Libye đang bị chia cắt và có nguy cơ rơi vào nội chiến khi những người trung thành với Tổng thống Muammar Gadhafi tìm cách cố thủ ở Thủ đô Tripoli, trong khi các đối thủ siết chặt kiểm soát các thành phố phía Đông đất nước.

Chia cắt giữa Đông và Tây

Các binh sĩ và lực lượng dân quân đã xả súng vào dân thường ở Tripoli, khiến người dân thủ đô lo sợ không dám đi ra khỏi nhà. Một số người dân chứng kiến vụ việc cho biết súng nổ liên hồi từ lúc hoàng hôn kéo dài suốt đêm 23 rạng sáng 24-2. Đạn bay khắp nơi sau một cuộc trấn áp người biểu tình của các lực lượng an ninh ở Tripoli. Hãng tin Mỹ AP cho biết ở Tripoli, người biểu tình đã được giải tán và chính phủ giục mọi người trở lại làm việc bình thường. Một quan chức Bộ Ngoại giao Libye cho biết trên truyền hình quốc gia rằng các phần tử Hồi giáo cực đoan đã giật dây cuộc nổi dậy và tuyên bố “chúng có thể bị xóa sạch trong vài giờ”. Ông Gadhafi đã triển khai quân đội tới phía Tây Tripoli để ngăn chặn làn sóng biểu tình. Với động thái này của ông Gadhafi, các nhà phân tích cho rằng “nội chiến có thể xảy ra bất cứ lúc nào ở Libye”. Theo AP, đụng độ đã xảy ra ở Misrata, thành phố gần Tripoli nhất với khoảng cách gần 150 km về phía Đông, nơi các lực lượng phản đối tuyên bố đã nắm quyền kiểm soát.

Nhiều nước đang di tản công dân của họ khỏi Tripoli. Ảnh: Reuters

Trong khi đó, xa hơn về phía Đông, người dân Libye đã tổ chức các ủy ban để điều hành và bảo vệ thành phố của họ với sự trợ giúp của các binh sĩ “đào ngũ” sang phe đối lập. Tại Benghazi, thành phố lớn thứ hai của Libye, lực lượng dân quân chống ông Gadhafi đã dàn trận trước trụ sở tòa án, thu gom vũ khí chuẩn bị mở rộng cuộc nổi dậy. Người dân cũng thành lập các ủy ban hướng dẫn giao thông, dọn sạch đường phố và phân phát nước uống và lương thực. Thiếu tướng Suleiman Mahmoud, chỉ huy quân đội Libye ở thành phố Tobruk, nói với đài truyền hình Al Jazzeera của Qatar rằng các lực lượng của ông đã rời bỏ ông Gadhafi để đứng về phía người dân địa phương. Ông Mahmoud cho biết thành phố Tobruk vẫn yên tĩnh và người dân đang tự sắp xếp trật tự. Còn tại thành phố duyên hải Baida ở phía Đông, sau khi khắc chế các tay súng thân Gadhafi hôm 23-2, các lực lượng đối lập họp bàn với người đứng đầu các bộ tộc, học giả và thương gia để tìm biện pháp giám sát an ninh.

Mỹ và phương Tây kêu gọi trừng phạt Libye

Lao động Việt Nam tại Libye vẫn an toàn Trước tình hình phức tạp tại Libye, phóng viên TTXVN tại Trung Đông ngày 24-2 đã phỏng vấn Đại sứ Việt Nam tại Libye Đào Duy Tiến về những tác động của tình hình cũng như những vấn đề liên quan đến cộng đồng người Việt tại đây. Đại sứ khẳng định lao động nước ta tại Libye vẫn an toàn. Cộng đồng người Việt tại Libye chủ yếu là lao động xuất khẩu có thời hạn (hiện khoảng 10.000 người), ngoài ra có 10 sinh viên đang theo học tại Trường Hồi giáo ở Thủ đô Tripoli. Do tình hình bất ổn tại Libye nên lao động Việt Nam bị ảnh hưởng rất lớn. Một là mất việc làm, phải về nước trước thời hạn hợp đồng kết thúc. Hai là cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày gặp khó khăn, thiếu thốn. Ba là luôn phải đối phó với tình hình, không dám đi ra ngoài. Đối với sinh viên thì việc học hành bị tạm dừng, tâm lý lo lắng và căng thẳng nhiều. Theo Đại sứ Đào Duy Tiến, lao động Việt Nam tại Libye chủ yếu tham gia các công trình xây dựng như cầu, đường, sân bay, nhà máy điện, trường học, bệnh viện, cảng biển và các công trình nhà ở dân dụng Hiện nay, hầu hết không đi làm. Trong thời gian nghỉ việc, người lao động vẫn được cung cấp thực phẩm. Tuy nhiên, một số lao động làm ở công trường, dự án bị đốt, phá và những lao động ở công ty có chủ là người nước ngoài đã sơ tán khỏi Libye thì gặp khó khăn, thiếu thốn trong sinh hoạt. (TTXVN)

Tại Washington, Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết ông đã cử Ngoại trưởng Hillary Clinton tới Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ở Genève (Thụy Sĩ) hồi đầu tuần này để thảo luận với ngoại trưởng một số nước khác nhằm phối hợp phản ứng trước tình hình Libye. Sau cuộc gặp với bà Clinton ở Nhà Trắng, ông Obama nói: “Sự đau đớn và đổ máu là việc làm tàn bạo và những người đã gây ra điều đó phải chịu trách nhiệm”. Đây là lần đầu tiên ông Obama công khai lên án các cuộc tấn công người biểu tình ở Libye sau 10 ngày bùng phát. Người phát ngôn Nhà Trắng Jay Carney cho biết thêm các biện pháp trừng phạt Libye đang được cân nhắc, đơn phương và cả đa phương, có thể bao gồm phong tỏa tài sản của chính quyền Libye, cắt đầu tư nước ngoài và áp lệnh hạn chế đi lại đối với các quan chức.

Cộng đồng quốc tế, trong đó có Hội đồng Bảo an LHQ, đã bắt đầu xem xét chiến lược can thiệp. Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy kêu gọi các nước châu Âu cắt quan hệ kinh tế, thương mại và tài chính với Libye. Ngoại trưởng Ý Franco Frattini nói trước Quốc hội nước này rằng có nhiều báo cáo “đáng tin cậy” là 1.000 người đã chết trong các vụ va chạm ở Libye và ông lo ngại sẽ có tới 300.000 người xin tị nạn nếu xung đột chuyển thành nội chiến. Liên minh châu Âu (EU) thông báo họ đã hoãn các cuộc đàm phán dàn xếp mối quan hệ với Libye và “sẵn sàng đưa ra nhiều biện pháp” trừng phạt quốc gia Bắc Phi này.

N. MINH (Theo WSJ, Reuters, NYT)