Thủ tướng Erdogan (trái) và Tổng thống Brazil Lula da Silva trao đổi văn kiện hợp tác giữa hai nước.

Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 30-5 đã hủy chuyến thăm Argentina hai ngày, sau khi thị trưởng thành phố Buenos Aires thông báo quyết định hoãn kế hoạch tổ chức lễ khánh thành một tượng đài ghi nhớ công lao của nhà sáng lập nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ Mustafa Kemal Ataturk dự kiến diễn ra vào ngày 31-5 với sự chứng kiến của ông Erdogan. Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ ra tuyên bố chính phủ nước này không hài lòng trước quyết định trên của chính quyền thành phố Buenos Aires. Tổng thống Argentina Cristina Fernandez lập tức có cuộc điện đàm với ông Erdogan để đưa ra lời xin lỗi về sự cố trên, nhưng cho biết chính quyền trung ương của bà không thể làm gì khác hơn trước quyền tự quyết của chính quyền thành phố Buenos Aires.

Theo các nhà phân tích, quyết định của chính quyền thành phố Buenos Aires có thể là một hành động trả đũa nhằm làm mất thể diện bà Fernandez sau khi chính quyền trung ương tiến hành cuộc điều tra pháp lý chống Thị trưởng Mauricio Macri. Tuy nhiên, người ta không loại trừ khả năng vụ này xuất phát từ các nhóm vận động hành lang của người gốc Armenia còn định kiến với Ankara về những vấn đề do lịch sử để lại. Hiện nay, tại Argentina có khoảng 130.000 người gốc Armenia sinh sống, mà đa số là hậu duệ của những người bị Đế chế Ottoman trục xuất đầu thế kỷ 20. Cho dù thế nào đi chăng nữa, “tỳ vết” lịch sử gần một thế kỷ qua vẫn là “con tin” cản trở mối quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và cộng đồng người Armenia không chỉ tại chính quốc mà nhiều nơi trên thế giới. Vấn đề này có lẽ sẽ kéo dài, vì Ankara nhất quyết từ chối thừa nhận Đế chế Ottaman, tiền thân của nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, gây ra tội diệt chủng chống lại khoảng 1 triệu người Armenia trong Thế chiến thứ nhất.

Tuy vậy, sự “lỗi hẹn” của ông Erdogan tại Argentina đã đánh mất cơ hội lịch sử mở rộng hợp tác và tìm kiếm thị trường mới của các doanh nghiệp Thổ Nhĩ Kỳ. Đây cũng là một trục trặc “khó quên” trong chuyến công du Mỹ La-tinh (gồm Brazil, Argentina và Chile) lần đầu tiên với nhiều tham vọng của người đứng đầu chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ. Là quốc gia thành viên không thường trực HĐBA LHQ và thành viên nhóm 20 quốc gia có nền kinh tế lớn trên thế giới (G20), Thổ Nhĩ Kỳ đang phấn đấu giúp đất nước lấy lại vai trò của một cường quốc dựa trên các nỗ lực ban giao toàn cầu. Ngay tại khu vực xa xôi như Mỹ La-Tinh, Thổ Nhĩ Kỹ đã ký thỏa thuận tự do thương mại (FTA) với Brazil, Argentina, Paraguay, Uruguay và Chile. Và chuyến công cán Brazil từ ngày 26-29/5 của ông Erdogan đã thành công với việc đạt được nhiều thỏa thuận thương mại. Chuyến đi Chile bắt đầu chiều ngày 30-5 của ông Erdogan cũng được kỳ vọng mang lại lợi ích cho quốc gia vùng Trung Đông này.

PHÚC GIA AN
(Theo BBC, LAHT, Today’s Zaman)