Trước khả năng thỏa thuận đình chiến thương mại với Mỹ sụp đổ sau nhiều tháng trả đũa lẫn nhau, Trung Quốc một mặt thể hiện hình ảnh mạnh mẽ trong nước, lại vừa thận trọng không làm vuột mất cơ hội đàm phán với Washington.

Cuộc chiến thuế quan khiến cuộc gặp dự kiến ​​giữa Tổng thống Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối tháng này thu hút sự chú ý.

Vài ngày qua, truyền thông nhà nước Trung Quốc liên tục đăng đoạn video cũ ghi lại cảnh phát biểu của cố Chủ tịch Mao Trạch Đông năm 1953, trong đó nhấn mạnh tinh thần đoàn kết chiến đấu trước các đối thủ. Thông qua đoạn clip này, các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc đang muốn củng cố sự ủng hộ của công chúng khi chính quyền thực hiện những biện pháp mạnh mẽ để giải quyết các thách thức bên ngoài.

Theo học giả Shen Dingli chuyên về quan hệ quốc tế tại Thượng Hải, chính quyền Trung Quốc đang sử dụng sức mạnh kinh tế lẫn ý tưởng rằng họ sẽ không bỏ cuộc để gây áp lực lên Mỹ. Trong tuyên bố gần đây, Chính phủ Trung Quốc khẳng định không muốn xảy ra chiến tranh thương mại nhưng cũng sẽ không né tránh. Trong đó, nhiều ý kiến cho rằng tiến bộ của Trung Quốc trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, thành công trong việc tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới và sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường chứng khoán nội địa là nền tảng cho thái độ cứng rắn của Bắc Kinh.

Nhưng nếu quan sát kỹ hơn, giới chuyên môn cho rằng việc truyền thông và các quan chức Trung Quốc đồng thời kiềm chế những lời lẽ gay gắt, phần nào nói lên việc Bắc Kinh vẫn đang chừa chỗ cho khả năng hòa giải với Mỹ, đặc biệt trong vấn đề thuế quan, kiểm soát xuất khẩu và sự hỗ trợ của Washington đối với Đài Loan.

Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung tái diễn sau khi Bộ Thương mại Trung Quốc công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới trên diện rộng với mặt hàng chiến lược đất hiếm. Đáp lại, Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo có thể áp 100% thuế quan lên hàng hóa đại lục từ ngày 1-11 hoặc sớm hơn, tùy vào việc Bắc Kinh có động thái tiếp theo như thế nào lĩnh vực họ đang dẫn đầu.

Tình hình leo thang khi Trung Quốc đáp trả Mỹ bằng các khoản phí cảng biển; đồng thời Trung Quốc còn áp lệnh trừng phạt lên 5 công ty con của tập đoàn đóng tàu Hanwha Ocean (Hàn Quốc) có trụ sở tại Mỹ. Động thái này đã làm thị trường chứng khoán Mỹ chao đảo trong ngày 14-10, gây ra đợt bán tháo mạnh vào đầu phiên, khi hy vọng giảm căng thẳng tan biến. Trung Quốc kỳ vọng viễn cảnh về một đợt sụt giảm khác của thị trường chứng khoán cuối cùng sẽ buộc ông Trump phải nhượng bộ tại cuộc gặp thượng đỉnh dự kiến với ông Tập tại Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào cuối tháng này ở Hàn Quốc.

Nhà nghiên cứu cấp cao Zhou Mi tại Viện hợp tác kinh tế và thương mại quốc tế Trung Quốc cho rằng các quy định mới về đất hiếm chỉ đơn thuần là một “động thái pháp lý” và Mỹ thực tế không cần phải phản ứng thái quá. Các chuyên gia khác như Xu Hongcai, Phó Giám đốc Ủy ban Chính sách Kinh tế thuộc Hiệp hội Nghiên cứu Khoa học Chính sách Trung Quốc, cũng nhấn mạnh rằng biện pháp kiểm soát chắc chắn sẽ được nới lỏng và vẫn còn chỗ cho sự thỏa hiệp.

Trong tuyên bố mới nhất, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc Hà Vịnh Tiền cáo buộc Mỹ gây ra “sự hoảng loạn” không cần thiết, nhưng cũng nói rõ Bắc Kinh sẵn sàng đàm phán để giải quyết tranh chấp thương mại.

MAI QUYÊN (Theo NYT, CNBC News)