Thủ tướng Naoto Kan đối mặt với nhiều khó khăn trong thời gian tới. Ảnh: AP

Theo kết quả bầu cử, liên minh cầm quyền đã mất thế đa số tại Thượng viện Nhật Bản, bởi DPJ chỉ giành được 44 trong 121 ghế được bầu lần này, kém khá xa mục tiêu 54 ghế mà DPJ và đối tác là đảng Quốc dân mới (PNP) nhắm tới. Kết quả trên là “đòn giáng” mới đối với DPJ sau hơn 9 tháng nắm quyền, khi cựu Thủ tướng Yukio Hatoyama bất ngờ từ chức hồi tháng rồi vì bị chỉ trích thiếu kiên quyết trong vai trò lãnh đạo. Vẫn tiếp tục nắm quyền do chiếm đa số ghế tại Hạ viện quyền lực hơn, nhưng DPJ sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong điều hành đất nước, vì hầu hết các dự luật cần phải được thông qua ở Thượng viện.

Khi thay thế người tiền nhiệm Hatoyama, tân Thủ tướng Kan được DPJ kỳ vọng sẽ giúp đảng này giành lại sự ủng hộ của cử tri. Tuy nhiên, ngay khi lên nắm quyền, ông lại gây khó khăn hơn cho DPJ với cam kết tăng thuế tiêu dùng nhằm hạn chế cho vay quy mô lớn ở Nhật. Cử tri đã không ủng hộ việc tăng thuế, đặc biệt là các nhà đầu tư lo ngại khả năng Thủ tướng có thể thực hiện cam kết hạn chế cho vay. Makoto Yamashita, chiến lược gia về lãi suất tại Ngân hàng Deutsche ở Nhật, cho rằng kết quả bầu cử cho thấy cam kết của Thủ tướng “là vô nghĩa”.

Trong cuộc họp báo ngay sau khi có kết quả bầu cử, Thủ tướng Kan cho biết thay vì tìm đối tác liên minh mới, DPJ sẽ tìm cách hợp tác với các đảng đối lập theo từng chính sách. Ông nói: “Với mỗi đảng, DPJ có những điểm tương đồng và khác biệt trong các chính sách. Chúng tôi muốn bắt đầu từ những điểm tương đồng để có thể thiết lập chính sách đó”. Tuy nhiên, một trong những kết quả gây bối rối nhất cho Thủ tướng Kan là đảng Dân chủ Tự do (LDP) đối lập lại giành nhiều ghế hơn DPJ trong cuộc bầu cử này. Đảng của bạn (YP), một đảng nhỏ mới thành lập tháng 8 năm ngoái, cũng có bước tiến khả quan. Từ 1 ghế trước bầu cử, YP đã giành được 11 ghế ở Thượng viện, khi đảng này đưa ra cam kết giảm nạn quan liêu và đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế trước khi tăng thuế.

Thất bại nặng nề này có thể làm lung lay vị thế của Thủ tướng Kan trong nội bộ DPJ và nhiều khả năng phát sinh những thách thức đối với vai trò lãnh đạo của ông trong vài tuần tới. Các nhà phân tích cho rằng Thủ tướng Kan có thể “nối gót” 4 người tiền nhiệm không thể giữ chức lâu hơn một năm tại Nhật. Khi LDP chấm dứt giai đoạn cầm quyền trong phần lớn thời gian nửa thế kỷ qua, nhiều sự kỳ vọng được chờ đợi vào sự thay đổi của DPJ, nhưng khi đảng này lên nắm quyền, thì không có gì thật sự thay đổi ở Nhật. Vì vậy, theo các nhà phân tích, nếu Thủ tướng Kan mất chức, điều đó cho thấy hệ thống chính trị và xã hội Nhật đang tồn tại nhiều vấn đề lớn.

N. MINH (Theo WSJ, NYT, Reuters)