Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Ngay từ đầu những năm 2010, biến đổi khí hậu và nước biển dâng đã có chiều hướng diễn biến phức tạp, dẫn đến tình trạng ngập úng thường xuyên xảy ra tại các đô thị ở Việt Nam với cường độ ngày càng tăng. Từ thực tế này, các bộ ngành hữu quan phối hợp cùng nhiều đơn vị, tổ chức quốc tế cùng tìm ra giải pháp tối ưu để giảm thiểu tác động. Trong đó, Chương trình Thoát nước và Chống ngập đô thị ĐBSCL ứng phó với biến đổi khí hậu (FPP) do Bộ Xây dựng và Tổ chức Hợp tác phát triển Đức (GIZ) là một điển hình.

Biến đổi khí hậu làm cho tình trạng xâm nhập mặn, sạt lở bờ sông ở ĐBSCL ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Tại Hội thảo Tổng kết Chương trình FPP vừa diễn ra tại TP Cần Thơ, TS Tim McGrath, Giám đốc Chương trình FPP, cho biết: Mục tiêu của Chương trình nhằm giảm thiểu rủi ro ngập úng đô thị, cải thiện hệ thống cảnh báo sớm. Đồng thời, tăng cường năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu trong quản lý thoát nước và chống ngập úng cho các cơ quan quản lý nhà nước cấp Trung ương, địa phương và người dân đô thị tại 8 tỉnh nói trên. Để đảm bảo tính bền vững, chương trình đã áp dụng phương thức tiếp cận tổng hợp theo hướng tập hợp những bài học kinh nghiệm thực tế, đưa những kinh nghiệm từ cấp địa phương lên Trung ương; đồng thời vận động và hỗ trợ điều chỉnh khung chính sách”.

Chương trình FPP được Bộ Xây dựng, GIZ phối hợp với 8 tỉnh duyên hải miền Trung và ĐBSCL (Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Sóc Trăng, Cà Mau, An Giang và Kiên Giang) thực hiện từ năm 2012 đến 2020. Chương trình FPP có 6 lĩnh vực hoạt động chính: quy hoạch thoát nước và chống ngập đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu; thoát nước đô thị theo hướng bền vững; giá dịch vụ thoát nước và lộ trình thực hiện; phòng chống thiên tai; liên kết phát triển vùng ĐBSCL; sụt lún đất tại ĐBSCL. Trọng tâm của mỗi lĩnh vực hoạt động đều hướng đến và mang lại lợi ích cho người dân. Qua 8 năm triển khai, Chương trình FPP giúp 35,69 triệu người dân đô thị Việt Nam được hưởng lợi từ những quy định về quy hoạch thoát nước; 96 triệu người dân Việt Nam được hưởng lợi từ chính sách về phòng chống thiên tai và sử dụng viện trợ nước ngoài cho thiên tai; khoảng 17,2 triệu người dân ĐBSCL được hưởng lợi từ việc tăng cường năng lực cảnh báo lũ sớm; khoảng 5,5 triệu người dân ba tỉnh Kiên Giang, An Giang và Cà Mau được hưởng lợi từ việc tăng cường năng lực chuẩn bị ứng phó với thiên tai, kế hoạch di dời khi có thiên tai…

Bà Mai Thị Liên Hương, Cục trưởng Cục Hạ tầng Kỹ thuật, Bộ Xây dựng, cho biết: Tiếp nối những thành quả đạt được, thời gian tới, Bộ Xây dựng tiếp tục phối hợp với tổ chức GIZ nhân rộng những kết quả chính của Chương trình tại tất cả các tỉnh ĐBSCL và tại các đô thị của Việt Nam. Nhiều ý kiến đề xuất Tổ chức GIZ hỗ trợ các địa phương xây dựng quy hoạch thoát nước và chống ngập, lồng ghép mô hình thoát nước mưa đô thị theo hướng bền vững và các phương pháp tiếp cận thích ứng liên quan; hỗ trợ một số thành phố được lựa chọn để nhân rộng mô hình thoát nước mưa đô thị theo hướng bền vững và thành phố bọt biển, trong đó kết hợp hiệu quả giữa các giải pháp thoát nước xanh và xám.

Theo ông Mai Minh Luân, Trưởng Phòng Phát triển đô thị và Hạ tầng kỹ thuật, Sở Xây dựng tỉnh Kiên Giang, thực tế những năm qua, công tác duy trì, sửa chữa hệ thống thoát nước đô thị trên địa bàn TP Rạch Giá được ngân sách nhà nước đảm bảo 100%. Tuy nhiên, việc đầu tư mới hệ thống thoát nước, trạm xử lý nước thải chưa được thực hiện nên không đáp ứng được yêu cầu thoát nước đô thị. Để giảm chi ngân sách nhà nước và đảm bảo duy tu, bảo dưỡng, vận hành và tái đầu tư hệ thống thoát nước đô thị cần có sự tham gia, đóng góp của tổ chức, hộ gia đình thông qua việc áp dụng giá dịch vụ thoát nước. Tuy nhiên, để làm điều này cần thiết phải xây dựng khung giá và lộ trình triển khai sao cho phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như thu nhập bình quân đầu người của người dân.

Với những thành tựu Chương trình đạt được, ông Marcel Reymond, Trưởng Bộ phận Hợp tác và Phát triển, Đại sứ quán Thụy Sĩ tại Việt Nam, Giám đốc quốc gia Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ - cơ quan đồng tài trợ cho Chương trình FPP, nhấn mạnh: “Chương trình FPP đã đạt được những thành công lớn, Chính phủ Thụy Sĩ tiếp tục hỗ trợ cho giai đoạn tiếp theo: Chương trình Thích ứng với biến đổi khí hậu tại đô thị ĐBSCL. Chúng tôi mong muốn tăng cường liên kết phát triển vùng, thực hiện mô hình thoát nước mưa đô thị theo hướng bền vững và áp dụng phương thức tích hợp trong quy hoạch đô thị”. Theo đó, Chương trình Thích ứng với biến đổi khí hậu tại đô thị ĐBSCL sẽ được thực hiện từ năm 2021 đến năm 2025 với 3 hợp phần: đổi mới chính sách và khung pháp lý để lập quy hoạch và đầu tư hạ tầng thích ứng với biến đổi khí hậu; thiết lập cơ chế liên kết vùng; hạ tầng đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu tại ĐBSCL.

Bài, ảnh: MỸ THANH