Mới đây, tại TP Cần Thơ, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương tổ chức hội thảo công bố 5 Kế hoạch hành động do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để phát triển các ngành công nghiệp chế biến nông, thủy sản; công nghiệp điện tử; công nghiệp môi trường và tiết kiệm năng lượng; công nghiệp máy nông nghiệp và công nghiệp đóng tàu. Các kế hoạch này gắn với việc thực hiện Chiến lược công nghiệp hóa Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam-Nhật Bản hướng đến năm 2020, tầm nhìn 2030 nhằm tăng thu hút đầu tư, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, nâng chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa đất nước.

Chiến lược công nghiệp hóa Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam-Nhật Bản hướng đến năm 2020, tầm nhìn 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1043/QĐ-TTg ngày 1-7-2013 và tập trung vào 6 ngành công nghiệp chiến lược gồm công nghiệp điện tử; công nghiệp máy nông nghiệp; công nghiệp chế biến nông, thủy sản; công nghiệp đóng tàu; công nghiệp môi trường và tiết kiệm năng lượng; công nghiệp sản xuất ô tô và phụ tùng ô tô. Bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, cho biết: “Các ngành công nghiệp này được Chính phủ 2 nước đặc biệt quan tâm và có ý nghĩa quan trọng góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa của Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Trước mắt, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Các quyết định phê duyệt kế hoạch hành động phát triển của 5 ngành (trừ ngành công nghiệp sản xuất ô tô và phụ tùng ô tô). Căn cứ vào các kế hoạch hành động này, Việt Nam và Nhật Bản sẽ hợp tác, thu hút các dự án đầu tư có chất lượng của Nhật Bản vào các ngành công nghiệp ưu tiên và các ngành có liên quan phù hợp với chiến lược công nghiệp hóa của Việt Nam”.

Sản phẩm tôm ở ĐBSCL là một trong những mặt hàng tiêu biểu được lựa chọn để phát triển ngành công nghiệp chế biến nông, thủy sản trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam – Nhật Bản. Trong ảnh: DN Nhật Bản tham quan Công ty TNHH Thực phẩm Thủy sản Nam Hải (TP Cần Thơ).

Để thực hiện chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tạo bước đột phá trong thu hút đầu tư, tăng hiệu quả đầu tư FDI từ Nhật Bản vào các ngành công nghiệp chiến lược, các kế hoạch hành động đều tập trung đánh giá thực trạng, phân tích những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong tiến trình phát triển của từng ngành. Ở kế hoạch hành động phát triển ngành công nghiệp môi trường và tiết kiệm năng lượng, Thủ tướng Chính phủ định hướng phát triển mạnh ngành này trở thành ngành công nghiệp chủ lực đến năm 2020 và có đóng góp quan trọng trong nền kinh tế, đủ năng lực đáp ứng yêu cầu xử lý ô nhiễm môi trường, sử dụng năng lượng bền vững. Đối với ngành công nghiệp điện tử, mục tiêu đến năm 2020 phát triển với công nghệ tiên tiến, năng suất lao động cao, có khả năng cạnh tranh trên thị trường khu vực và thế giới, đóng góp lớn cho kinh tế quốc dân, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Ở ngành công nghiệp đóng tàu, mục tiêu đến năm 2020 sẽ đưa ngành đóng tàu trở thành ngành mũi nhọn trong thực hiện Chiến lược kinh tế biển và đến năm 2030 sẽ phát triển ngành công nghiệp tàu thủy dài hạn phù hợp với nhu cầu thị trường, khả năng tài chính và năng lực quản lý.

Trong 5 Kế hoạch hành động do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, ngành công nghiệp chế biến nông, thủy sản và ngành công nghiệp máy nông nghiệp là 2 ngành có tác động trực tiếp đến tiến trình phát triển nông nghiệp Việt Nam. Đối với ngành công nghiệp máy nông nghiệp, định hướng của Chính phủ là hiện đại hóa nông nghiệp Việt Nam, thúc đẩy ngành công nghiệp máy nông nghiệp phục vụ canh tác sản xuất lúa gạo, nâng cao năng suất sản xuất lúa gạo và góp phần cải thiện thu nhập cho nông dân. Định hướng phát triển của ngành công nghiệp chế biến nông, thủy sản là xác lập lòng tin trên thị trường thế giới về Việt Nam là một quốc gia sản xuất các sản phẩm nông, thủy sản và thực phẩm an toàn với chất lượng cao phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Theo bà Lê Bích Thu, Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối-Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ vừa ban hành Kế hoạch “Triển khai Quyết định số 1291/QĐ-TTg ngày 1-8-2014 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch hành động phát triển ngành công nghiệp chế biến nông, thủy sản trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam-Nhật Bản hướng đến năm 2020, tầm nhìn 2030”. Các mặt hàng tiêu biểu được lựa chọn gồm sản phẩm gạo và tôm ở ĐBSCL, cao su vùng Đông Nam bộ, cà phê vùng Tây Nguyên, cá ngừ vùng Nam Trung bộ, rau quả vùng Đồng bằng sông Hồng, ĐBSCL, Lâm Đồng… Trên cơ sở các mặt hàng, vùng sản xuất có tiềm năng, các địa phương sẽ tổ chức lại sản xuất, đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định về số lượng và chất lượng, nâng cao hàm lượng chế biến. Đồng thời, tập trung hiện đại hóa lưu thông, cải thiện hoạt động marketing và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm nông, thủy sản chế biến.

Căn cứ vào các kế hoạch hành động đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, các bộ, ngành trung ương và các địa phương sẽ hoạch định chương trình hành động cụ thể để thu hút những dự án đầu tư có chất lượng của Nhật Bản vào các ngành công nghiệp ưu tiên và ngành có liên quan. Đồng thời, huy động tối đa sự tham gia của Chính phủ, doanh nghiệp, nhà khoa học của Việt Nam và Nhật Bản để tập trung phát triển các ngành nêu trên. Ông Nguyễn Phương Lam, Phó Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Chi nhánh tại Cần Thơ, chia sẻ: “Các kế hoạch hành động phát triển 5 ngành công nghiệp thuộc Chiến lược công nghiệp hóa Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam-Nhật Bản vừa được công bố nên sẽ cần có lộ trình để triển khai thực hiện và những chính sách kèm theo để tăng thu hút đầu tư Nhật Bản vào Việt Nam đối với những ngành này. Nông nghiệp là ngành Việt Nam có lợi thế song việc thu hút đầu tư nước ngoài vào khu vực này còn tùy thuộc vào nhu cầu của doanh nghiệp. Bởi lẽ nông nghiệp là ngành đầu tư khá rủi ro nên doanh nghiệp rất thận trọng cân nhắc. Việt Nam có thế mạnh về các sản phẩm gạo, trái cây, thủy sản… nhưng vẫn chưa xuất khẩu nhiều vào thị trường Nhật. Vì thế, cần tập trung thu hút đầu tư vào công nghiệp chế biến ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao thay vì chỉ sản xuất thô như hiện nay để chinh phục những thị trường khó tính”.

Theo bà Nguyễn Thị Tuệ Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, trước mắt, các bộ, ngành liên quan sẽ tiếp tục hoàn thiện đồng bộ các khung khổ pháp lý và có chính sách khuyến khích đối với các ngành đã chọn, cải cách đồng bộ thủ tục hành chính. Song song đó sẽ tập trung phát triển một vài vùng, vài địa phương thành vùng động lực của Chiến lược công nghiệp hóa để phát triển các ngành động lực đã được lựa chọn, ưu tiên phát triển hạ tầng và đào tạo nguồn nhân lực tại các vùng này. Việc tổ chức thực hiện các kế hoạch hành động đối với những ngành đã chọn phải được tổ chức nhất quán trên nguyên tắc Việt Nam và Nhật Bản cùng hợp tác trao đổi thông tin, kinh nghiệm và thu hút sự tham gia của doanh nghiệp 2 nước vào quá trình thực hiện Chiến lược công nghiệp hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030.

Bài, ảnh: MINH HUYỀN