Quá trình xây dựng nông thôn mới (XDNTM), vấn đề thiếu vốn thực hiện các tiêu chí là thực trạng chung của nhiều địa phương trong cả nước và TP Cần Thơ cũng không ngoại lệ. Trước tình hình nguồn vốn ngân sách phân bổ còn hạn hẹp, nhiều xã XDNTM của TP Cần Thơ đã đề ra nhiều giải pháp thấu đáo trong XDNTM. Đó là những giải pháp làm sao để phát huy được hết tiềm năng, lợi thế của địa phương, của mỗi người dân theo hướng đem lại hiệu quả cao nhất và tiết kiệm
chi phí nhất.

Đầu tư xây dựng cầu nông thôn trên địa bàn huyện Cờ Đỏ.

Chưa đáp ứng nhu cầu

Năm 2018, tổng nguồn vốn phục vụ XDNTM mới toàn thành phố ước đạt hơn 1.462 tỉ đồng. Trong đó, vốn ngân sách nhà nước hơn 543,1 tỉ đồng, vốn tín dụng gần 840,2 tỉ đồng, doanh nghiệp đóng góp 52,22 tỉ đồng và huy động trong dân khoảng 26,86 tỉ đồng. Nguồn vốn từ nguồn ngân sách chủ yếu phân bổ cho công tác tuyên truyền, đào tạo, tập huấn; đầu tư cho các công trình trường học, trạm y tế, một phần hỗ trợ làm đường giao thông nông thôn, nạo vét kênh thủy lợi... Vốn huy động trong dân phục vụ làm đường giao thông nông thôn, nâng cấp hệ thống thủy lợi, nhà ở dân cư, cải tạo cảnh quan môi trường… Nhìn chung, việc huy động các nguồn lực thực hiện các tiêu chí, đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ XDNTM còn hạn chế, xã hội hóa trong việc XDNTM tại nhiều địa phương còn thấp.

Ông Lê Văn Tính, Phó Chánh chuyên trách Văn phòng điều phối XDNTM TP Cần Thơ, cho biết: “Hiện nay, nguồn vốn XDNTM phụ thuộc vào nguồn ngân sách tự điều tiết của thành phố nên cần có sự phối hợp, lồng ghép nhiều nguồn, liên quan đến nhiều đơn vị. Đây là một trong những nguyên nhân làm chậm tiến độ các công trình XDNTM theo kế hoạch. Việc huy động vốn từ doanh nghiệp cũng gặp khó khăn vì hầu hết các doanh nghiệp đều phải cân đối, tính toán lời-lỗ trước khi nghĩ đến việc đóng góp cho XDNTM”. Trong khi đó, nhiều địa phương phản ánh, các chính sách thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn hiện nay chưa thật sự hấp dẫn để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư. Một số cơ chế, chính sách thực hiện chương trình (huy động vốn, phân bổ nguồn lực...) chưa đồng bộ, chưa phù hợp với địa phương làm ảnh hưởng rất lớn đến công tác huy động vốn thực hiện các tiêu chí.

Theo ông Đỗ Sĩ Nhường, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, Chương trình XDNTM mang lại lợi ích thiết thực, cải thiện toàn diện đời sống vật chất, tinh thần của đại bộ phân cư dân nông thôn. Do đó, người dân có sự đồng thuận cao và tích cực tham gia đóng góp tiền của, công sức đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Tuy nhiên, do phát triển kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn nên sức đóng góp còn hạn chế. Mặt khác, việc thực hiện các công trình hạ tầng thiết yếu như: giao thông nông thôn (các tuyến trọng yếu), trường học, trạm y tế, nước sạch... đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn và cần sự hỗ trợ từ phía Nhà nước. Tuy nhiên, nguồn vốn từ nguồn ngân sách hiện nay nhìn chung vẫn chưa đáp ứng nhu cầu. Mặt khác, một bộ phận người dân vẫn còn tâm lý ỷ lại, trông chờ vào sự đầu tư của Nhà nước nên nguồn lực trong dân chưa được phát huy tối đa…

Khai thác lợi thế, phát huy nội lực

Tổng nhu cầu vốn dự kiến phục vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2019-2020 trên địa bàn thành phố ước trên 2.802 tỉ đồng. Trong đó, vốn ngân sách địa phương gần 1.559 tỉ đồng, vốn tín dụng 1.000 tỉ đồng, huy động doanh nghiệp khoảng 147 tỉ đồng và người dân đóng góp trên 96,6 tỉ đồng. Ông Lê Văn Tính, Phó chánh chuyên trách Văn phòng Điều phối XDNTM TP Cần Thơ, cho biết: Để tiếp tục thực hiện các mục tiêu theo lộ trình đề ra, Ban Chỉ đạo thành phố chỉ đạo các sở ngành hữu quan và các địa phương tập trung thực hiện các giải pháp vận động, huy động nguồn lực ngoài xã hội, nhất là nguồn lực từ cộng đồng dân cư, từ các doanh nghiệp tại địa bàn, trực tiếp hưởng lợi từ các dự án, công trình được đầu tư. Việc huy động, cơ cấu nguồn lực ngân sách đầu tư xây dựng nông thôn tập trung ưu tiên cho các công trình phục vụ trực tiếp sản xuất và đời sống dân sinh. Bên cạnh đó, các địa phương chú ý ưu tiên đầu tư, hỗ trợ các xã xây dựng hoàn thành xã nông thôn mới nâng cao, hướng tới xã nông thôn mới kiểu mẫu trong giai đoạn 2019-2020.

Nhiều ý kiến cho rằng, XDNTM là chương trình lớn, dài hơi, tốn nhiều công sức, tiền của và cần đi theo lộ trình phù hợp với nhiều giải pháp linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương. Ông Nguyễn Thành Út, Phó Chủ tịch UBND huyện Thới Lai, cho biết: “Thời gian tới, huyện tiếp tục ưu tiên hoàn thành các tiêu chí không yêu cầu đầu tư nhiều vốn ngân sách nhà nước. Đồng thời, tận dụng nhiều nguồn lực để thực hiện các tiêu chí về hạ tầng kinh tế-xã hội; tiếp tục huy động vốn để củng cố, nâng chất các tiêu chí đã đạt trên cơ sở phát huy nội lực là chính”. Theo ông Đỗ Sĩ Nhường, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, phát triển sản xuất qua đó nâng cao thu nhập cho người dân luôn được huyện coi là giải pháp then chốt trong XDNTM. Bởi một khi kinh tế ổn định, vấn đề huy động sức dân cũng thuận lợi hơn, những vướng mắc trong XDNTM sẽ từng bước được tháo gỡ. Doanh nghiệp giữ vai trò “xúc tác” trong XDNTM. Do đó, Vĩnh Thạnh tiếp tục tạo mọi điều kiện, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Theo ông Đào Anh Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Cần Thơ, XDNTM không phải cứ hễ có vốn là thực hiện thành công, mà phải có sự uyển chuyển, linh hoạt với những giải pháp phù hợp, kịp thời cho từng trường hợp. XDNTM cần được lồng ghép, kết hợp hài hòa và đặt trong mối tương quan với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế-xã hội tại địa phương, vùng và quy hoạch phát triển ngành. Điều này thể hiện được tính hiệu quả trong XDNTM, đặc biệt là tránh tình trạng đầu tư dàn trải, nhiều công trình thi công dở dang nằm chờ vốn. Quá trình XDNTM cần phát huy dân chủ rộng rãi, từ đó tạo được sự đồng thuận, nhất quán sẽ khuyến khích được người dân tham gia, đóng góp tích cực trong dân công cuộc XDNTM tại địa phương. Mặt khác, việc quản lý, sử dụng nguồn vốn cũng cần được công khai, minh bạch, hiệu quả, tránh lãng phí để tạo niềm tin trong nhân dân…

Bài, ảnh: MỸ THANH