000km, cho phép mỗi tàu ngầm lớp Borei mang được tối đa 160 đầu đạn hạt nhân.

Ngoài những chiếc SSBN, Hải quân Nga còn sở hữu 10 chiếc SSGN và 15 chiếc SSN. Trong số 15 chiếc SSN có 6 chiếc lớp Akula, có lượng choán nước đầy tải là 48.000 tấn, tốc độ di chuyển dưới nước khoảng 46km/giờ, cũng như có thể hoạt động độc lập trong 6 tháng với thủy thủ đoàn 160 người.

Akula có chiều dài 172m, rộng 23m và chiều cao tương đương tòa nhà 9 tầng. Chiếc tàu ngầm “hạng nặng” này được trang bị 20 tên lửa R-39, mang theo 22 ngư lôi các loại và 8 tổ hợp tên lửa phòng không Igla. Tầm bắn của tên lửa R-39 là 8.300km. Khi tiếp cận mục tiêu, phần đầu đạn của tên lửa được chia thành 10 đầu đạn dẫn đường riêng lẻ. Trọng lượng phóng của mỗi quả tên lửa là 90 tấn, còn sức công phá của đầu đạn lên tới 100 kiloton (1 kiloton tương đương 1.000 tấn thuốc nổ TNT).

Cùng với các tên lửa liên lục địa có khả năng mang đầu đạn hạt nhân và máy bay ném bom chiến lược, các SSBN tạo thành bộ ba răn đe hạt nhân của nước Mỹ nói riêng và các cường quốc hạt nhân hàng đầu khác nói chung.
Hiện nay, Trung Quốc được cho sở hữu 6 chiếc SSBN Type 094 với mỗi chiếc được trang bị 12 tên lửa đạn đạo và đang tiếp tục phát triển phiên bản Type 096 hiện đại hơn. Tàu ngầm Type 094 có thể trang bị tên lửa JL-2 hoặc JL-3 có tầm bắn lần lượt từ 4.488 và 6.214 dặm, tức có thể vươn tới lục địa Mỹ nếu chúng được phóng từ vùng biển nội địa của Trung Quốc. Ngay cả quốc gia sở hữu khoảng 225 đầu đạn hạt nhân như Anh cũng chỉ được trang bị vũ khí hạt nhân trên tàu ngầm. 

TRÍ VĂN (Tổng hợp)