Năm 2024, khám phá ẩm thực là 1 trong 7 xu hướng du lịch, dựa trên khảo sát của Booking.com từ 28.000 du khách tại 33 quốc gia, vùng lãnh thổ. Thực tế, trải nghiệm ẩm thực địa phương luôn là một trong những yếu tố không thể thiếu khi du khách lựa chọn điểm đến. Vì vậy, nước ta đang tiếp tục chú trọng đầu tư phát triển du lịch ẩm thực.

Du khách quốc tế trải nghiệm workshop ẩm thực tại Mekong Silt Ecolodge. Ảnh: Mekong Silt Ecolodge

Ðịnh hướng xây dựng thương hiệu ẩm thực Việt

Theo Tổ chức Du lịch Ẩm thực thế giới World Food Tourism Association (WFTA), có đến 81% du khách quốc tế có nhu cầu tìm hiểu ẩm thực địa phương, đồng thời dành khoảng 25- 35% ngân sách du lịch cho các khoản chi tiêu liên quan đến thực phẩm và đồ uống trong hành trình du lịch. Trên bản đồ du lịch quốc tế, Việt Nam cũng đang được đánh giá là một trong điểm đến hấp dẫn về ẩm thực. Cụ thể, trong 5 năm liên tiếp (2019-2023), Việt Nam chiến thắng ở nhiều hạng mục du lịch ẩm thực do tổ chức World Travel Awards bình chọn. Chuyên trang du lịch Travel + Leisure (Mỹ) chọn Việt Nam là điểm đến có nền ẩm thực hấp dẫn khu vực châu Á năm 2023 với nhận xét: “Văn hóa ẩm thực Việt Nam sở hữu những món ăn tươi ngon có hương vị đậm đà. Ðất nước này được biết đến với cảnh quan tuyệt đẹp và kho tàng ẩm thực phong phú. Bất kỳ nơi nào bạn đến đều sẽ bắt gặp những món ngon địa phương ngay trên vỉa hè, khiến bạn say mê, đắm chìm trong những trải nghiệm mới thú vị”. Nhiều món ăn Việt đã dần ghi danh trên bản đồ ẩm thực quốc tế, như: phở, bánh mì, bún chả, hủ tiếu, bánh xèo, canh chua, cá kho…

Việt Nam có văn hóa ẩm thực phong phú, đa dạng cùng những tinh hoa trong cách chế biến và thưởng thức, tạo thành lợi thế lớn để phát triển du lịch ẩm thực. Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 đã xác định du lịch ẩm thực là một trong những dòng sản phẩm quan trọng góp phần nâng cao lợi thế cạnh tranh và thương hiệu du lịch Việt Nam. Theo đó, Cục Du lịch quốc gia Việt Nam định hướng xây dựng các sản phẩm du lịch ẩm thực hấp dẫn, chất lượng, trong đó chú trọng cung cấp các trải nghiệm khám phá về bản sắc văn hóa, sinh hoạt cộng đồng tại điểm đến gắn với các món ăn, đồ uống; quan tâm chia sẻ với du khách không gian ẩm thực hay văn hóa ứng xử trên bàn ăn theo truyền thống, từ đó nâng hành trình khám phá du lịch ẩm thực lên một tầm cao mới.

Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam (VCCA) đã triển khai đề án “Xây dựng và phát triển văn hóa ẩm thực Việt Nam thành thương hiệu quốc gia, giai đoạn 2022-2024”, với định hướng bảo tồn, phát huy giá trị ẩm thực, góp phần xây dựng thương hiệu ẩm thực địa phương và phát triển du lịch. Theo đó, VCCA đã trao chứng nhận cho 121 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam (giai đoạn 1) hướng tới xây dựng “Tổng tập 1.000 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam” và chuyển đổi số cơ sở dữ liệu đó thành Bản đồ trực tuyến ẩm thực Việt Nam, Bảo tàng trực tuyến ẩm thực Việt Nam.

Trên cơ sở các định hướng này, các địa phương cũng đang chú trọng phát huy và xây dựng các thương hiệu du lịch ẩm thực.

Phát huy bản sắc ẩm thực địa phương

Tại Cần Thơ, trải nghiệm ẩm thực luôn được thiết kế trong các hành trình, sản phẩm du lịch. Ðiển hình như tại cồn Sơn, bên cạnh xem cá lóc bay, massage cá…, du khách còn có thể thưởng thức những món ngon đậm chất đồng quê. Chị Phan Thị Kim Phước, chủ nhà vườn Song Khánh (cồn Sơn), cho biết: “Ở đây có đặc sản đồng quê như cá nướng lá sen, lẩu ốc… và mỗi nhà có một món “ruột” để giới thiệu đến du khách, tạo nên đặc trưng ẩm thực cồn Sơn”. “Cây nhà lá vườn” là yếu tố chính trong ẩm thực phục vụ du khách ở cồn Sơn, bởi không chỉ món ăn mà các trải nghiệm cũng gắn liền theo đó. Bà Nguyễn Thế Ngọc, Giám đốc Ngân Long Home & Camp (cồn Sơn), chia sẻ: “Khách đến đây sẽ được trải nghiệm những hoạt động dân dã như người dân bản địa, đi vườn hái trái cây, bắt cá, ốc, hái rau sau đó chế biến các món ăn. Tại đây chúng tôi có nhiều món ngon khách yêu thích như cù lao, cá nướng trui, ốc nướng tiêu…”.

Ðưa ẩm thực đến gần du khách cũng là một cách để quảng bá văn hóa địa phương. Chị Nguyễn Thị Hồng Ðoan, bếp trưởng Mekong Silt Ecolodge (huyện Phong Ðiền), cho biết: “Du khách, nhất là khách quốc tế rất thích tìm hiểu văn hóa địa phương và các món ăn Việt. Theo đó, chúng tôi có những chương trình workshop cùng khách nấu ăn, làm bánh dân gian. Có khi là những bữa cơm thuần Việt canh chua, cá kho… Thi thoảng chúng tôi cũng mạnh dạn giới thiệu đến du khách những món mới từ những nguyên liệu địa phương là bông me, bông xuyến chi, hoa đậu biếc… Ðó là những nguyên liệu rất gần gũi nhưng khi chúng ta vận dụng vào du lịch thì sẽ nâng giá trị món ăn mà vẫn đảm bảo thuần Việt. Ðó cũng là cách để giới thiệu và nâng tầm được giá trị ẩm thực Việt”.

Ẩm thực tại Cần Thơ rất đa dạng, nhiều món ăn đã ghi dấu trong lòng du khách như: bánh xèo Bảy Tới, pizza hủ tiếu Sáu Hoài, bánh cống cô Út, nem nướng Cái Răng, bánh hỏi mặt võng Út Dzách, lẩu cua đồng Ven sông… TP Cần Thơ cũng được biết đến với sự kiện ẩm thực đặc trưng là Lễ hội Bánh dân gian Nam Bộ hằng năm. Lễ hội quy tụ hàng trăm loại bánh, góp phần gìn giữ và bảo tồn nhiều loại bánh quê.

Với định hướng phát triển du lịch ẩm thực, thành phố hình thành Hội Ẩm thực Cần Thơ, trực thuộc Hiệp hội Du lịch TP Cần Thơ, tạo sân chơi cho các đầu bếp, những người yêu thích ẩm thực cùng chia sẻ, giao lưu, sáng tạo những món ngon dựa trên tài nguyên bản địa. Ðồng thời, UBND quận Ninh Kiều cũng ra mắt nhiều tuyến phố chuyên doanh về ẩm thực, như: khu phố ẩm thực Hồ Xáng Thổi, tuyến phố ẩm thực Hồ Búng Xáng… và sắp tới là phố ẩm thực Trần Văn Hoài. Những tuyến phố này sẽ có khung thời gian hoạt động linh hoạt mở rộng hơn, tạo điều kiện cho du khách trải nghiệm ẩm thực địa phương đa dạng.

Phát triển và xây dựng thương hiệu du lịch ẩm thực địa phương luôn được quan tâm đúng mực, vì không chỉ góp phần thể hiện bản sắc văn hóa địa phương mà còn là một trong những yếu tố không thể tách rời của du lịch.

ÁI LAM