NGUYỆT CÁT (Theo Guardian)

Ðể tìm kiếm cơ hội việc làm và kinh tế tốt hơn, hàng ngàn bác sĩ và y tá từ Nigeria, Ghana và Zimbabwe đang tiếp tục di cư sang nước ngoài, bất chấp việc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã liệt kê những nước này trong “danh sách đỏ” về khan hiếm nhân viên y tế.

Người dân Nam Phi mệt mỏi ngồi chờ đến lượt khám bệnh.

Dữ liệu từ Hiệp hội Y tá và Nữ hộ sinh chính quy tại Ghana cho thấy có gần 4.000 y tá đã rời khỏi nước này vào năm 2022. Còn tại Zimbabwe, chính phủ cho biết có hơn 4.000 nhân viên y tế (bao gồm 2.600 y tá) đã di cư trong giai đoạn 2021-2022. Trong cùng giai đoạn này, Hội đồng Ðiều dưỡng và Hộ sinh Anh cho biết hơn 7.000 y tá Nigeria đã chuyển đến “xứ sương mù” làm việc.

Một quan chức bệnh viện giấu tên làm việc tại thành phố Ikorodu (Nigeria) cho biết hầu như tháng nào ban quản lý cũng nhận thông báo từ chức từ các y tá, bác sĩ. “Nhiều người đã đến Mỹ, Canada, Anh và gần đây nhất là Úc” - ông này tiết lộ. Tổng thống Nigeria Michael Nnachi từng xác nhận có hơn 75.000 y tá đã rời nước này kể từ năm 2017. Hiện Nigeria đang thiếu bác sĩ trầm trọng, chỉ có 1 bác sĩ/5.000 bệnh nhân.

Ðáng lo ngại là theo dự báo của WHO, thế giới sẽ thiếu hụt 10 triệu nhân viên y tế và chăm sóc sức khỏe vào năm 2030 - chủ yếu ở các nước có thu nhập thấp. Trong khi đó, nhân viên y tế ở những nước này đang có xu hướng rời đi để tìm cơ hội tốt hơn ở nước ngoài, bất chấp việc WHO đã đưa ra danh sách bảo vệ nhằm ngăn chặn các nước giàu tuyển lao động từ các nước nghèo hơn vốn đang đau đầu vì thiếu nhân viên y tế.

Ðược biết, WHO lập “danh sách đỏ” về các nước thiếu nhân viên y tế từ năm 2020 và định kỳ cập nhật 3 năm/lần. Danh sách này gồm có Nigeria, Ghana, Zimbabwe và 34 quốc gia châu Phi khác. Tuy không có quyền cấm tuyển dụng bác sĩ đến từ các nước trong “danh sách đỏ”, nhưng WHO khuyến nghị “các thỏa thuận di cư giữa các chính phủ liên quan đến nhân viên y tế phải dựa trên các phân tích về thị trường lao động và áp dụng nhiều biện pháp nhằm đảm bảo đủ nguồn lực nhân viên y tế tại quốc gia được tuyển dụng”.

Tuy nhiên, các cơ quan y tế cho rằng nỗ lực đó của WHO dường như không hiệu quả trong việc ngăn chặn “làn sóng” di cư của các nhân viên y tế, trong khi một số quốc gia giàu có như Anh thường phớt lờ “danh sách đỏ” trong quá trình tuyển dụng nhân viên y tế nước ngoài. Theo Hiệp hội y tá thuộc Ðại học Ðiều dưỡng Hoàng gia Anh, trong số những người tham gia lực lượng lao động Anh có cả những người được tuyển dụng từ 14 nước trong “danh sách đỏ” gồm 47 quốc gia mà Chính phủ Anh có quy định không nên tuyển dụng.

Tổng giám đốc WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus năm nay cũng đã kêu gọi các nước tôn trọng “danh sách đỏ”. “Nhân viên y tế là trụ cột của mọi hệ thống y tế, tuy nhiên, 55 quốc gia có hệ thống y tế yếu kém nhất thế giới không có đủ nhân viên y tế và nhiều nước đang mất nhân viên y tế do tình trạng di cư quốc tế” - ông Ghebreyesus nói.

Nhằm hạn chế vấn nạn “chảy máu chất xám” trong ngành y, nhiều quốc gia châu Phi bị ảnh hưởng bởi làn sóng di cư đã và đang thúc đẩy nhiều quy định khác nhau. Như hồi tháng 4, giới chức Nigeria đã đệ trình Ðạo luật Hành nghề Y và Nha khoa năm 2022 nhằm hạn chế sự di cư của đội ngũ y tế. Nếu được thượng viện nước này thông qua, dự luật sẽ bắt buộc các sinh viên tốt nghiệp ngành y phải làm việc ở Nigeria trong 5 năm trước khi được cấp giấy phép đầy đủ. Ở Zimbabwe, Phó tổng thống Constantino Chiwenga đã công bố kế hoạch hình sự hóa việc tuyển lao động ngành y của nước này ra nước ngoài. “Nếu người dân chết trong bệnh viện vì thiếu bác sĩ hay y tá, đó là chuyện nghiêm trọng. Bất kỳ ai cố tình tuyển dụng và khiến đất nước gặp khó khăn vì thiếu các chuyên gia, thì đó là tội ác chống lại loài người” - ông Chiwenga nhấn mạnh.