Ông Ichiro Ozawa. Ảnh: AFP

Vai trò lãnh đạo đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền của Thủ tướng Naoto Kan đang bị thách thức khi chính khách được xem có quyền lực nhất đảng này là Ichiro Ozawa bất ngờ tuyên bố sẽ ra tranh chức chủ tịch DPJ vào ngày 14-9 tới. Động thái trên có thể gây chia rẽ nội bộ DPJ và trì hoãn những nỗ lực đối phó với khó khăn kinh tế hiện nay của chính phủ.

Lên nắm quyền gần 3 tháng trước, Thủ tướng Kan đang tìm cách tiếp tục giữ chức chủ tịch DPJ, điều kiện tiên quyết để đứng đầu chính phủ. Tuy nhiên, ông Ozawa và một số thành viên DPJ tỏ ra không hài lòng với Thủ tướng Kan, nhất là sau thất bại thảm hại của DPJ trong cuộc bầu cử Thượng viện hồi tháng 7 vừa qua. Nhiều nghị sĩ DPJ chỉ trích ông Kan đã quyết định không đúng lúc việc thảo luận chính sách tăng thuế tiêu dùng, vốn luôn là chủ đề nóng ở xứ mặt trời mọc, khiến nhiều cử tri quay lưng với DPJ. Sự rạn nứt trong nội bộ DPJ càng trở nên sâu sắc hơn khi ông Kan bổ nhiệm nhiều vị trí trong nội các và ban lãnh đạo DPJ bằng những người không gần gũi với ông Ozawa.

Được coi là một trong những chính khách có ảnh hưởng nhất ở Nhật trong vài thập niên qua, nhưng ông Ozawa cũng là người gây ra nhiều xì-căng-đan nhất. Hồi những năm 1980, ông từng là Tổng thư ký đảng Dân chủ Tự do (LDP), nhưng sau đó bỏ đảng này và lôi kéo một số thành viên tách ra thành lập đảng Đổi mới Nhật Bản (JRP) vào năm 1993, khiến LDP suy yếu nghiêm trọng. Đảng mới của ông Ozawa đã liên kết với các đảng nhỏ khác tạo thành liên minh chống LDP và đã đánh bại LDP trong cuộc bầu cử năm đó. Năm 2003, ông sáp nhập JRP vào DPJ, và nắm chức chủ tịch DPJ từ năm 2006 đến khi từ chức vào tháng 5 năm ngoái vì vụ bê bối gây quỹ chính trị. Tuy nhiên, ông lại là người có công đầu trong thắng lợi của DPJ tại cuộc bầu cử Quốc hội tháng 8-2009. Sau đó, tuy để ông Yukio Hatoyama làm Thủ tướng, nhưng ông Ozawa trong vai trò Tổng thư ký DPJ vẫn thao túng quyền lực hậu trường, khiến nội bộ DPJ thường xuyên lục đục. Ông bị buộc phải rời khỏi vị trí Tổng thư ký DPJ hồi tháng 6 cùng thời điểm Thủ tướng Hatoyama từ chức, bởi một vụ bê bối gây quỹ chính trị khác của ông là một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ ủng hộ nội các sụt giảm.

Tuy ông Ozawa nhận được sự hậu thuẫn của cựu Thủ tướng Hatoyama và nhiều thành viên DPJ trong Quốc hội, nhưng Thủ tướng Kan cũng có thuận lợi với sự tín nhiệm của các thành viên nội các, trong đó có những chính khách nhiều uy tín như Ngoại trưởng Katsuya Okada và Bộ trưởng Giao thông Seiji Maehara. Mặt khác, tại buổi hội thảo chính trị ở Tokyo hôm 25-8, ông Ozawa đã nhiều lần lỡ lời khi nói rằng người Mỹ có “đầu óc đơn giản” và người Anh “không đáng yêu”. Những phát biểu của ông Ozawa có thể sẽ được phe của ông Kan tận dụng trong cuộc đua sắp tới. Một cuộc khảo sát trực tuyến của hãng Nikkei mới đây cho thấy 71% người được hỏi không kỳ vọng ông Ozawa làm lãnh đạo DPJ, trong khi tỷ lệ đó đối với Thủ tướng Kan là 54%.

N. KIỆT (Theo WSJ, Bloomberg, Telegraph)