Liên minh châu Âu (EU) vừa hoàn tất một cuộc cải tổ lớn đối với hệ thống di cư của khối, đưa ra danh sách các quốc gia xuất xứ an toàn, một loạt quy định mới về tị nạn và đơn giản hóa thủ tục hồi hương người di cư. 

Người di cư cập cảng Valverde trên đảo El Hierro, thuộc quần đảo Canary (Tây Ban Nha). Ảnh: EPA

Các Bộ trưởng Nội vụ EU đã nhất trí về khái niệm “quốc gia thứ ba an toàn” và danh sách các quốc gia xuất xứ an toàn. Điều này có nghĩa là các nước thành viên EU có thể từ chối cấp quyền cư trú và trục xuất người di cư vì họ đến từ một quốc gia an toàn hoặc xin tị nạn từ một nước bên ngoài khối. 

Rasmus Stoklund, Bộ trưởng Di cư Đan Mạch, cho biết phần lớn các nước thành viên EU ủng hộ việc xử lý đơn xin tị nạn tại các quốc gia thứ ba an toàn “nhằm loại bỏ động cơ thực hiện những chuyến hành trình nguy hiểm đến EU”. Theo đó, các quốc gia thành viên ký kết thỏa thuận với “các quốc gia thứ ba an toàn” về việc xử lý đơn xin tị nạn bên ngoài châu Âu. “Chúng ta sẽ có thể từ chối những người không có lý do xin tị nạn ở châu Âu, sau đó có thể xây dựng các cơ chế và thủ tục cho phép chúng ta hồi hương họ nhanh hơn”, Bộ trưởng Stoklund nói thêm.

EU phê duyệt danh sách “các quốc gia xuất xứ an toàn” cho người xin tị nạn gồm có Bangladesh, Colombia, Ai Cập, Ấn Độ, Kosovo, Maroc và Tunisia, cùng với tất cả các quốc gia ứng cử viên vào EU ngoại trừ Ukraine.

Các bộ trưởng cũng đồng thuận thành lập một “quỹ đoàn kết” cho năm 2026 để chia sẻ chi phí tiếp nhận người tị nạn giữa các quốc gia thành viên, bao gồm 21.000 suất tái phân bổ người xin tị nạn và 430 triệu euro cùng với các hình thức hỗ trợ khác. Quỹ này dự kiến ​​sẽ giải ngân cho các quốc gia đang phải đối mặt với áp lực di cư lớn hơn, bao gồm CH Síp, Hy Lạp, Ý và Tây Ban Nha. 

EU cũng thông qua một số quy định liên quan đến di cư. Trong đó, “quy định hồi hương” nhằm mục đích đẩy nhanh quá trình trục xuất người di cư bất hợp pháp và tăng tỷ lệ thực thi lệnh hồi hương, hiện ở mức khoảng 20%. Những người di cư không tự nguyện rời đi có thể phải đối mặt với án tù vì không hợp tác theo các quy định mới.

Quy định này cho phép các nước thành viên EU xây dựng trung tâm hồi hương ở các quốc gia ngoài khối và đẩy trả người di cư trái phép sang những quốc gia thậm chí không liên quan đến nguồn gốc của họ, miễn là giữa các nước đạt thỏa thuận song phương.

Kể từ khi làn sóng người xin tị nạn và di cư đổ vào châu Âu tăng vọt hồi năm 2015, quan điểm của công chúng về vấn đề này đã thay đổi. EU đã siết chặt chính sách di cư, khiến số lượng người xin tị nạn giảm mạnh. 

HẠNH NGUYÊN (Theo AP, Euro News)