31/03/2019 - 07:13

Đổi mới nhưng vẫn giữ bản sắc 

Những năm gần đây, điện ảnh Trung Quốc, Hàn Quốc phát triển nhanh và tạo chỗ đứng riêng; còn ngành công nghiệp điện ảnh Nhật Bản - vốn có thị trường rộng lớn và lịch sử phát triển lâu đời - phải đối mặt với nhiều thăng trầm. Đổi mới để giữ vững thị phần trước sự tấn công của Hollywood, đồng thời vẫn giữ vững bản sắc, đó là bài toán mà điện ảnh Nhật đã nỗ lực giải quyết.

“You Are The Apple of My Eye” phiên bản Nhật.

“You Are The Apple of My Eye” phiên bản Nhật.

Sự kiện đạo diễn Hirokazu Kore-eda chiến thắng Cành cọ vàng Liên hoan phim (LHP) Cannes 2018 với “Shoplifters”, đã mang đến niềm tin mới cho những nhà làm phim trẻ Nhật Bản. Đây là lần thứ 5, cũng là lần đầu tiên sau 21 năm, một đạo diễn Nhật Bản giành giải thưởng cao nhất tại Cannes - thành tích hiếm có nước châu Á nào đạt được. Thành công của Hirokazu Kore-eda đã nối tiếp làm nên thế hệ các nhà làm phim tài năng như: Yasujiro Ozu, Akira Kurosawa, Shohei Imamura, Teinosuke Kinugasa, Takeshi Kitano… trong bối cảnh ngành phim ảnh Nhật đang đối mặt với thiếu hụt nguồn nhân lực trầm trọng. Hirokazu Kore-eda không chỉ là nhà làm phim có phong cách hiện thực độc đáo; mà còn là người dẫn dắt, cố vấn cho nhiều đạo diễn trẻ. Có thể nhận ra ảnh hưởng của Hirokazu Kore-eda trong các tác phẩm “The Long Excuse” của đạo diễn Miwa Nishikawa, hay “The Kingdom of Dreams and Madness” của Mami Sunada. 

Nhật Bản có ngành điện ảnh đậm bản sắc, từng giúp quốc gia này đứng vững trong 3 thị trường hàng đầu toàn cầu. Tuy nhiên những năm 1990, Hollywood ồ ạt tấn công châu Á, trong đó có Nhật. Điện ảnh Nhật khi đó cũng điêu đứng bởi không có những chính sách kịp thời, khiến dòng phim nội địa bị lạnh nhạt. Hơn 10 năm, các nhà làm phim Nhật đối mặt với nhiều thách thức để giữ bản sắc điện ảnh nước nhà trong khi vẫn tìm lối vươn lên. Lúc này, sức mạnh nội tại của nền văn hóa giàu bản sắc đã giúp điện ảnh Nhật có cơ hội cạnh tranh sòng phẳng trên trường quốc tế và dần lấy lại vị thế, cân bằng thị trường nội địa và nước ngoài.

Hai năm 2017 và 2018 là khoảng thời gian điện ảnh Nhật phát triển rõ nét. Năm 2017, Nhật phát hành khoảng 600 phim, bao gồm cả phim hoạt hình - vốn là một trong những thế mạnh thương hiệu Nhật Bản. Phim có  doanh thu cao nhất là “Your Name” của đạo diễn Shinkai Makoto, khi mang về khoảng 214 triệu USD, cũng là phim có doanh thu cao thứ hai trong lịch sử điện ảnh xứ Hoa anh đào. Hiệp hội các nhà sản xuất phim điện ảnh Nhật Bản (Eiren) cho biết trong năm 2018 tổng doanh thu đạt khoảng 2,04 tỉ USD, giảm 3 % so với năm trước nhưng vẫn cao thứ ba trong lịch sử điện ảnh Nhật Bản với 169,2 triệu vé được bán ra. Theo đó, có khoảng 1.192 phim đã được phát hành tại Nhật, trong đó có 613 là phim trong nước và 579 phim nước ngoài. Giá vé xem phim trung bình là 1,315 Yên, cao hơn 0,4% so với năm 2017, do có thêm nhiều các suất chiếu phim phiên bản 4D, IMAX và Dolby Atmos. Trong khi đó, xuất khẩu phim Nhật cũng có năm thứ 6 liên tiếp tăng trưởng, khi trong năm 2018 việc xuất khẩu phim tăng khoảng 29%, đạt 284 triệu USD. Ông Yoshihige Shimatani, Chủ tịch Toho (hãng sản xuất và phát hành phim lớn nhất Nhật Bản), cho biết: “Thế mạnh xuất khẩu của Nhật vẫn là phim hoạt hình, chủ yếu là bán cho Netflix và bán tác quyền chuyển thể phim hoạt hình cho Hollywood”.

Để có thành công trên, ngành công nghiệp điện ảnh Nhật đã không ngừng thay đổi. Thay vì bị động trước sự lấn sân của Hollywood thì các nhà sản xuất, phát hành Nhật đã chủ động thâm nhập sâu vào thị trường nước ngoài. Điện ảnh Nhật đã tạo được kết nối đến Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc… Chính phủ Nhật cũng thành lập Quỹ Cool Japan với mục tiêu quảng bá văn hóa Nhật ra nước ngoài. Trong khi đó, các nhà làm phim Nhật cũng tập trung sản xuất những tác phẩm chất lượng, với những câu chuyện hấp dẫn, thú vị, khơi gợi tò mò bằng bản sắc văn hóa của riêng Nhật Bản. Đơn cử, thay vì đổ xô theo Hollywood chuyển thể phim hoạt hình thành những phiên bản do người đóng; thì Nhật lại tìm cảm hứng từ những quốc gia châu Á, nơi có nền văn hóa tương đồng, tạo nên sức hút khác biệt. 

Có không ít tác phẩm của châu Á được các nhà làm phim Nhật làm lại. Đó là “Sunny: Our Hearts Beat Together” (2018) của Hitoshi One làm lại từ phim “Sunny” của Hàn Quốc, “You Are The Apple of My Eye” (2018) của Yasuo Hasegawa làm lại từ phiên bản cùng tên của Đài Loan, “Ten Years Japan” cũng lấy cảm hứng từ phim ngắn “Ten Years” của Hong Kong, Trung Quốc… Những bản làm lại này điều ăn khách và thổi luồng gió mới vào điện ảnh Nhật. Nhật cũng đã mở cơ hội hợp tác với Trung Quốc, bằng bản hiệp ước hợp tác sản xuất sẽ được chính thức ký kết vào tháng 5 tới. Lợi ích của hiệp ước này là cho phép những tác phẩm Nhật đồng sản xuất cùng các nhà làm phim Trung Quốc tránh được hạn ngạch nhập khẩu mà Trung Quốc áp dụng với phim nước ngoài; giúp gia tăng cơ hội xuất khẩu của phim Nhật tại thị trường Trung Quốc. Sự hợp tác khởi đầu là “Kingdom”, phim Nhật được quay tại Trung Quốc. Đạo diễn của phim, Shinsuke Sato, nói: “Phim có không gian kỳ ảo và mới mẻ, hy vọng sẽ thỏa mãn cả hai thị trường Nhật và Trung Quốc”.

BẢO LAM (Tổng hợp từ Variety, Hollywoodreporter, Yahoo)

Chia sẻ bài viết