Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte khẳng định quan hệ giữa ông với Trung Quốc là đôi bên cùng thắng, nhưng phe chỉ trích thì không chắc chắn về điều này.
Tổng thống Philippines Duterte (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Manila hồi năm 2018. Ảnh: AP
Từ khi nắm quyền năm 2016, Tổng thống Duterte đã đảo ngược chính sách đối ngoại của những người tiền nhiệm, “xoay trục” từ đồng minh thân cận của Mỹ sang xây dựng quan hệ nồng ấm với Trung Quốc. Manila kỳ vọng nhận được hàng tỉ USD hỗ trợ từ Bắc Kinh thông qua các khoản vay ưu đãi và đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng. Ông tin rằng chương trình “Xây dựng, Xây dựng, Xây dựng” (BBB) cùng với Sáng kiến “Vành đai, Con đường” của Trung Quốc, sẽ mang lại lợi ích lâu dài cho người dân Philippines.
Trung tâm chính sách phát triển kinh tế của Tổng thống Duterte là chương trình BBB, gồm khoảng 20.000 dự án xây dựng sân bay, cảng biển, đường cao tốc. Với lời hứa rót vốn đầu tư từ Trung Quốc, chính quyền Philippines quy hoạch phát triển theo hướng đất nước chuẩn bị bước vào “thời kỳ cơ sở hạ tầng hoàng kim”.
Thực tế không như mong đợi
Gần trung tâm thủ đô Manila, các công nhân xây dựng đang khẩn trương hoàn thành cây cầu Binondo-Intramuros, trị giá 69 triệu USD, trước cuối năm nay sau nhiều lần trễ hạn. Cầu Binondo-Intramuros nằm trong số 14 dự án do Bắc Kinh tài trợ. Hiện nay, vào thời điểm chỉ còn 10 tháng nữa là Philippines tiến hành cuộc bầu cử để chọn người thay thế Tổng thống Duterte, phần lớn những dự án lớn trên vẫn chưa được khởi công hoặc phê duyệt. Chỉ có 3 dự án đang được phát triển.
Trung Quốc ban đầu đồng ý cung cấp 9 tỉ USD vốn ưu đãi cho Manila, nhưng các khoản vay và viện trợ của Bắc Kinh dành cho Philippines trong năm 2019 chỉ là 590 triệu USD. Trung Quốc cũng cam kết dành 15 tỉ USD vốn đầu tư trực tiếp, nhưng các khoản đầu tư được thông qua trong giai đoạn 2016-2020 chỉ ở mức 3,2 tỉ USD.
Ngoài ra, giới quan sát “chê” các khoản Philippines vay Trung Quốc để cấp vốn cho các dự án thuộc chương trình BBB là đắt đỏ. Trong thời gian qua, Bắc Kinh thường bị phàn nàn vì sử dụng cái gọi là chính sách “ngoại giao bẫy nợ”. “Lợi nhuận luôn là điểm mấu chốt... Chúng tôi đối mặt với rủi ro có thể phải trao hết tài nguyên cho Trung Quốc nếu chúng tôi vỡ nợ”, chuyên gia môi trường Leon Dulce nhận định.
“Vấn nạn” tàu dân quân biển Trung Quốc
Chính quyền ông Duterte cho rằng chính sách về Trung Quốc của Philippines đã có ích trên Biển Ðông. Theo Harry Roque, phát ngôn viên của Tổng thống Duterte, nhà lãnh đạo Philippines đã thành công trong việc ngăn chặn Trung Quốc chiếm thêm nhiều khu vực của Manila. Tuy nhiên, gần đây các tàu Trung Quốc lại có những “hành động hung hăng” trên Biển Ðông. Hồi giữa tháng 5, Nhóm đặc trách của Chính phủ Philippines về Biển Ðông (NTF-WPS) đã phải lên tiếng thừa nhận tàu dân quân biển Trung Quốc đang trở lại vùng biển Manila tuyên bố chủ quyền với số lượng nhiều hơn trước.
Cụ thể, nhóm này phát hiện ít nhất 287 tàu dân quân biển của Trung Quốc hiện diện rải rác xung quanh nhiều thực thể khác nhau mà Manila tuyên bố chủ quyền. Theo Cố vấn An ninh Quốc gia kiêm lãnh đạo NTF-WPS Hermogenes Esperon Jr, nhiều nhóm tàu dân quân biển Trung Quốc tụ tập tại những thực thể bị Bắc Kinh chiếm đóng phi pháp và biến thành đảo nhân tạo ở Biển Ðông. Lực lượng tuần duyên Philippines cũng đã nhiều lần chạm trán “nguy hiểm” với các tàu này.
Ðể tránh gây căng thẳng với Bắc Kinh, Manila gần đây có “sáng kiến” dùng giọng nữ để xua đuổi Trung Quốc.
HẠNH NGUYÊN (Theo Bloomberg)