Hai ông Putin (trái) và Gaddafi tại Tripoli, tháng 4-2008.

Tổng thống Libye Muammar Gaddafi hôm nay (31-10) bắt đầu chuyến thăm chính thức 3 ngày tới Nga theo lời mời của Tổng thống Dmitry Medvedev. Đây là chuyến công du Mát-xcơ-va đầu tiên của người đứng đầu nhà nước Libye kể từ năm 1985, tức từ thời còn Liên bang Xô-viết. Theo nhật báo Nga Nezavisimaya Gazeta, chuyến công cán lịch sử của ông Gaddafi nằm trong nỗ lực của một đất nước vừa thoát khỏi lệnh cấm vận của phương Tây nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại và đầu tư với nước ngoài. Cụ thể, ông Gaddafi mong muốn Nga đầu tư xây dựng một đường ray xe lửa dài 554 km trị giá 2,9 tỉ USD ở Libye, đồng thời giúp phát triển ngành dầu khí để quốc gia Bắc Phi này trở thành nhà sản xuất và cung cấp dầu khí có vai vế trên thị trường thế giới. Hiện tại, Libye là quốc gia có trữ lượng dầu mỏ chưa khai thác lớn nhất châu Phi, nhưng không phải là nhà xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất lục địa đen.

Bên cạnh vấn đề kinh tế, theo hãng thông tấn Nga Interfax, Tripoli sẽ mua của Mát-xcơ-va một số lượng lớn trang thiết bị vũ khí hiện đại lên tới hơn 2 tỉ USD, trong đó có khoảng 50 xe tăng T-90, hơn chục máy lên thẳng cùng một số máy bay chiến đấu, hệ thống phòng thủ tên lửa Tor-M2E và phụ tùng thay thế các loại vũ khí do Liên Xô sản xuất trước đây. Hãng Interfax cho rằng hợp đồng vũ khí như vậy làm sống lại thời kỳ Chiến tranh lạnh khi mà Liên Xô là đồng minh và nhà cung cấp vũ khí lớn cho Libye.

Còn theo hãng tin Anh Reuters, thông qua chuyến thăm Nga, ông Gaddafi muốn làm sâu sắc quan hệ với Mát-xcơ-va, để cân bằng với quan hệ giữa Libye và phương Tây đang tiến triển khá nhanh. Sau khi được phương Tây dỡ bỏ lệnh cấm vận năm 2003, Libye bắt đầu thu hút nhiều nhà đầu tư châu Âu như Đức, Pháp... đến làm ăn. Ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice hồi tháng 9 vừa qua đã sang thăm Tripoli lần đầu tiên sau 55 năm, đánh dấu việc chấm dứt nhiều năm thù địch giữa hai nước. Tuy nhiên, quan hệ giữa Libye và Mỹ vẫn còn khoảng cách nhất định, khi ông Gaddafi chưa có kế hoạch gặp Tổng thống George Bush hay người kế nhiệm. Trong khi đó, Nga đã nhanh chân có mặt tại Libye bằng chuyến thăm hồi tháng 4 của Tổng thống Vladimir Putin (hiện là thủ tướng), trong đó Nga tuyên bố xóa khoản nợ trị giá 4,6 tỉ USD từ thời Liên Xô cho Libye. Mới đây, Tripoli còn đón tiếp 3 tàu chiến của Nga sang thăm, đánh dấu sự trở lại quan hệ quân sự nồng ấm giữa hai nước.

Không dừng lại ở mục tiêu củng cố quan hệ đồng minh truyền thống với Nga và cân bằng quan hệ Đông- Tây, giới phân tích cho rằng ông Gaddafi còn mong muốn xây dựng một thế giới đa cực mà ở đó Nga đóng một vai trò quan trọng. Chính ông Gaddafi từng nói với ông Putin rằng thế giới này cần siêu cường Nga để làm đối trọng với siêu cường Mỹ.

PHÚC NGUYÊN (Theo Reuters, AFP, AP)