Việc xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp gắn với chỉ dẫn nguồn gốc địa lý đã trở thành một định hướng quan trọng, nhằm nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của các nông sản đặc trưng trên địa bàn TP Cần Thơ.

Nhãn hiệu tập thể “Xoài cát Hậu Giang” hiện chưa được quản lý và khai thác sử dụng hiệu quả.

Những địa danh làm nên thương hiệu

Từ thập niên 30 của thế kỷ trước, ở xã Hỏa Lựu, TP Cần Thơ, có một cây Cầu Đúc bắc ngang sông Cái Lớn, nối liền với tỉnh Kiên Giang (nay là tỉnh An Giang). Đây là nơi để người dân qua lại, trao đổi, mua bán hàng hóa, trong đó có những trái khóm được trồng tại địa phương. Nhờ điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp và bàn tay chăm sóc khéo léo của người nông dân mà cây khóm trồng tại nơi đây phát triển tốt, cho trái có vị ngọt thanh, độ giòn đặc trưng.

Trải qua gần 100 năm bám rễ trên vùng đất này, thương hiệu khóm Cầu Đúc đã từng bước được khẳng định vị thế. Năm 2020, chỉ dẫn địa lý “Khóm Cầu Đúc Hậu Giang” được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận. Đây là thành quả từ việc triển khai dự án “Xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý “Khóm Cầu Đúc Hậu Giang” cho sản phẩm khóm (dứa) của Hậu Giang”, là nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp bộ thuộc Chương trình phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2016-2020.

Vùng trồng khóm Cầu Đúc của TP Cần Thơ hiện có diện tích hơn 3.300ha, tăng khoảng 1.000ha so với trước khi xây dựng chỉ dẫn địa lý. Theo người dân trồng khóm ở xã Hỏa Lựu, từ khi khóm có thương hiệu, nhất là sau dịch COVID-19 đến nay, giá khóm tại địa phương luôn ổn định ở mức cao từ 8.000-13.000 đồng/trái, đảm bảo cho người trồng khóm luôn có lợi nhuận.

TP Cần Thơ sau sáp nhập hiện có 3 chỉ dẫn địa lý, 8 nhãn hiệu chứng nhận, 41 nhãn hiệu tập thể, 1 nhãn hiệu thông thường đã được cấp văn bằng bảo hộ còn hiệu lực và 1 đơn đăng ký nhãn hiệu tập thể đã có quyết định chấp nhận đơn hợp lệ. Ngoài khóm Cầu Đúc, có 2 sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý “Vĩnh Châu” là trứng bào xác Artemia và hành tím. Gắn liền với địa danh còn có các nhãn hiệu chứng nhận như chợ nổi Cái Răng, gạo Cần Thơ, cá thát lát Hậu Giang, gạo thơm Sóc Trăng, gạo tài nguyên Thạnh Trị, nhãn tím Phong Nẫm… và nhiều nhãn hiệu tập thể khác.

Việc xây dựng chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể cho các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng đã giúp bảo vệ chất lượng, nguồn gốc của sản phẩm. Khẳng định lợi thế riêng của địa phương trong phát triển và quảng bá sản phẩm. Hình thành chuỗi giá trị, mở rộng thị trường để nâng cao hiệu quả kinh tế của sản phẩm. Tuy nhiên, việc quản lý và sử dụng các thương hiệu này cũng đang gặp nhiều khó khăn.

Làm sao để tối ưu hóa thương hiệu?

“Xoài cát Hậu Giang” là nhãn hiệu tập thể được Cục Sở hữu trí tuệ cấp cho sản phẩm xoài cát Hòa Lộc được trồng tập trung ở xã Tân Hòa, TP Cần Thơ vào năm 2016. Từ năm 2020, dự án “Quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể “Xoài cát Hậu Giang” dùng cho sản phẩm xoài cát của tỉnh Hậu Giang” đã thực hiện nhiều hoạt động truyền thông để quảng bá thương hiệu này như xây dựng website, phim tư liệu, kênh YouTube và các bài báo; thiết kế hệ thống nhận diện thương hiệu…

Hợp tác xã (HTX) Xoài cát Hòa Lộc Bảy Ngàn là chủ thể quản lý và sử dụng nhãn hiệu tập thể “Xoài cát Hậu Giang”. HTX hiện có 14 thành viên, với diện tích gần 20ha, đang giảm so với những năm trước. Ông Bùi Hoàng Khải, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX, thông tin: “Phần lớn xoài của HTX đang được các công ty xuất khẩu và thương lái đến thu mua. Do họ không cần sử dụng bao bì mang nhãn hiệu “Xoài cát Hậu Giang” nên hiện nay chúng tôi cũng không dùng nữa”.

Theo ngành chức năng TP Cần Thơ, không chỉ có nhãn hiệu “Xoài cát Hậu Giang”, mà có không ít nhãn hiệu nông sản gắn với chỉ dẫn nguồn gốc địa lý trên địa bàn sau khi được công nhận thì chủ thể chưa thật sự quan tâm khai khác, sử dụng hiệu quả. Bên cạnh đó, cũng còn một số sản phẩm có định hướng khai thác, bảo vệ và phát triển thương hiệu chưa chặt chẽ. Những người sử dụng thương hiệu chưa thật sự hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình nên chưa quan tâm duy trì và khai thác đúng mức. Đặc biệt là sau sáp nhập, có những thương hiệu mang địa danh cũ hoặc có sự thay đổi về chủ sở hữu, phần nào ảnh hưởng đến quá trình quản lý, sử dụng.

Để khắc phục những vấn đề trên, cần có sự chung tay vào cuộc của chủ thể quản lý và sử dụng nhãn hiệu, doanh nghiệp và người dân, đặc biệt là vai trò dẫn dắt của chính quyền địa phương. Bà Nguyễn Thị Giang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, cho biết: “Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu các sản phẩm nông sản của thành phố. Hỗ trợ doanh nghiệp, người dân xây dựng quy trình chất lượng sản phẩm, chỉ dẫn địa lý sản phẩm và quảng bá thương hiệu các sản phẩm để nông sản của thành phố vươn xa hơn, thậm chí hướng đến xuất khẩu”.

Bài, ảnh: ĐANG THƯ