Những vụ bể hụi, giật hụi, với số tiền lớn bị chiếm đoạt liên tục xảy ra, gây mất trật tự an toàn xã hội. Chính phủ đã ban hành Nghị định số 19/2019/NĐ-CP về hụi, có hiệu lực thi hành từ ngày 5-4-2019 với nhiều quy định mới, nhằm khắc phục tình trạng vỡ hụi, cũng như những biến tướng thành cho vay nặng lãi, hay tín dụng đen.

Chủ hụi lánh mặt khỏi địa phương, nhiều thành viên tham gia hụi ở phường Thới An, quận Ô Môn điêu đứng, khiếu nại nhờ cơ quan chức năng can thiệp theo quy định.  

So với Nghị định số 144/2006/NĐ-CP, Nghị định số 19/2019/NĐ-CP có những điểm mới: bỏ quy định về hụi đầu thảo và quy định thêm hụi hưởng hoa hồng, bao gồm hụi có lãi và hụi không có lãi. Theo đó, các thành viên khi nhận hụi phải trả một khoản hoa hồng cho chủ hụi, theo mức do những người tham gia thỏa thuận. Đồng thời, bổ sung quy định về điều kiện làm thành viên, làm chủ hụi phải là người từ đủ 18 tuổi trở lên và không thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định tại Bộ luật Dân sự, nhằm tránh tình trạng người chưa thành niên, người thành niên hạn chế năng lực hành vi dân sự đứng ra làm chủ hụi; đến khi vỡ hụi thì phần thiệt thuộc về thành viên tham gia hụi.

Ở TP Cần Thơ, thời gian qua, việc chơi hụi phát triển với quy mô lớn, có tính chất phức tạp và bị biến tướng thành hình thức huy động vốn, cho vay nặng lãi. Nhiều trường hợp chủ hụi lợi dụng lòng tin của người tham gia hụi để chiếm đoạt tài sản. Đa phần các dây hụi được thỏa thuận miệng. Đến khi tranh chấp, khởi kiện ra Tòa án hoặc cơ quan điều tra để yêu cầu khởi tố vụ án hình sự thì việc điều tra, xác minh, cũng như giải quyết vụ án gặp nhiều khó khăn... Vì vậy, Nghị định số 19/2019/NĐ-CP chỉ quy định một hình thức thỏa thuận về dây hụi là phải thể hiện bằng văn bản. Bà Võ Thị Ngọc Sương, Trưởng Phòng Tư pháp huyện Thới Lai, cho biết: “Văn bản thỏa thuận này phải đảm bảo các yếu tố: tên, họ, năm sinh, địa chỉ, chứng minh nhân dân của người chơi hụi, cũng như chủ hụi. Bên cạnh đó, trong văn bản phải đảm bảo việc ghi nhận thỏa thuận của các bên về các giá trị tài sản đảm bảo (nếu có); hoặc thỏa thuận về lãi suất; cũng như thỏa thuận về việc gia nhập, hoặc rút ra khỏi việc chơi hụi...”.

Nghị định số 144/2006/NĐ-CP trước đây không có quy định về việc gia nhập hụi, rút khỏi hụi, chấm dứt hụi, dẫn đến nhiều trường hợp chủ hụi muốn chiếm đoạt tài sản của thành viên tham gia chơi hụi nên thông báo dây hụi có nhiều người tham gia, nhưng thực tế, số người tham gia dây hụi ít hơn. Có nhiều trường hợp không có giấy tờ gì ghi số tiền góp hụi hoặc ghi không rõ số tiền, khi các bên tranh chấp thì việc giải quyết rất khó khăn. Vì vậy, Nghị định số 19/2019/NĐ-CP đã bổ sung quy định về việc gia nhập hụi, rút khỏi hụi, chấm dứt hụi, nhằm đảm bảo quyền lợi của chủ hụi và thành viên tham gia dây hụi. Khi góp hụi, nhận hụi, nhận lãi hoặc thực hiện giao dịch khác có liên quan, thành viên có quyền yêu cầu chủ hụi ghi nhận về việc đó, làm cơ sở pháp lý khi có phát sinh tranh chấp về hụi.

Một quy định mới cần lưu ý là chủ hụi phải thông báo bằng văn bản cho UBND cấp xã nơi cư trú về việc tổ chức dây hụi. Đây là cơ sở pháp lý để chính quyền địa phương có thể theo dõi, quản lý việc tổ chức dây hụi cũng như làm căn cứ để xử phạt hành chính đối với người vi phạm. Ông Nguyễn Thành Tích, Chủ tịch UBND xã Trường Xuân B, huyện Thới Lai, cho biết: “Chủ hụi phải thông báo bằng văn bản khi thuộc một trong những trường hợp sau: tổ chức dây hụi có giá trị mỗi lần mở 1 kỳ hụi từ 100 triệu đồng trở lên; tổ chức từ 2 dây hụi trở lên. Nội dung thông báo mà chủ hụi gởi chính quyền địa phương, gồm: họ và tên, chứng minh nhân dân, nơi cư trú của chủ hụi, thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc của dây hụi; tổng giá trị của các phần hụi tại các kỳ mở; tổng số thành viên...”.

Nghị định số 19/2019/NĐ-CP còn bổ sung quy định mới về giới hạn lãi suất lãnh hụi trong hụi có lãi; lãi suất trong trường hợp chậm đóng góp phần hụi trong quan hệ hụi có lãi. Đồng thời quy định rất rõ ràng về trách nhiệm pháp lý khi người tham gia quan hệ về hụi có hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm nghĩa vụ hợp đồng. Chủ hụi, thành viên, tổ chức liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay nặng lãi, lừa đảo, lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản; huy động vốn trái pháp luật, khi tham gia quan hệ về hụi.

Bài, ảnh: CHẤN HƯNG