Mũn xòe bàn tay hứng những giọt mưa đang xiên chéo qua hiên, chiều nay mưa lại sầm sập dội về sau một cơn lanh lảnh nắng. Mũn đứng trên chiếc ghế gỗ cập kênh ê a hát mấy câu mới học được hồi trưa từ tụi con nít xóm Miễu, nhìn mưa chảy lênh láng thành dòng trên cái sân phơi rồi tràn về phía chuồng quây khiến lũ gà con nháo nhác. Từ ngoài ngõ con Mốc chạy thục mạng vào hiên, cong lưng giũ bộ lông ướt sũng, vẻ mặt cau có.

“Cho chừa cái tội đi chơi bà kêu không về!” - Mũn chun mũi cười hinh hích.

Con Mốc khìn khịt cụp đuôi vào bếp, đến bên cái lò than liu riu nó nằm phịch xuống vẻ bực bội. Gió từ chái bếp lùa ra hiên mang theo mùi tro trấu, mùi thuốc bắc khen khét. Mũn đang hát vội ngưng bặt. “Thôi chết! Ấm thuốc của bà!” và lao nhanh vào bếp. Trưa nay bà than mệt, lúc đi nằm còn dặn đi dặn lại: “Con canh chừng ấm thuốc cho bà, đừng để cạn như lần trước!”. Vậy mà ham chơi Mũn quên lửng. Vừa nãy Mũn bỏ mấy cục than vô lò nhìn ra đã thấy mưa rơi lộp bộp vào cái chum trước thềm bà dùng để chứa nước mưa, thì hí hửng ra hiên xòe tay hứng, những giọt mưa tanh tách rơi xuống bắn vào mặt khiến nó cười vui quên mất ấm thuốc.

Khói mù mịt ngún lên đến tận nhà trên, ấm thuốc đã cạn khô từ bao giờ. Mũn đứng sững nhìn cột khói đen sì, bên đống củi khô vương vãi, con Mốc vô tư cuộn tròn lim dim ngủ, mũi phì phì thở khiến mớ muội tro bay tứ tung. Nghe tiếng dép loẹt quẹt, từ trong buồng bà thều thào vọng ra: “Mũn đấy à?!”. Mũn đứng yên nén tiếng thở giấu vội giọt nước mắt vừa ứa ra. “Lấy cho bà chai dầu gió, Mũn à!” - bà lại thều thào.

Mũn se sẽ vô buồng, mặt cúi gằm, tay nắm chặt chai dầu gió, bà gạn hỏi đến lần thứ ba nó mới mếu máo: “Ấm thuốc của bà cạn rồi… là tại con!”. Nói đến đó nó òa lên tức tưởi khiến con Mốc tưởng chuyện gì vọt ra ăng ẳng sủa. Bà ôm ngực nén cơn ho, gượng dậy dỗ dành: “Thôi không sao! Để bà sắc ấm khác, có chi mà khóc!”. Bà kéo Mũn lại gần, bàn tay thô ráp lùa vào mớ tóc đen dày đượm mùi đinh lăng của Mũn mà vỗ về. Mũn nép vào bà, yên lặng nghe tiếng mưa rào rào dội về trên mái, ngoài kia đàn gà con chiêm chiếp rúc vào cánh mẹ tìm hơi ấm. Bà se sẽ xoa lưng Mũn cho đến khi nó thiếp đi trong tiếng nước mưa lộp bộp rơi trên tàu lá chuối sau hè.

Mũn thức giấc nhìn ra, chiều sập xuống, bên bếp lửa bóng bà lui cui sắp chén đũa ra cái mâm nhôm, lập cập bưng lên. Nhìn bóng bà in trên vách chiếc lưng còng xuống như con tôm, Mũn chợt nghe lòng xốn xang, mới ngày nào bà còn bế nó đi quanh xóm coi tụi con nít thả diều, mà giờ đây bà chậm chạp, đau ốm liên miên. Mũn phóc xuống giúp bà trải chiếu, xới cơm. Bữa cơm chỉ có dĩa tôm đồng rang mằn mặn từ hôm qua còn lại. Mũn nhỏ nhẻ ăn, thỉnh thoảng lại ngước lên nhìn bà khó nhọc nuốt từng miếng cơm khô khốc.

- Sao bà không ăn cháo cho dễ nuốt?! - Mũn ngây ngô hỏi.

- Ờ… ờ... - bà gật gật, lặng lẽ cúi xuống nén cơn ho, miếng cơm nghẹn ứ trong miệng.

Mũn không nhớ đã lớn lên như thế nào, cũng chưa một lần được nhìn mặt mẹ cha. Chỉ nhớ từ ngày mới lững chững tập đi, mở mắt ra đã nhìn thấy bà. Bà ru Mũn ngủ, bà đút ăn, bà vỗ về mỗi khi Mũn khóc. Lớn lên chút nữa, đi đâu bà cũng dắt Mũn theo, mỗi chiều bà cho Mũn ra đồng coi tụi con nít thả diều. Diều bay lên cao tít, bà chỉ cho xem rồi dỗ dành: “Mũn bà ăn giỏi, mau lớn rồi cũng bay thiệt cao như con diều kia!”. Tới tuổi biết chạy ra đồng chơi, Mũn vẫn không rời khỏi tầm mắt bà, ở đâu có tiếng Mũn khóc, ở đó bà có mặt. Tụi con nít xóm Miễu thấy Mũn hiền lành nên ăn hiếp, chơi ù mọi thua thì tức tối xô Mũn ngã lăn quay. Lần nào Mũn cũng lồm cồm ngồi dậy, chưa kịp phủi cái quần bê bết đất, ngẩng lên đã thấy bà từ xa khấp khiễng chạy tới, tay lăm lăm cây roi chực quất đứa nào dám xô ngã cháu bà. Mỗi lần Mũn bị ăn hiếp, bà lại nắm tay Mũn dắt về, bà ôm vào lòng vỗ về bằng những câu chuyện cổ tích ngày xửa ngày xưa, những câu chuyện nghe đến thuộc làu nhưng chẳng chán bao giờ, những câu chuyện của bà đã cho trí tưởng tượng của Mũn bay xa.

Căn nhà của bà cháu nhỏ xíu nhưng khu vườn lại rộng thênh, trong vườn bà trồng không thiếu một thứ gì, từ cọng lá hẹ để chưng đường phèn mỗi khi Mũn ho, vạt rau tần bà hái vào giã ra đắp khi Mũn sốt, đến bụi rau ngót, luống tần ô, góc vườn nào cũng có ổi, xoài lúc lỉu quanh năm. Căn buồng bà cháu ngủ có ô cửa nhìn ra vườn, cạnh đó bà trồng bụi đinh lăng, mỗi năm một lần bà hái lá đinh lăng phơi trên cái nong rồi dồn vào ruột gối cho Mũn nằm chữa bệnh mồ hôi trộm. Ngày còn nhỏ Mũn đã ra mồ hôi trộm như tắm nên tóc và quần áo Mũn quanh năm đượm mùi đinh lăng nồng nồng. Mỗi sáng bà ra vườn làm cỏ, Mũn lại chui vào bụi đinh lăng ngồi nhìn ra, ở đó thấy con chim cu cườm cổ đeo chuỗi hạt màu xanh ngọc bích đứng trên đụn rơm gừ gừ trong nắng, thấy gà mẹ lục tục dắt đàn con đi kiếm ăn, những cục bông gòn tròn xoe cứ lăn trên cỏ, thấy con Mốc chạy đuổi theo những chiếc xe bò kéo, lưỡi thè ra vì mệt lử.

Có những ngày Mũn say sưa với những con châu chấu bằng lá dừa bà nó làm cho, chơi chán Mũn lại hát. Lần nào nghe tiếng hát, bà cũng cười, hai bên má nhăn nheo rung lên. Có lúc thôi hát lại nghe tiếng bà nhắc: “Mũn đâu, hát cho bà nghe đi!”. Vậy là Mũn lại nghêu ngao hát những bài vừa học được của tụi con nít trong xóm, cũng có khi hát những bài tự nghĩ ra, chẳng hạn như “Em yêu bà em nhất trên đời, bà em đẹp như một bà tiên”… Lần nào nghe câu này bà cũng dừng tay cuốc cỏ, mồ hôi như ngừng chảy trên vầng trán già nua. Từ bao giờ, bà gọi nó là Cây Đinh Lăng Biết Hát của bà.

Mỗi sáng mở mắt ra Mũn đã thấy bà cặm cụi ngoài vườn, bà làm lụng đến chiều hôm. Nhưng trưa hè, dưới cội cây xoài bà kê chiếc giường tre đã gãy vạt, Mũn nằm bên bà, đầu gối lên chân nghe bà kể chuyện, những câu chuyện cổ tích đã đưa Mũn vào thế giới thần tiên. Chìm vào giấc ngủ trong tiếng quạt nan kẽo kẹt của bà, lần nào Mũn cũng mơ thấy mẹ cha dắt nhau về đứng trước hiên, Mũn mừng quýnh chạy đi gọi bà, bà từ ngoài chợ về, quần ống thấp ống cao hớt hải, con Mốc thấy vậy lao ra sủa inh ỏi. Mũn choàng tỉnh, ngoài sân tiếng con Mốc vẫn sủa ran nhưng bóng mẹ cha đã vụt tan. Tất cả chỉ là giấc mơ, Mũn vùi mặt xuống gối tấm tức khóc. Bà lại ôm vào lòng tỉ tê, tay đập chiếc quạt bộp bộp xuống giường: “Tiên sư nó! Con gái xinh đẹp vầy mà bỏ đi làm ăn lâu quá là lâu cũng chưa chịu về! Thôi nín, ra vườn bà chỉ cho coi con chích mào tập bay!”

Một trời tuổi thơ của Mũn luôn có bà bên cạnh. Mũn tha thẩn chơi cùng lũ chim trong vườn, cặm cụi đào hang ở rẻo đất sau hè cùng lũ dế… và nhìn thấy chúng cũng có gia đình, có mẹ cha. Những lúc như thế Mũn ngây người quên chơi, thèm thuồng đứng nhìn lũ chim ríu rít gọi nhau, đút mớm cho nhau, và tự hỏi, sao mẹ cha đi biền biệt, không về đón Mũn lấy một lần? Càng nghĩ càng tủi thân, Mũn chạy đến vùi vào bà mà khóc. Bà lại bỏ cái cuốc chĩa xuống, khe khẽ thở dài, nhúc nhắc dắt Mũn đi quanh xóm, gặp ai bà cũng hỏi “Có nghe cha mẹ Mũn nói hồi nào về hông?”.

Bao nhiêu năm như thế.

Mũn thui thủi bên bà cho đến một buổi sáng thức giấc nhìn quanh, nhà người ta ra vào đông đen, có tiếng những cụ bà trong xóm chép miệng thương cảm. Họ quên Mũn đang ngồi trong góc buồng thao láo nhìn ra, tay ôm chặt con Mốc vào lòng tìm hơi ấm, thứ hơi ấm duy nhất Mũn còn lại trên đời. Mũn hiểu, bà đã ngủ một giấc thiên thu. Cũng từ ngày đó Mũn hiểu ra: Mũn làm gì có mẹ cha! Làm gì có một ngày mẹ cha trở về tìm! Mũn chỉ là đứa trẻ bị bỏ rơi bà nhặt được trong một buổi sớm mù sương bên cái chợ làng, lúc Mũn tím tái sắp ngất đi bỗng bà xuất hiện. Từ đó, Mũn được ở bên bà cho đến ngày bà lặng lẽ rời đi trong giấc ngủ của Mũn, đầu vẫn còn gác lên cánh tay gầy guộc của bà.

Không còn bà, Mũn sống bằng sự cưu mang của bà con xóm Miễu. Mỗi ngày người ta lần lượt đến nhà thắp cho bà nén nhang, mang cho Mũn cái cà mèn cơm và vài lời an ủi. Vẫn còn con Mốc, Mũn thấy đời không đến nỗi cô độc, có bà con chòm xóm, Mũn vẫn được lớn lên như cây cỏ ngoài đồng.

Năm tháng trôi như một cái chớp mắt. Con bé Mũn ngày nào giờ đã tròn đôi mươi, cây Đinh Lăng Biết Hát của bà ngày nào nay đã lớn, đã phổng phao xinh đẹp, đã tự mình làm lụng kiếm sống giữa khu vườn thênh thang cây cỏ. Học bà, Mũn cuốc đất, trồng rau, nuôi gà, thả cá. Mỗi sớm mai thức dậy Mũn nghe trong vòm lá tiếng ríu ran trong ngần của lũ chim ri. Chiều xuống, Mũn lại nghe mùi trầu âm ấm của bà thoảng qua trong làn gió khẽ lay, có cả tiếng bà thì thào gọi “Cây Đinh Lăng Biết Hát của bà đâu?!”...