Sau hơn 6 tháng thành lập nội các lâm thời, Pakistan chính thức có tân Thủ tướng Shehbaz Sharif. Chính trị gia 73 tuổi dự kiến đối mặt nhiệm kỳ đầy thách thức, đặc biệt về tài chính khi Islamabad đang dựa vào các khoản vay nước ngoài để điều hành kinh tế.

Thủ tướng Shehbaz Sharif (trái) tuyên thệ trước Tổng thống Arif Alvi tại Phủ Tổng thống ở Islamabad. Ảnh: Reuters

Ngày 8-2, Pakistan tổ chức tổng tuyển cử và đây được coi là kỳ bầu cử lớn nhất trong lịch sử nước này khi có hơn 128 triệu cử tri thực hiện quyền bỏ phiếu. Nhưng do không có chính đảng nào giành được đa số quá bán, các đảng phái buộc phải tìm kiếm thỏa thuận liên minh để lập chính phủ.

Sau hơn 2 tuần đàm phán, 2 chính đảng lớn là Liên đoàn Hồi giáo Pakistan-Nawaz (PML-N) và đảng Nhân dân Pakistan (PPP) cuối cùng đạt được nhất trí về kế hoạch chia sẻ quyền lực. Trong đó, Chủ tịch PML-N Shahbaz Sharif là ứng cử viên chung cho cương vị thủ tướng còn đồng Chủ tịch PPP Asif Ali Zardari là ứng cử viên chung cho vị trí tổng thống. Tại cuộc bỏ phiếu của Quốc hội Pakistan ngày 3-3, ông Sharif được thông qua chức vụ với 201 phiếu ủng hộ, vượt xa mức tối thiểu 169 phiếu cần có. Lễ nhậm chức được tiến hành ngày 4-3.

Sự nghiệp chính trị không bằng phẳng

Đây là lần thứ hai ông Shahbaz đảm nhiệm vai trò lãnh đạo Pakistan sau khi được sự ủng hộ từ anh trai Nawaz Sharif, người từng có 3 nhiệm kỳ là thủ tướng và chỉ đạo chiến dịch tranh cử của PML-N thời gian qua. Là con thứ 2 của nhà sáng lập Tập đoàn sản xuất thép Ittefaq Muhammad Sharif, ông Shahbaz tiếp bước cha mình trở thành doanh nhân trước khi tham gia hoạt động chính trị vào năm 1980. Tuy nhiên, ông bị đánh giá không thạo xây dựng mối quan hệ với công chúng nhiều như anh trai Nawaz. 

Theo Hãng tin AFP, sau khi ông Nawaz lần đầu tiên đắc cử thủ tướng năm 1990, người em Shehbaz được bầu vào Quốc hội Pakistan với tư cách nghị sĩ đại diện bang Punjab. Năm 1997, ông Shehbaz được bầu làm Thủ hiến bang Punjab, bang đông dân nhất và có ảnh hưởng nhất Pakistan khi đóng góp khoảng 50% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cả nước. Năm 1999, cuộc đảo chính quân sự khiến Thủ tướng Nawaz bị lật đổ. Gia tộc Sharif bị bỏ tù và bị trục xuất tới Saudi Arabia với cam kết sống lưu vong đến năm 2009. Nhưng vào năm 2007, anh em nhà Sharif đã cùng trở lại Pakistan và ông Shehbaz lần thứ 2 được bầu làm Thủ hiến bang Punjab sau chiến thắng của PML-N ở tỉnh Punjab trong cuộc tổng tuyển cử năm 2008. Ông tiếp tục đảm nhiệm thêm một nhiệm kỳ vào năm 2013, trở thành người giữ chức vụ thủ hiến lâu nhất trong lịch sử Pakistan.

Trong thời gian lãnh đạo bang Punjab, ông Shehbaz đã cho xây dựng các cơ sở hạ tầng quan trọng, thúc đẩy nhiều dự án khí đốt và nhiệt lượng, giúp giảm bớt tình trạng mất điện hằng ngày, góp phần đưa Punjab trở thành bang có nền kinh tế phát triển. Được mô tả là một nhà quản trị hiệu quả hơn là một chính trị gia, ông Shehbaz nổi tiếng với phong cách lãnh đạo trực tiếp và có thể làm việc với năng lực vô hạn. Tuy nhiên, sự nghiệp của ông từng hoen ố vì những cáo buộc tham nhũng dù ông luôn khẳng định các cáo buộc chống lại mình có động cơ chính trị.

Sau cuộc bầu cử năm 2018, Shehbaz được đề cử làm Chủ tịch PML-N khi người anh trai Nawaz bị Tòa án Tối cao phế truất khỏi vị trí này. Tháng 4-2022, ông Shahbaz được bầu làm thủ tướng, thay thế ông Imran Khan bị phế truất và sau bị kết án tù với tội danh tham nhũng. 

Về đối ngoại, tân Thủ tướng Shahbaz từng phối hợp chặt chẽ với Trung Quốc trong các dự án do Bắc Kinh đầu tư. Mặt khác, trái ngược người tiền nhiệm Imran Khan vốn cứng rắn với Washington, ông Shahbaz coi việc hàn gắn và tiến tới mối quan hệ tốt đẹp với Mỹ là điều quan trọng với Pakistan. Với vị thế đều là đối tác lớn của Pakistan, ông Shahbaz sẽ phải có chiến lược phù hợp để cân bằng mối quan hệ với Mỹ và Trung Quốc. Bên cạnh đó, tân Thủ tướng Pakistan cũng muốn xây dựng quan hệ tốt với Ấn Độ nhưng nhấn mạnh cần giải pháp cho vấn đề Kashmir để đạt được hòa bình bền vững.

Nhiều thách thức đang chờ đón

Trước hết, kịch bản để ông Shehbaz tiếp tục nắm quyền vốn không phải ưu tiên của PML-N. Thay vào đó, người anh trai từng 3 lần làm thủ tướng Nawaz mới là lựa chọn hàng đầu. Song, việc đảng PML-N không giành được đa số trong cuộc bầu cử là nguyên nhân khiến ông Nawaz giao lại vai trò thủ tướng cho em mình, bởi Shahbaz được cho phù hợp hơn với vai trò điều hành chính phủ liên minh. Điều đó không có nghĩa ông Nawaz không có tiếng nói trong các vấn đề chính sách hay từ bỏ chính trường. Trong nhiệm kỳ thủ tướng trước, ông Shehbaz thường xuyên đến Anh để tìm kiếm lời khuyên từ anh trai. Do đó, giới phân tích dự đoán ông Nawaz sẽ giám sát và tiếp tục vai trò của mình từ sau hậu trường.

Cùng với ảnh hưởng nội bộ, chính phủ mới do ông Shehbaz lãnh đạo còn đứng trước áp lực thuyết phục các đối tác liên minh chấp nhận những chính sách không được lòng dân. Hiện tại, 2 trong số nhiều chính đảng ủng hộ liên minh PML-N và PPP cho biết chỉ hỗ trợ chính phủ trong từng trường hợp cụ thể. Đối tác lớn nhất là đảng PPP do đối thủ Bilawal Bhutto Zardari lãnh đạo còn từ chối tham gia nội các. Trong khi đó, các ứng cử viên độc lập có liên hệ với đảng Tehreek-e-Insaf Pakistan (PTI) ủng hộ cựu Thủ tướng Imran Khan và là nhóm giành được nhiều ghế nhất trong cuộc bầu cử hồi tháng 2, đã phát động các cuộc biểu tình trên đường phố phản đối chính phủ.

Nhưng trước mắt, nhiệm vụ cấp bách nhất là giải quyết vấn đề kinh tế khi Pakistan đang dựa vào các gói cứu trợ và khoản vay nước ngoài để tăng dự trữ ngoại hối cũng như tránh vỡ nợ. Triển vọng nợ của Pakistan hiện xếp ở mức ổn định với lãi suất cao kỷ lục và tốc độ tăng trưởng thấp. Lạm phát đã giảm bớt nhưng vẫn ở mức trên 20%. Trong nhiệm kỳ ngắn ngủi trước, Thủ tướng Shehbaz đã đàm phán thỏa thuận với IMF nhưng quá trình giải ngân gặp  nhiều thách thức khi chính phủ phải áp dụng nhiều biện pháp để đáp ứng các tiêu chuẩn vay vốn, khiến cuộc sống của hộ gia đình nghèo và trung lưu gặp nhiều khó khăn. Thỏa thuận sẽ hết hạn vào tháng 4 năm nay. Với bối cảnh đó, chính quyền mới sẽ phải ngay lập tức bắt đầu đàm phán với IMF về khoản vay mới nhằm củng cố kinh tế đất nước; đồng thời giải quyết sự bất mãn ngày càng tăng về tình trạng đói nghèo. Nhưng với những điều kiện được dự đoán thậm chí còn khắt khe hơn trước, bao gồm khả năng tăng thuế có thể khiến công chúng phẫn nộ và gây ra nhiều bất ổn hơn.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)