Năng lượng tái tạo từ lâu là nền tảng của kế hoạch nhằm đạt được mức trung hòa khí hậu vào năm 2050 của Liên minh châu Âu (EU). Song, chính cuộc khủng hoảng năng lượng do “chiến dịch quân sự đặc biệt” mà Nga phát động tại Ukraine hồi năm 2022 tạo nên đã khiến EU “triển khai nhanh chóng năng lượng tái tạo” nhằm thoát khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga.

Tấm pin mặt trời được lắp đặt trên ban công của một căn hộ ở thủ đô Berlin (Đức). Ảnh: DW.

“Năng lượng mặt trời (NLMT) sẽ là trụ cột của nỗ lực này. Từng tấm pin năng lượng vô hạn của Mặt trời sẽ giúp chúng ta giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch” - Ủy ban châu Âu nói trong Chiến lược NLMT năm 2022.

Chỉ trong năm ngoái, EU đã tạo ra mức kỷ lục 47% năng lượng từ các nguồn tái tạo và 24% năng lượng từ hạt nhân. Và lần đầu tiên, NLMT “vượt mặt” than trong cung cấp năng lượng cho EU (11% so với 10%), trong khi năng lượng gió vượt qua khí đốt trong năm thứ hai liên tiếp (17% so với 16%).

Ðáng chú ý, một số quốc gia châu Âu có công suất khoảng 1 kilowatt NLMT (tương đương 2 tấm pin mặt trời)/người. Trong đó, Hà Lan dẫn đầu với 1,4 kilowatt/người, tiếp theo là Ðức với 1,2 kilowatt/người.

“Nhiên liệu hóa thạch đang mất dần vị thế trong năng lượng của EU. Quá trình chuyển đổi năng lượng của EU diễn ra nhanh hơn mong đợi kể từ khi EU thông qua Thỏa thuận Xanh châu Âu hồi năm 2019 và sự thay đổi đó đang làm tăng sự độc lập về năng lượng của châu Âu” - chuyên gia phân tích năng lượng Chris Rosslowe cho hay. Ðược biết, Thỏa thuận Xanh đầy tham vọng của EU là nhằm mục đích cắt giảm lượng khí thải ít nhất 55% vào năm 2030 và “gần như bằng 0” vào năm 2050.

Raffaele Rossi, giám đốc thông tin thị trường tại Solar Power Europe, nhóm tập hợp 320 tổ chức NLMT ở châu Âu, cho biết, làn sóng NLMT đầu tiên diễn ra vào giữa những năm 2000. Nhiều nước châu Âu khi đó bắt đầu áp dụng biểu giá thu mua điện. Theo đó, người lắp đặt NLMT được trả tiền cho lượng điện đưa vào lưới điện. Ðiều này đã thúc đẩy sự tăng trưởng đáng kể ở các quốc gia tiên phong như Ðức, Hy Lạp, Bỉ, Tây Ban Nha, Ý và Pháp.

Ðể đạt được thành tựu nói trên, EU đã thúc giục các quốc gia thành viên ra sức hỗ trợ công dân chuyển đổi sử dụng năng lượng bằng cách nới lỏng các quy định và cung cấp hỗ trợ tài chính cho những hộ lắp đặt NLMT, đặc biệt là đối với những người có thu nhập thấp. Ngoài ra, ít nhất 9 quốc gia châu Âu đã giảm thuế VAT đối với việc bán và lắp đặt tấm pin mặt trời, dẫn đến việc giảm giá điện trực tiếp cho người tiêu dùng. Chưa kể, các chính phủ trên khắp châu Âu còn hỗ trợ tài chính trực tiếp cho những hộ đầu tư vào NLMT. Ðơn cử, Hungary chi trả tới 2/3 chi phí lắp đặt tấm pin mặt trời cho chủ nhà, miễn là họ đáp ứng các yêu cầu cụ thể mà chính phủ đặt ra. Trong khi đó, Thụy Ðiển với chương trình Grön Teknik đã hoàn lại 20% chi phí lắp đặt cho chủ nhà.

Ðáng chú ý, nhiều chính phủ và ngân hàng còn cung cấp các khoản vay lãi suất thấp cho các công trình lắp đặt NLMT. Wallonie, khu vực chủ yếu nói tiếng Pháp ở miền Nam nước Bỉ, thậm chí còn cung cấp các khoản vay lắp đặt NLMT lãi suất bằng 0 cho các hộ gia đình có thu nhập thấp. Tại Tây Ban Nha và Ý, chủ nhà có thể yêu cầu khấu trừ thuế thu nhập đối với khoản đầu tư vào NLMT, trong khi Ðức và Thụy Ðiển giảm thuế đối với người bán điện cho lưới điện.

Theo nghiên cứu của Solar Power Europe hồi năm 2023, các hộ gia đình ở Đức, Ý và Tây Ban Nha có thể tiết kiệm hơn 1.000 euro/năm cho hóa đơn tiền điện bằng cách lắp đặt tấm pin mặt trời. Solar Power Europe dự báo, công suất NLMT sẽ tăng gấp đôi tại EU trước năm 2030.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)