Chính phủ Pháp sụp đổ. Đức không mong có chính phủ mới hoạt động cho đến cuối tháng 5-2025. Khủng hoảng chính trị tại 2 nền kinh tế hàng đầu Liên minh châu Âu (EU), cùng với sự chuẩn bị trở lại của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump được dự báo cản trở nỗ lực vực dậy nền kinh tế khu vực vốn đã yếu kém.

Tổng thống Macron (trái) và Thủ tướng Scholz. Ảnh: AFP

Pháp đang rơi vào thời kỳ biến động chính trị chưa từng có kể từ Chiến tranh thế giới thứ 2, sau cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm phế truất Thủ tướng Michel Barnier và toàn bộ nội các. Phát biểu tối 5-12, Tổng thống Emmanuel Macron cam kết sớm bổ nhiệm thủ tướng mới, đồng thời bác bỏ lời kêu gọi từ chức.

Hiện không rõ điều gì sẽ xảy ra với Pháp khi cán cân quyền lực ở Quốc hội giữ nguyên với 3 khối không muốn liên minh với nhau, gồm đảng cực hữu Tập hợp Quốc gia (RN) và các đồng minh, liên minh Mặt trận Bình dân Mới (NFP) thiên tả và phe trung dung Cùng nhau (Ensemble) của Tổng thống Macron. Trong bối cảnh đó, bất kỳ ai kế nhiệm làm thủ tướng cũng sẽ ở trong tình thế tương tự như ông Barnier, phải vật lộn để đưa ra tầm nhìn chính trị được quốc hội chấp thuận.

Đối với EU, việc Pháp lún sâu vào khủng hoảng chính trị đe dọa khả năng lập pháp và kiềm chế thâm hụt ngân sách khổng lồ có thể ảnh hưởng vai trò đầu tàu của Paris trong các quyết định quan trọng của khối 27 nước thành viên.

Tệ hơn nữa, rắc rối ở Paris lại diễn ra cùng lúc với tình hình bất ổn ở Đức, cường quốc kinh tế và chính trị khác của khối. Hồi tháng 11, chính phủ liên minh 3 bên ở Berlin sụp đổ sau bất đồng kéo dài về chính sách tài khóa, dẫn đến quyết định của Thủ tướng Đức Olaf Scholz (thuộc đảng Dân chủ Xã hội trung tả - SPD) sa thải Bộ trưởng Tài chính Christian Lindner (thuộc đảng Dân chủ Tự do - FDP). Kết quả là FDP rút lui, để lại SPD và đối tác đảng Xanh tiếp tục nắm quyền trong chính phủ thiểu số. Sau thỏa thuận giữa các bên với phe đối lập Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU), Đức sẽ tổ chức bầu cử sớm vào tháng 2-2025 và chính phủ mới có thể nhậm chức vào tháng 6. Cho đến lúc đó, Berlin có thể bị hạn chế trong các quyết định chính sách táo bạo.

Biến động chính trị ở “bộ đôi” Pháp - Đức xảy ra giữa thời điểm có dự đoán 2 nền kinh tế lớn nhất Khu vực đồng tiền chung châu Âu (eurozone) rơi vào suy thoái vào năm 2025. Theo Ủy ban châu Âu, Đức có thể là thành viên có thành tích kém nhất với kinh tế tăng trưởng 0,7% vào năm tới. Kêu gọi các quy tắc tài chính chặt chẽ hơn trong EU, Berlin mặt khác không gửi cho Brussels bất kỳ kế hoạch nào về cách giải quyết thâm hụt những năm tới. Trong khi đó, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã cắt giảm 0,3% dự báo tăng trưởng của Pháp, còn 0,9% trong năm 2025 và 1% vào năm 2026. Thâm hụt ngân sách công của nước này ước tính khoảng 6% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trong năm 2024 và có thể tăng lên 7% vào năm tới, cao hơn nhiều so với mức trần thâm hụt quy định 3% GDP do EU đặt ra.

Theo chuyên gia phân tích Sophie Pornschlegel, sự suy yếu về kinh tế - chính trị trong trục quyền lực chính Đức - Pháp là “tin xấu” cho EU khi khối này đang cần sự lãnh đạo ổn định, mạnh mẽ trước những cảnh báo ảm đạm về khả năng cạnh tranh và bất ổn địa chính trị.

Trong khi quan hệ với đối tác thương mại lớn là Trung Quốc ngày càng lạnh nhạt, sự trở lại trong vài tuần nữa của ông Trump với phương châm “Nước Mỹ trên hết” được dự báo khiến EU thêm “đau đầu” với viễn cảnh lặp lại các mức thuế quan trả đũa. Bên cạnh đó, EU còn chịu áp lực rất lớn để duy trì sự hỗ trợ cho Ukraine nếu ông Trump rút lại hỗ trợ quân sự của Mỹ cho Kiev. Tình hình trở nên nguy cấp nếu Washington như ông Trump đe dọa quay lưng lại với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), đồng nghĩa châu Âu cần phải đổ thêm tiền đầu tư vào quân đội để đối phó các mối đe dọa từ Nga.

MAI QUYÊN (Theo DW, Euronews)