Nhiều người nghĩ rằng chứng mất trí nhớ chỉ là vấn đề đáng lo ngại ở tuổi xế chiều. Nhưng thực tế là có nhiều thói quen và lối sống ở hiện tại đang âm thầm định hình sức khỏe não bộ và làm tăng nguy cơ mất trí nhớ trong tương lai. Và một thói quen ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại có thể làm tăng nguy cơ mất trí nhớ, đó là thói quen ngồi lâu và lối sống ít vận động.

Thói quen nằm lâu một chỗ, ít vận động khiến sức khỏe não bộ suy giảm. Ảnh: One Medical

Những lý do mà lối sống tĩnh tại làm tăng nguy cơ mất trí nhớ:

+ Tăng nguy cơ kháng insulin và tiểu đường tuýp 2. Bà Molly Robinson (Mỹ), chuyên gia về chứng mất trí nhớ và sức khỏe não bộ, cho biết: “Lười vận động có liên quan chặt chẽ đến tình trạng kháng insulin và sự khởi phát bệnh tiểu đường tuýp 2, đều là những yếu tố nguy cơ của chứng mất trí nhớ do mạch máu và chứng sa sút trí tuệ ở người lớn tuổi (bệnh Alzheimer)”.

Tình trạng kháng insulin thường xảy ra khi cơ thể kém nhạy cảm với insulin, hoóc-môn giúp vận chuyển glucose (đường) từ máu vào tế bào. Còn việc kiểm soát glucose kém sẽ làm tổn thương mạch máu và làm gián đoạn tín hiệu insulin trong não, dẫn tới suy yếu hoạt động cung cấp dưỡng chất và ôxy cho tế bào não. Theo thời gian, điều này có thể làm suy giảm nhận thức. Những thay đổi về chuyển hóa như vậy làm tăng sự tích tụ của các prôtêin có hại như beta-amyloid, có thể dẫn đến các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer.

+ Có mối liên hệ với bệnh tim mạch. Thói quen ngồi lâu và ít vận động thể chất có thể làm tăng nguy cơ tăng huyết áp (bệnh huyết áp cao), đột quỵ và các bệnh tim mạch khác, đều là những yếu tố nguy cơ chính gây ra chứng mất trí nhớ do mạch máu. Tình trạng huyết áp cao mãn tính gây căng thẳng cho tim và làm tổn thương mạch máu, tức gồm cả các mạch máu nhỏ nuôi não. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến đột quỵ và suy giảm nhận thức cho bệnh nhân.

+ Làm giảm thể tích bộ não, khiến những vùng liên quan đến trí nhớ và học tập dần nhỏ lại. Các nhà nghiên cứu phát hiện thói quen ít vận động có liên quan đến tình trạng giảm chất xám ở các vùng não như hồi hải mã, vốn đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành trí nhớ và ghi nhớ những trải nghiệm trong quá khứ.

Nên làm gì để giảm nguy cơ mất trí nhớ?

Theo các chuyên gia, việc tuân thủ những thói quen dễ thực hiện hằng ngày sau đây có thể giúp bảo vệ sức khỏe trí não:

+ Năng vận động và thường xuyên tập thể dục. Ví dụ, thay vì đi thang máy, hãy chọn đi thang bộ và tranh thủ đi bộ mỗi khi có thể. Đặt mục tiêu dành ra 150 phút tập luyện thể chất ở mức độ vừa phải mỗi tuần và xen kẽ những khoảng thời gian ngồi lâu bằng những bài tập vận động nhẹ nhàng.

+ Áp dụng chế độ ăn tốt cho trí não MIND. MIND là chế độ ăn kết hợp giữa 2 chế độ ăn Ðịa Trung Hải (gồm nhiều rau quả, cá, dầu ôliu) và DASH (gồm nhiều rau quả, các chế phẩm từ sữa ít béo và giảm tiêu thụ muối). Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn MIND có liên quan đến việc giảm nguy cơ suy giảm nhận thức ở người lớn tuổi. Ngay cả việc tuân thủ chế độ ăn MIND ở mức độ vừa phải cũng giúp làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

+ Ăn nhiều các loại quả mọng (dâu tây, việt quất, mâm xôi đen). Nhóm trái cây này rất giàu chất chống ôxy hóa, có thể giúp chống lại tình trạng căng thẳng (stress) ôxy hóa, nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ do tuổi tác. Nghiên cứu cho thấy thường xuyên tiêu thụ các loại quả mọng còn giúp làm chậm quá trình lão hóa nhận thức và giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.

+ Tiêu thụ chất béo tốt, thường có nhiều trong các loại hạt, dầu ô liu và các loại cá béo (cá thu, cá hồi, cá trích). Những nhóm thực phẩm này cung cấp axít béo omega-3 và vitamin E, giúp chống lại tình trạng suy giảm chức năng nhận thức.

AN NHIÊN (Theo EatingWell)