“Đêm tối và ánh sáng” là câu chuyện có thật về thế giới của những đứa trẻ bị rối loạn tinh thần. Thế nhưng, bằng sự kiên nhẫn và trên hết là lòng yêu thương bao la, cô giáo trẻ đã xua tan bóng tối trong tâm hồn những đứa trẻ ấy để giúp chúng trở về với cuộc sống bình thường… Sách của tác giả Torey Hayden, tựa gốc là “One child”, do Nhà Xuất bản Tổng hợp TP Hồ Chí Minh phối hợp với Công ty First News - Trí Việt phát hành quí II-2010.

Tác giả Torey Hayden sinh năm 1951 tại Livingston, Mỹ. Bà là nhà tâm lý học chuyên tiếp xúc và giúp đỡ các trẻ em bị khiếm khuyết về tâm thần, giáo viên phụ trách giảng dạy các chương trình đặc biệt, giảng viên đại học và viết nên những câu chuyện dựa trên chính trải nghiệm cuộc sống thực qua quá trình làm việc. “Đêm tối và ánh sáng” là một trong những câu chuyện đó.

“Lớp học cá biệt” mà cô Torey Hayden phụ trách gồm 8 đứa trẻ từ 6 đến 10 tuổi bị rối loạn và khiếm khuyết về mặt tâm thần nghiêm trọng. Cô Torey cùng với hai trợ tá đã giúp những đứa trẻ dần ổn định tinh thần, kiểm soát được hành vi và tham gia vào những hoạt động của lớp học. Sự yên bình của lớp học bị phá tan kể từ khi có sự xuất hiện của học sinh thứ 9: Sheila. Sheila chỉ mới 6 tuổi rưỡi nhưng đã có những việc làm khiến người ta sởn gai ốc: cô bé đã từng bắt cóc cậu bé 3 tuổi, cột vào gốc cây và đốt cậu bé bị bỏng nặng, quậy phá tưng bừng ở các lớp học trước... Sheila được gửi tạm ở lớp của cô giáo Torey trong khi chờ bệnh viện tâm thần sắp xếp cho một chỗ điều trị.

Ngay ngày đầu tiên đến lớp, Sheila đã gây náo loạn cả trường, làm các học sinh khác hoảng sợ bằng hành động: “...con bé bắt từng con cá vàng lên và dùng bút chì chọc vào mắt chúng. Bảy tám con nằm giãy đành đạch dưới sàn nhà quanh chiếc ghế, cặp mắt bị phá hỏng. Sheila tóm chặt một con trong bàn tay phải và tay kia cầm cây viết chì đứng lầm lì đầy đe dọa” (trang 51).

Những giáo viên hoàn toàn bất lực trước Sheila. Cô Torey thì không. Cô nghiên cứu hồ sơ, tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của Sheila và biết được cô bé có một quá khứ khắc nghiệt đầy ám ảnh: mẹ Sheila sinh cô bé khi mới 14 tuổi, 16 tuổi sinh đứa thứ hai; cha cô bé đi tù vì hành hung người khác. Sheila sống trong hoàn cảnh nghèo túng khó khăn và thiếu tình yêu thương. Năm 4 tuổi, Sheila bị chính mẹ ruột bỏ rơi trên đường cao tốc. Cha Sheila ra tù và cô bé được đưa về sống với cha. Người cha nghiện rượu và ma túy suốt ngày đánh đập chửi mắng, coi Sheila như một món nợ... Những bi kịch đã tác động mạnh đến tâm lý của Sheila khiến cô bé trở nên lầm lì, ít nói và có những hành động điên rồ.

Cô Torey còn phát hiện Sheila có một trí thông minh tuyệt vời với chỉ số IQ lên đến 182- chỉ số của một thiên tài! Điều Sheila thiếu chính là tình thương và lòng tin. Bằng nhiều cách, bằng sự kiên trì bền bỉ, cô Torey đã giúp Sheila có được lòng tin vào cuộc sống và cảm nhận được tình yêu thương của mọi người để dần dần hòa nhập với môi trường sống mới.

Người đọc bị cuốn vào những trang viết cảm động trong quá trình cô giáo cảm hóa Sheila. Qua từng trang sách, độc giả thương cảm với những nỗi đau mà Sheila phải chịu đựng, cảm phục, xúc động trước tấm lòng của cô giáo Torey dành cho học trò của mình. Cô đã làm tất cả với mong muốn giúp Sheila được sống cuộc sống bình thường như bao đứa trẻ khác. Cô chăm sóc, dạy bảo, uốn nắn Sheila từng chút một, bảo vệ cô bé trước những hình phạt của nhà trường, đấu tranh giúp Sheila không phải vào bệnh viện tâm thần theo phán quyết của tòa án, che chở và xoa dịu nỗi đau của cô bé. Từ một cô bé ốm yếu, hư hỏng, Sheila trở nên khỏe mạnh, sạch sẽ và ngoan ngoãn. Đêm tối u ám trong tâm hồn cô bé đã bị xua tan, chỉ còn lại ánh sáng, niềm tin và hy vọng. Cha của Sheila cũng có trách nhiệm và yêu thương con gái hơn.

Câu chuyện đã kết thúc có hậu: Sheila được gửi tới một lớp học bình thường sau khi đã hoàn toàn bình phục về mặt tâm lý, những học sinh khác cũng đã tiến bộ rất nhiều và được gửi đến những lớp học mới, cô Torey kết hôn với người mình yêu và học lên tiến sĩ... Tờ Los Angeles Timesđã viết: “Từng trang của cuốn sách này đã chứng minh cho ta thấy tình yêu và sự kiên cường đã làm nên điều kỳ diệu của cuộc sống”.

Cát Đằng