Báo cáo công bố ngày 11-3 của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI, Thụy Điển) cho thấy Pháp đã vượt qua Nga để trở thành nhà xuất khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới, trong khi Mỹ củng cố vị thế thống trị toàn cầu.

Nhiều nước bên ngoài châu Âu rất chuộng tiêm kích đa nhiệm Rafale của Pháp. Ảnh: Getty Images

Theo báo cáo trên, chủ yếu nhờ bán khí tài sang các nước châu Âu, Mỹ đã tăng xuất khẩu vũ khí thêm 17% trong giai đoạn 2019-2023 so với giai đoạn 2014-2018. Các nhà sản xuất ở Mỹ đã giao vũ khí cho 107 quốc gia, nhiều nhất trong các giai đoạn mà SIPRI nghiên cứu và nhiều hơn bất kỳ quốc gia xuất khẩu nào khác.

“Mỹ đã tăng cường vai trò toàn cầu của mình với tư cách là nhà cung cấp vũ khí - một khía cạnh quan trọng trong chính sách đối ngoại của nước này - xuất khẩu vũ khí sang nhiều quốc gia hơn bao giờ hết”, Mathew George, Giám đốc Chương trình Chuyển giao Vũ khí của SIPRI, nhận định.

Trong khi đó, xuất khẩu vũ khí của Nga giảm 53% trong giai đoạn 2019-2023 so với giai đoạn 2014-2018. “Số lượng các lô vũ khí chính ở mức thấp đang chờ giao hàng từ Nga cho thấy xuất khẩu vũ khí của nước này có thể sẽ vẫn thấp hơn nhiều so với mức đạt được trong giai đoạn 2014-2018, ít nhất là trong ngắn hạn”, SIPRI nhận định.

Xuất khẩu vũ khí của Mát-xcơ-va sụt giảm đã đưa Pháp lần đầu tiên vượt qua Nga để trở thành nước xuất khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới sau Mỹ kể từ khi dữ liệu bắt đầu được thu thập vào năm 1950.

Xuất khẩu vũ khí của Pháp tăng trưởng 47% và nước này chiếm 11% tổng kim ngạch xuất khẩu vũ khí toàn cầu giai đoạn 2019-2023. Theo Pieter Wezeman, đồng tác giả báo cáo của SIPRI, ngành công nghiệp vũ khí của Pháp rất thành công trong 10 năm qua, với sản phẩm bán chạy nhất là chiến đấu cơ Rafale, tàu ngầm và tàu khu trục.

Trung Quốc bán vũ khí cho 40 quốc gia, chiếm thị phần lớn thứ 4 toàn cầu với mức ổn định 5,8% mặc dù số lượng xuất khẩu giảm 5,3%. Đức đứng thứ 5 trong danh sách các nước xuất khẩu vũ khí lớn nhất thế giới.

Trung Quốc giảm nhập khẩu vũ khí

Đáng nói, nhập khẩu vũ khí của Trung Quốc giai đoạn 2019-2023 đã giảm 44% so với 5 năm trước đó, đưa quốc gia châu Á này xếp thứ 10 trong danh sách những nước mua sắm vũ khí nước ngoài lớn nhất thế giới.

Nga chiếm 77% lượng vũ khí nhập khẩu của Trung Quốc, bao gồm động cơ máy bay và hệ thống trực thăng, theo sau là Pháp với 13%. Bất chấp xung đột với Nga, Ukraine vẫn là nguồn nhập khẩu vũ khí lớn thứ ba của Trung Quốc khi chiếm 8,2%, cung cấp tua-bin khí cho các tàu khu trục và động cơ cho máy bay chiến đấu/huấn luyện hạng nhẹ L-15 của Bắc Kinh.

Theo báo cáo, Trung Quốc giảm mạnh nhập khẩu vũ khí là do “năng lực thiết kế và sản xuất vũ khí quan trọng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới ngày càng tăng”. Mức giảm này có thể sẽ tiếp tục khi Trung Quốc phát triển năng lực tự sản xuất. Được biết, Trung Quốc đã nội địa hóa nhiều hệ thống trong vài năm qua, chẳng hạn như động cơ cho máy bay chiến đấu và vận tải mà họ từng nhập khẩu từ Nga và động cơ hàng hải từ Ukraine, Pháp và Đức.

Trong tốp 10 nhà nhập khẩu vũ khí lớn nhất thế giới giai đoạn 2019-2023, châu Á và châu Đại Dương có tới 6 đại diện,  gồm Ấn Độ, Pakistan, Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc và Trung Quốc. Ấn Độ đứng đầu danh sách với 9,8% lượng vũ khí nhập khẩu toàn cầu, tăng từ mức 9,1% trong giai đoạn 2014-2018, chủ yếu là do căng thẳng với Pakistan và Trung Quốc.

Trong khi đó, nhập khẩu vũ khí của các nước châu Âu trong giai đoạn 2019-2023 tăng tới 94% so với giai đoạn 2014-2018. Trong đó, Ukraine là quốc gia nhập khẩu lớn nhất ở châu Âu và lớn thứ 4 thế giới.

HẠNH NGUYÊN (Theo DW, SCMP)