 Truyện ngắn LƯƠNG MINH HINH

Về tới nhà, ông Hai Mùi áp sát cái gương tường ngắm mặt mình. Đích thị râu dê à.

Sớm nay ông chạy ghe máy đi coi cỏ cây - cái nguồn nuôi dê bát ngát miệt nước nổi. Ông lên bến chợ làng ở ngọn rạch thấy thợ cắt tóc ông nổi hứng kêu sửa râu ria.

- Ai da! Tay nuôi dê cự phách, tóc râu bờm xờm vầy sao không hớt luôn? - Thợ hỏi cho rõ việc.

- Chỉ cạo mặt và sửa râu!

Khách dài cổ nghênh cằm để thợ huơ lược xỉa kéo tỉa tót rồi quết phết màu nhuộm làm đám râu ria điểm bạc ra màu đen nhờ nhợ.

Ông Hai gật đầu đắc ý, cái mặt râu tinh tướng.

Tay thợ hay thiệt đó. Trên đường về dọc lối xóm bà con thấy ông Hai reo hò: A râu thủy dương. Cô vợ trẻ khua gót rầm rầm ván sàn nhà lườm yêu: Dê xồm! Mấy con dê nhốt chuồng cũng dẹo hàm xù râu be be be.

oOo

Hai ở miệt sông Hậu. Hai vừa là tên chính vừa là tên thứ. Mẹ cha đặt tên con là Hai, là đứa con đầu lòng phương Nam kêu tên thứ là Hai. Nhà Hai là cái ghe bồng bềnh giữa nước trời gió thổi cá bơi. Mẹ gác chèo ghe lo giữ ngọn khói bếp um, lo cơm cá mắm. Cha chèo xuồng dùng chĩa dùng cung nỏ và câu quăng… nhắm thú lớn cá bự. Cha sinh nghề tử nghiệp. Một ngày nước đổ, con nước lật úp xuồng, cây chèo kềm mũi cây lao xiết đứt mạch máu cổ cha. Cái xuồng úp xác cha cuộn về chỗ mẹ neo ghe gốc còng lão. Đám ma mùa nước nổi táng cha gác kèo (*). Mẹ đau đớn lâm bệnh nằm liệt. Ngày ngày Hai cháo não nâng giấc mẹ và cột dây neo xuồng vào gốc còng thả xuồng đưa chén cơm quả trứng tới nhà táng gác kèo thắp nhang cha rồi cầm dây mà rút xuồng về nhà ghe với mẹ.

Tới mùa nước cạn mẹ kiệt sức, mẹ đi với cha. Mồ cha, mồ mẹ hai nấm đất bên nhau, cỏ mồ mới lên xanh thì lại mùa nước nổi. Cậu trai mười ba tuổi gác cái chòi trên tán còng. Cây còng lão trăm tuổi, thân cành quắn quặn, tán lá lưa thưa. Nước đổ chim muông, chuột bọ cầy cáo rắn rết tới. Hai đốt bếp than hồng lửa khói tín hiệu lãnh địa con người. Chim thú bạt đi. Duy lũ cá tôm cứ vô tư vờn sóng quanh tán còng. Hai buông cần, lưỡi câu trần chẳng mồi màng chi mà dính cá, muốn bắt loại nào ăn thì giựt.

Một chiều có dề lục bình quấn khóm chuối động rùng rùng trôi tới. Ông cá hô! Ông cá hô cờ! Hai đã một lần nhìn ông bự như cái ghe ở dòng Vàm Nao. Dân chúng đổ tới coi Ông, lập lờ chắp tay “Nam mô Adiđà Phật”. Đám bèo, chuối bị sóng dập tán còng vỡ bung ra. Ôi…Ông cá hô đi rồi! Ồ không, có cái miệng thình lình vọt lên sát cửa lều. A…dê! Cái miệng dê. Không phải Ông cá hô mà là con dê! Con dê bị hụt mất thân cây chuối ráng tự nổi mình lên. Hai nắm tai bợ cổ kéo dê lên chòi. Hai kiệt sức xệp xuống sàn miệng lầm rầm “Nam mô Adiđà”. Cậu theo mẹ. Bao nhiêu lần, bao nhiêu con nước đổ đưa tới nhà những chó mèo gà vịt cầy cáo chuột rắn… Thấy các sinh linh sa nước ấy là mẹ Nam mô cứu khổ cứu nạn!

Vùng này nước nổi, không nhà nào nuôi dê. Chắc nhà mày xa lắm. Ôi mày đuối nước cái bụng chình ình. Thoát tay Hà Bá, được Hai cho chung lều mà dê sống không yên. Hết thở phì phò. Lại gõ móng lộp rộp. Chốc chốc lại đái són khai nồng nặc. Nửa đêm dê dụi mỏ vào Hai. Cậu bấm đèn pin. Cái bụng dê chềnh ềnh bị đấm nổi lên. Nó có bầu. Hai thổi hồng bếp than. Dê dạng chân, rặn, cái bọc ướt loáng chuồi xuống. Dê quay lại lè lưỡi liếm liếm vỡ bọc. Dê con! Lưỡi dê mẹ khéo léo làm con nó sạch sẽ. Dê mẹ ra miệng hít hà dê con run rẩy đứng lên.

Hai mừng líu giọng: Đi đi. Bước chân trên nước nổi đó cố lên.

Hai ráp chắc chân vách lá, chặn cao cửa chòi giữ dê con không bị hụt xuống sóng nước. Đốt lửa sưởi chúng, cháo thì ăn chung, rau cỏ nêm nấu Hai ăn, dê mẹ thì nhai tươi nhai đi nhai lại lấy sữa cho con.

Hơn một tháng nước giựt, dời chòi từ ngọn còng xuống gốc còng. Hai nhủ thầm: Này mẹ con nhà dê ở đây chờ chủ mày tới rước nha.

oOo

Dê con cũng là dê cái, nuôi nửa năm đã phổng phao tương đương với mẹ. Lâu lâu hai mẹ con dê bỏ ăn dài cổ buông tiếng gọi be…be…

Một hôm, có ông Dưỡng chạy ghe qua nhà thấy tiếng dê kêu ông ghé thăm. Ông coi cặp dê vui mừng bảo: - Của lạ, của độc đồng lũ đầy! Hai con dê đẹp quá trời! Hai nói: - Không phải của nhà con. Dê trôi nước đổ tới từ năm rồi tới giờ vẫn chưa có người nhận lại. Ông cười: - Hà hà! Dê trôi nước, dê tới miệt nước nổi làm thủy dương!

Hai nhắc chuyện mấy ông nhậu xin xỉn đi ngang thấy dê các ông khoanh tay: “Chào sư phụ ạ, đổi dừa khô nha”! Cậu giận, dê của người ta đâu phải của nhà này mà kêu mua bán ăn nhậu. Nghe vậy ông Dưỡng hỏi dê mẹ dắt dê con tới nhà cháu à?

Hai lại gặp dịp kể chuyện để truyền nhắn cái tin con dê mẹ mang bầu bị nước cuốn trôi tới đây. Ông Dưỡng chịu Hai yêu gia súc gia cầm hết mình. Ở cái xứ người sống chung nước nổi vui tràn buồn ngợp, thiếu chi cảnh đau lòng cha mẹ để con rớt xuống lũ chết đuối, thế mà cậu bé này lán chòi trụ nước giữ dê.

Ông Dưỡng giấu biệt không nói ra ông chính là chủ con dê này. Ông sơ suất để dê sa nước đổ; tưởng nó làm mồi cho cua cá nào ngờ mẹ tròn con vuông. Cặp dê này để ở với Hai sẽ ra bầy đàn. Ông thắc mắc: - Ngộ thiệt! Dê của cháu ở chòi cao chỉ ngó cây cỏ rập rờn trên sóng mà mẹ con dê thiệt đẹp.

Hai xổ một lời. Cháu lo vụ cúng kiếng cha táng gác kèo nên mới ra cách nối dây neo cho xuồng bơi sóng nước lấy rau cỏ nuôi dê. Ông có biết dê mẹ tài mức nào không? Nước giựt, cháu cõng dê con xuống đất. Nghe con be be dê mẹ thò đầu ra cửa chòi dòm ngó… Bất thần nó be be lớn tung vó nhảy xuống. Hết hồn. Ồ không sao. Thật là đẹp mặt mẹ thương con. Mẹ be ẹ, vỗ móng lốp cộp, dạng chân. Con húc húc vào bú sữa.

Ông Dưỡng cười hà hà: - Bốn gan bàn chân dê có mật. Sơn dương phóng như bay vỗ móng trên đá núi nhọn sắc không hề hấn gì. Thấy cậu cõng con nó xuống làm “thủy dương” nó nổi máu “sơn dương” nhảy xuống đất. Hay! Sơn dương xuống núi tưởng bộ móng mật hết thời ai ngờ có chiêu nhảy lán chòi ngọn cây. Này đem dê tới nhà ta lấy nọc đi. Cả hai mẹ con dê đòi mang bầu rồi.

Hai nhìn ông Dưỡng: - A! Vậy dê này từ nhà ông trôi tới đây. Trả ông! Ông Dưỡng ra lời lối chơi chữ: - Ta thề hai con dê trong nhà cậu không phải nhà ta. Cho dê bỏ nọc không tính tiền, ta tiếp cậu nuôi dê. Hai vẫn khăng khăng: - Cháu phải trả dê cho chủ. Ông Dưỡng dỗ dành: - Chẳng lẽ tới kỳ, tới tuổi không cho nó đẻ? Cậu phải kiếm tiền mà sống. Bao nhiêu hai lúa xứ mình làm ra máy móc chăn nuôi trồng trọt nổi danh. Ta không tính cậu nuôi vài con dê làm kiểng mà muốn cậu canh tác bầy đàn “ thủy dương” xóa đói giảm nghèo rồi làm triệu phú. Nhìn mồ mả cha mẹ yên nghỉ kia mà ra tay nuôi trồng đi!

oOo

Dăm tháng sau cuộc gặp gỡ ấy hai con dê đã sinh đẻ. Hai lặn lội sóng nước vớt cỏ nổi củ chìm cho chúng ăn. Hai hì hục cưa cưa ghép lên chuồng cao ráo đàn dê sống khỏe mùa khô mùa nước. Lối xóm kêu Hai Mùi khi nào không nhớ.

Hai lấy vợ, thêm người chung tay nuôi bầy đàn dê nhốt chuồng có nhà tường mái ngói, xây kim tĩnh cho cha mẹ.

Bỗng nhà có sự. Cô chủ đếm dê bán bước xuống ghe theo khách mua dê. Chao ôi cái sự này chỉ có thể hỏi với ba người là Hai, vợ Hai và tay mua dê kia. Hàng xóm nói: - Hai Mùi ơi! Dê cái cũng có râu, có máu dê!

Nhiều chuyện chi. Cho qua, để Hai còn chăn nuôi.

Chưa đầy một năm sau Hai có khách mua dê đặc biệt. Một cô gái xinh đẹp, trẻ măng kém Hai mấy chục tuổi hãm máy ghe trên bến nhà, nói gọn: - Em ghé mua nghề mua nghệ thủy dương! Hai cao hứng: - Được thôi. Còn cả tháng mùa mưa và thêm một tháng mùa khô để cho cô em thử. Vào công chuyện tức thì nè.

Cô gái tung dây neo ghe, chỉ cọc neo bảo: “Dây tìm cọc đó, buộc cho chắc nhe”. Buộc neo xong thì chủ thành kẻ theo sau khách hầu chuyện. Hai vắt óc nhớ mà không ra cô gái có tới đây lần nào chưa? Thế mà đừng nói gia viên mương vườn chuồng trại dê… cả công việc chăn nuôi trong đầu óc tâm tưởng Hai cô cũng khui trúng phóc. Hai mời khách chỗ bộ bàn trà trước hàng ba: - Em cho anh chọn ngày trong tháng nước nổi này…

Ly rượu nhau dê cụng ly sữa dê cái cốp.

Một tuần lễ sau hôn lễ tổ chức trên bè mảng. Tiệc cưới dê chín món, rượu huyết dê hồng mời bà con bạn nghề chăn nuôi xa gần.

oOo

Mừng vượng khí trại dê, vợ Hai lo tiệc tùng chu đáo. Xong rồi nói em về ngoại rước con về mừng.

Hai nhớ đến sư phụ Dưỡng. Ông Dưỡng là tài tử sơn dương núi chênh vênh cao chót vót. Hai Mùi ca cổ thủy dương, nước nổi… xuống xề mút mùa. Hai nói - Sư phụ anh là lão thượng dê đó em. Trên một trăm tuổi rồi. Người khỏe đẹp vậy là do chuyên ăn thịt dê, ẩm thực dê thuốc. Sư phụ hiểu tường tận mỗi con dê bao tháng tuổi, từng phần xương thịt ngũ tạng nó pha chế tẩm ướp với thảo dược, nấu nướng, ăn uống cách chi thì đẫy sức khỏe thì khỏi bệnh này tật kia. Vợ Hai buột miệng: - Có quá lời không chồng ơi. Phải cho sư phụ thấy hậu sinh khả úy. Hai cười: - Cho anh xin, đừng múa rìu qua mắt thợ. Vợ Hai khoe: - Em bật mí cho nghe ít món em pha chế nè. Canh gan dê nõn nác nõn năn. Hấp bao tử dê bồn bồn. Hầm đuôi dê củ co. Cơm dừa mềm bọc nhục mông dê nướng than đước…Có sánh các món mầm dê tái, sườn dê hầm ngũ vị hương của sư phụ anh không? Món dê mình ăn ngọt tới rốn.

Hay quá! Sẽ đại tiệc ẩm thực thủy dương tạ ơn sư phụ! Chập chờn ập òa tiếng máy đò bến nước. Gia viên tràn ánh sáng huyền ảo. Đàn dê cất tiếng be… be… be…Hai Mùi nghênh mặt giương râu xồm làm nhịp với tiếng dê kêu.

Be be! Bơi!

Bơi! Be be!

TP Cần Thơ ngày 7- 1-2015

(*) Ngày trước người chết giữa mùa nước nổi người ta phải cặm cây gác quan tài lên để đó (táng gác kèo) chờ nước cạn mới đào huyệt hạ quan đắp mồ.