Theo BS CKII Dương Phước Long, Trưởng Khoa Phòng, chống bệnh không lây nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Cần Thơ (CDC Cần Thơ), kiểm soát các yếu tố nguy cơ giúp kiểm soát huyết áp ở người bệnh tăng huyết áp (THA). Những thay đổi về lối sống cũng giúp phòng bệnh THA.

BS CKII Dương Phước Long nói chuyện với công nhân Công ty TNHH Kwong Lung Meko về bệnh tăng huyết áp. Ảnh: H.HOA

Thay đổi lối sống là biện pháp điều trị THA đầu tiên và được áp dụng cho tất cả các mức huyết áp. Bên cạnh những yếu tố nguy cơ không thể thay đổi được như: tuổi, giới, chủng tộc, tiền sử gia đình thì có nhiều yếu tố nguy cơ thay đổi được như: ăn mặn, béo phì, uống nhiều rượu bia, ít hoạt động thể lực, ăn ít rau, quả, stress.

Các chuyên gia y khoa khuyến cáo, người bệnh THA cần giảm ăn mặn. Theo nghiên cứu thực nghiệm, mức natri  ăn vào quá nhiều làm huyết áp tăng dần lên. Khi mức natri giảm, huyết áp giảm xuống nhưng không về mức ban đầu và sau quá trình dài, không phục hồi. Hướng dẫn điều trị của Dự án phòng bệnh tim mạch khuyến cáo dùng dưới 5 gram muối/ngày. Trong đó, 80% muối ăn vào đã có trong thức ăn, chỉ 10% thêm vào trong khi nấu nướng hoặc trên bàn ăn.

Các biện pháp để giảm ăn muối: giảm bớt lượng nước mắm, muối thêm vào khi nấu nướng; tăng cường mua các thực phẩm tươi, hạn chế ăn các thực phẩm chế biến sẵn; tăng thêm gia vị (tiêu, ớt) thay thế cho muối; nước chấm nên pha loãng; hạn chế ăn bên ngoài (thức ăn tại các nhà hang, quán thường nêm nếm mặn).

Hạn chế sử dụng rượu, bia: mức khuyến cáo dưới 2 cốc chuẩn/ngày. Cốc chuẩn chứa 10g ethanol tương đương với 330ml bia; 120ml rượu vang hoặc 30ml rượu mạnh.

Tăng cường các thức ăn: quả tươi và rau tươi (cố gắng đạt ít nhất 400 gram/ngày); thức ăn chứa ít chất béo; thức ăn chứa chất xơ, xơ mịn; đạm nguồn gốc thực vật. Hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều cholesterol và acid béo no.

Bổ sung chất khoáng như kali từ các nguồn thực phẩm giàu kali là rau và quả tươi. Các thử nghiệm lâm sàng cho thấy bổ sung kali giúp hạ huyết áp.

Magiê: có bằng chứng về liên quan THA với chế độ ăn thiếu magiê. Tăng cường magiê qua thức ăn: các loại hạt, đậu đỗ, rau.

Giảm nguồn năng lượng từ chất béo. Các thực phẩm và món ăn nên hạn chế: tất cả các thực phẩm nhiều chất béo, các thực phẩm có nhiều cholesterol, các món ăn có đưa thêm chất béo. Nên thay thế các chất mỡ động vật bằng các loại dầu thực vật.

Chất bột đường: chọn loại có nhiều chất xơ như: bánh mì đen, ngũ cốc nguyên hạt, khoai củ. Tránh thức ăn có độ năng lượng và chỉ số đường huyết cao: đường mật, mứt, kẹo, bánh ngọt, chocolate, nước ngọt…

Tăng cường hoạt động thể lực từ 30-60 phút/ngày. Nên hoạt động nhóm, cùng người thân trong gia đình. Đi bộ bất cứ khi nào, ở đâu khi có thể, đi thang bộ thay cho thang máy.

Thuốc lá là tác nhân của bệnh tim mạch nên bỏ hút thuốc lá giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, hô hấp, ung thư… Các bác sĩ khuyên bệnh nhân tăng huyết áp, tim mạch nên cai thuốc lá. Có thể kê thuốc điều trị để bệnh nhân bỏ hút thuốc lá; tư vấn phối hợp thuốc (varenicline, bupropion, liệu pháp  nicotine thay thế) cần được thực hiện cho bệnh nhân đang hút thuốc lá để đạt mục tiêu bệnh nhân ngừng hút thuốc lá.

Bên cạnh đó, bệnh nhân THA giữ cân nặng hợp lý. Duy trì chỉ số khối cơ thể BMI ở mức 18.5-22.9. Vòng bụng cần duy trì: nam dưới 90cm, nữ dưới 80cm.

Ở bệnh nhân THA, stress là một yếu tố quan trọng làm tăng huyết áp. Giảm stress là một biện pháp cần thiết đối với bệnh nhân THA.

H.HOA (lược ghi)