Mitsubishi Heavy Industries (MHI), công ty quốc phòng lớn nhất Nhật Bản, vừa vượt qua ThyssenKrupp Marine Systems (Đức) để giành hợp đồng đóng tàu chiến hiện đại mới cho Hải quân Úc. Thương vụ này được xem là thỏa thuận xuất khẩu lớn nhất của ngành công nghiệp quốc phòng xứ hoa anh đào kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, qua đó đánh dấu bước tiến mới cho quốc gia Đông Á này.

Bộ trưởng Quốc phòng Úc Richard Marles hôm 5-8 cho biết chính phủ nước này đã quyết định hiện đại hóa lực lượng hải quân bằng việc mua 11 tàu khinh hạm lớp Mogami có trọng tải 5.500 tấn được cải tiến do MHI chế tạo trị giá 10 tỉ AUD (tương đương 6,5 tỉ USD).

Hợp đồng vũ khí chưa từng có

“Đây thực sự là thời điểm rất quan trọng trong mối quan hệ song phương giữa Úc và Nhật Bản. Thỏa thuận này rõ ràng là thỏa thuận công nghiệp quốc phòng lớn nhất từng được ký kết giữa Nhật Bản và Úc. Trên thực tế, đây thực sự là một trong những hợp đồng xuất khẩu quốc phòng lớn nhất mà Nhật Bản từng tham gia” - Bộ trưởng Marles phát biểu trước quốc hội nước này. Ông Marles nêu rõ, những tàu mới được mua từ Nhật Bản sẽ thay thế đội khinh hạm lớp ANZAC sắp ngừng hoạt động của Úc.

Theo thỏa thuận, 3 tàu đầu tiên sẽ được đóng tại Nhật Bản, trong khi 8 chiếc còn lại sẽ được đóng ở xứ sở chuột túi. Dự kiến, tàu khu trục lớp Mogami đầu tiên sẽ được bàn giao vào năm 2029 và đưa vào vận hành vào năm 2030.

Giới quan sát cho rằng dù giá thầu của Nhật Bản đắt hơn của đối thủ nhưng khinh hạm Mogami lại có hỏa lực mạnh hơn và ít thủy thủ hơn, qua đó cho phép nó đi xa hơn. Ngoài ra, Chính phủ Úc khẳng định Mogami thực sự rẻ hơn đáng kể nếu tính toàn bộ chi phí trong suốt vòng đời của nó. Bộ trưởng Công nghiệp Quốc phòng Úc Pat Conroy nói rằng MHI giành chiến thắng trước ThyssenKrupp Marine Systems là bởi Mogami vượt trội về “chi phí, năng lực và tiến độ”. Ông Conroy nhấn mạnh đây là một chiến lược mua sắm có chủ đích của Chính phủ Úc nhằm tiếp cận dây chuyền sản xuất vũ khí của Nhật Bản và một bước tiến nữa nhằm hướng tới việc xây dựng lực lượng hải quân Úc lớn mạnh và nguy hiểm hơn nhiều, góp phần trấn an các đồng minh trong khi răn đe kẻ thù.

Mogami là lớp khinh hạm tàng hình được MHI đóng cho Lực lượng Phòng vệ biển Nhật Bản (MSDF) nhằm thay thế lớp Asagiri và lớp Abukuma. Được đóng vào năm 2019, chiếc Mogami đầu tiên được Nhật Bản đưa vào hoạt động vào năm 2022.

Tàu dài 133m, rộng 16m, lượng choán nước đầy tải khoảng 5.500 tấn, tốc độ tối đa 55km/giờ. Lớp Mogami được coi như một cuộc cách mạng đối với MSDF bởi đây là lực lượng có lịch sử lâu đời lựa chọn tàu khu trục cỡ lớn làm lực lượng chiến đấu chính thay vì các tàu khu trục loại nhỏ. Bên cạnh đó, tàu chỉ cần quy mô thủy thủ đoàn 90 người, ít hơn nhiều so với số lượng 170 người trên các khinh hạm lớp ANZAC hiện tại của Úc và 120 người của khinh hạm Đức. Việc có ít thủy thủ đoàn hơn rất quan trọng đối với các quốc gia như Nhật Bản hay Úc vốn đang phải đối với những thách thức về tuyển quân.

Với phiên bản cải tiến sắp được bán cho Úc, Mogami được trang bị hải pháo Mk45 cỡ nòng 127mm, 2 bệ vũ khí điều khiển từ xa cùng cụm bệ phóng thẳng đứng Mk41 với 32 ống phóng có khả năng bắn tên lửa đất đối không và tên lửa chống hạm, qua đó cho phép khinh hạm này bắn 128 tên lửa phòng không, gấp 4 lần số lượng tên lửa mà tàu mặt nước hiện tại của Úc có thể bắn.

Giới phân tích cho biết, các bệ phóng Mk41 được nhà thầu quốc phòng Lockheed Martin (Mỹ) sản xuất đủ lớn để có thể mang tên lửa hành trình Tomahawk với tầm bắn 1.600km. Đáng chú ý, các bệ phóng Mk41 cũng có thể phóng các tên lửa chống ngầm tầm xa, qua đó cho phép chúng “săn” các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của đối thủ hoạt động tại khu vực.

Ngoài ra, Mogami còn được trang bị 8 tên lửa diệt hạm, một hệ thống phòng thủ cực gần SeaRAM, hệ thống phóng ngư lôi Type 12, một trực thăng SH-60L cùng mồi bẫy. Mặt khác, tàu có khả năng triển khai và thu hồi các thiết bị không người lái mặt nước và thiết bị không người lái dưới mặt nước. Nhờ sử dụng công nghệ tín hiệu radar thấp, khung vỏ có dạng góc cạnh và khép kín các khoảng trống để hạn chế phản xạ tín hiệu radar nên tàu rất khó bị phát hiện. Nó có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ như tuần tra trong vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn, cảnh báo và giám sát, phòng không, chống tàu mặt nước, chống ngầm và quét mìn. 

2 khinh hạm lớp Mogami đầu tiên được giới thiệu năm 2022. Ảnh: Getty Images

Bước đột phá lớn

Giới phân tích cho rằng khinh hạm lớp Mogami được đánh giá cao hơn so với các khinh hạm khác trong khu vực và họ đã ca ngợi quyết định của Úc khi lựa chọn tàu chiến của Nhật Bản.

“Khả năng tàng hình, lượng nhân sự ít hơn cùng với giá cả tương đối phải chăng khiến Mogami trở thành một sản phẩm có tính cạnh tranh đáng kinh ngạc. Mogami sở hữu công nghệ tiên tiến nhất. Nó được đóng dựa trên phương pháp đóng tàu chất lượng cao lâu đời của Nhật Bản kết hợp với các công nghệ tiên tiến từ Mỹ” - Alessio Patalano, giáo sư nghiên cứu về chiến tranh và chiến lược Đông Á tại Đại học Hoàng đế Luân Đôn, nhận định.

Về phần mình, cựu thuyền trưởng Hải quân Mỹ Carl Schuster cho rằng Mogami “vượt trội hơn một chút” so với khinh hạm Type 054B của Trung Quốc.

Việc Úc mua tàu Mogami của Nhật Bản có thể góp phần đáng kể vào việc đưa Canberra trở thành một cường quốc hàng hải Thái Bình Dương trong khi giúp Tokyo trở thành một trong những nhà sản xuất vũ khí lớn. Thỏa thuận này cũng là một bước đột phá lớn cho ngành sản xuất vũ khí xứ mặt trời mọc - lĩnh vực mà Tokyo đang nỗ lực phát triển sau khi dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho nước ngoài kéo dài hàng thập niên.

Được biết, Nhật Bản đã áp dụng lệnh cấm này sau Chiến tranh Thế giới thứ hai như là một cách để từ bỏ chiến tranh. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chính sách đó đã dần được nới lỏng nhằm cho phép Tokyo bán các mặt hàng liên quan đến giám sát, trinh sát và cứu hộ ra nước ngoài. Đặc biệt năm 2023, nước này thông qua kế hoạch cho phép xuất khẩu chiến đấu cơ, tên lửa và một số loại vũ khí sát thương cho 12 quốc gia bao gồm Úc, Ấn Độ, Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Ý và 5 quốc gia Đông Nam Á. 

Đến tháng 3-2024, Nhật Bản nới lỏng các quy định nghiêm ngặt về chuyển giao thiết bị quân sự để cho phép xuất khẩu chiến đấu cơ thế hệ tiếp theo đang được nước này phát triển với Anh và Ý. Hiện tại, Nhật Bản cùng Anh và Ý đang hợp tác phát triển chiến đấu cơ thế hệ 6 thuộc Chương trình Không chiến toàn cầu. Vì thế, Tokyo kỳ vọng sẽ triển khai hàng loạt chiến đấu cơ thế hệ 6 vào đầu thập niên 2030. 

Hiện tại, Nhật Bản đang sử dụng chiến đấu cơ tàng hình F-35 với tư cách là quốc gia vận hành nhiều tiêm kích thế hệ 5 nhất thế giới ngoài Mỹ. Nhật Bản đã được coi là cường quốc hải quân sau khi nước này hoán cải 2 tàu khu trục chở trực thăng lớp Izumo thành tàu sân bay loại nhỏ để mang theo tiêm kích tàng hình F-35B mua từ Mỹ. 

TRÍ VĂN (Tổng hợp)