Bài, ảnh: H.HOA

Từ đầu năm 2022 đến ngày 23-7-2022, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ghi nhận hơn 16.000 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ ở 75 quốc gia; trong đó có 5 trường hợp tử vong. Ngày 23-7 vừa qua, Tổng giám đốc WHO công bố bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Tại Việt Nam hiện chưa ghi nhận trường hợp mắc đậu mùa khỉ, ngành Y tế đang tiến hành các giải pháp chủ động phòng, chống căn bệnh này. 

Các đại biểu tại điểm cầu Cần Thơ tham dự Hội nghị tập huấn trực tuyến về giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ tại khu vực phía Nam.   

Giám sát trọng điểm bệnh đậu mùa khỉ

Theo Cục Y tế dự phòng, biểu hiện triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ có thể khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương tự như bệnh đậu mùa. Các triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2-3 tuần, tuy nhiên, hay gặp tổn thương da toàn thân và có hạch to kéo dài 2-3 tuần. Bệnh thường nặng ở trẻ em, phụ nữ có thai hoặc người suy giảm miễn dịch.

Hiện chưa xác định tình trạng người nhiễm virus đậu mùa khỉ không triệu chứng. Thời gian ủ bệnh từ 5-21 ngày. Thời gian người bệnh có thể lây nhiễm cho người khác là từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên đến khi tất cả các lớp vảy trên các vị trí phát ban bong tróc hết. Các biến chứng có thể gồm nhiễm trùng thứ phát, viêm phế quản phổi, nhiễm trùng huyết, viêm não và nhiễm trùng giác mạc kèm theo mất thị lực. Bệnh có tỷ lệ tử vong dao động từ 0-11%. Ðậu mùa khỉ ở người lây truyền khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp và qua tiếp xúc với các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Sự lây truyền có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc khi tiếp xúc gần trong và sau khi sinh.

Ngày 24-7-2022, Bộ Y tế tổ chức cuộc họp trực tuyến đánh giá tình hình dịch bệnh. Theo đó, đến ngày 24-7-2022, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ. Tuy nhiên, nguy cơ bệnh đậu mùa khỉ có thể xâm nhập và gây bệnh ở nước ta là hoàn toàn có thể do dịch bệnh đã ghi nhận ở nhiều quốc gia, sự giao lưu đi lại thuận tiện và có xu hướng gia tăng giữa Việt Nam và các nước trên thế giới, trong khu vực.

Tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương chỉ đạo các Vụ, Cục, đơn vị phối hợp với WHO, Trung tâm kiểm soát dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ và các đơn vị liên quan khẩn trương xây dựng kế hoạch đáp ứng với bệnh đậu mùa khỉ tại Việt Nam; các tỉnh, thành phố chủ động xây dựng kế hoạch đáp ứng với bệnh đậu mùa khỉ tại địa phương. Củng cố năng lực xét nghiệm chẩn đoán; tập huấn cho cán bộ y tế các tuyến. Tiếp tục phối hợp với WHO rà soát, cập nhật thông tin về tác nhân gây bệnh, chuẩn bị các trang thiết bị xét nghiệm, sinh phẩm phục vụ chẩn đoán bệnh. Ðẩy mạnh việc giám sát dịch bệnh tại các cửa khẩu, tại các cơ sở khám chữa bệnh và giám sát dựa vào sự kiện tại cộng đồng để kịp thời phát hiện, truy vết, điều tra, quản lý ca bệnh và xử lý không để bệnh lây lan ra cộng đồng...

Vừa qua, Bộ Y tế ban hành văn bản số 2668/BYT-DP đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác giám sát, phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ. Ngày 20-7-2022, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh tổ chức tập huấn trực tuyến về giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ tại khu vực phía Nam. Các chuyên gia đã hướng dẫn các địa phương điều tra giám sát và lấy mẫu, bảo quản, vận chuyển bệnh phẩm nghi nhiễm virus đậu mùa khỉ. 

Ths Dáp Thanh Giang, Trưởng Khoa Phòng, chống HIV/AIDS, CDC Cần Thơ, cho biết: Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh vừa triển khai giám sát trọng điểm bệnh đậu mùa khỉ ở 5 tỉnh, thành phố, trong đó có Cần Thơ. Chủ yếu triển khai giám sát trên nhóm MSM. Khi có ca nghi ngờ, cán bộ y tế sẽ tư vấn, lấy mẫu gởi Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh xét nghiệm.

Chủ động phòng bệnh

Ðể chủ động phòng, chống dịch bệnh đậu mùa khỉ ở nước ta, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần: 

- Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ nơi công cộng.

- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.

- Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời. Ðồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh quan hệ tình dục.

- Tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Trong trường hợp nơi ở/nơi làm việc có người mắc hoặc nghi ngờ mắc bệnh, cần thông báo cho cơ quan y tế để được tư vấn và xử trí kịp thời, không tự ý điều trị.

- Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa virus đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.

- Ðảm bảo an toàn thực phẩm, thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.