Saudi Arabia đang đổ tiền xây dựng các trung tâm dữ liệu cũng như hợp tác với các “gã khổng lồ” công nghệ của Mỹ và Trung Quốc nhằm tăng cường sức cạnh tranh về công nghệ, đặc biệt trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).

Tareq Amin (trái), CEO của Humain, và Jensen Huang, CEO của Nvidia, gặp nhau tại Riyadh vào tháng 5. Ảnh: Reuters

Nỗ lực thúc đẩy mục tiêu xuất khẩu AI

Ở phía Tây Bắc Saudi Arabia, gần Biển Đỏ, một trung tâm dữ liệu với vốn đầu tư lên tới 5 tỉ USD được lên kế hoạch sẽ cung cấp đủ sức mạnh tính toán cho các lập trình viên ở tận châu Âu phát triển AI. Ở bờ biển đối diện của nước này, một khu phức hợp trị giá hàng tỉ USD khác cũng được chuẩn bị cho các nhà phát triển AI ở châu Á và châu Phi sử dụng.

Theo tờ Thời báo New York (Mỹ), kế hoạch xây dựng 2 trung tâm dữ liệu nói trên được đưa ra trong bối cảnh Riyadh muốn xuất khẩu sức mạnh tính toán - một trong những tài nguyên quan trọng nhất của kỷ nguyên số.

Thái tử Mohammed bin Salman đang muốn biến nguồn tài nguyên dầu mỏ của Saudi Arabia thành sức mạnh công nghệ. Hiện rất ít quốc gia có thể sánh kịp nước này về năng lượng giá rẻ, nguồn tài chính dồi dào và đất đai rộng lớn - những yếu tố mà các công ty công nghệ cần để vận hành các trung tâm dữ liệu khổng lồ, ngốn điện năng để phục vụ cho các hệ thống AI hiện đại.

Saudi Arabia đang đàm phán với các tập đoàn công nghệ Mỹ về việc sử dụng các trung tâm dữ liệu tương lai và mở rộng hợp tác. Các giám đốc điều hành của OpenAI, Google, Qualcomm, Intel và Oracle đã tham dự hội nghị Sáng kiến ​​Đầu tư Tương lai (diễn ra từ ngày 27 đến 30-10) tại thủ đô Riyadh.

Saeed Al-Dobas, giám đốc điều hành cấp cao tại Humain, công ty điều phối các dự án AI do Quỹ Đầu tư Công (PIF) hậu thuẫn, cho biết Riyadh đang xúc tiến một thỏa thuận tiềm năng với xAI của tỉ phú Elon Musk để cung cấp sức mạnh tính toán cho công ty khởi nghiệp AI này. Tập đoàn thương mại điện tử Amazon cũng đang hợp tác với Humain để “thúc đẩy tầm nhìn của Saudi Arabia trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về AI”. Được biết, Thái tử bin Salman thành lập Humain hồi tháng 5 với mong muốn công ty này sẽ xử lý khoảng 6% khối lượng công việc AI của thế giới những năm tới. Điều này có thể đưa Saudi Arabia (hiện chỉ chiếm 1%) lên vị trí thứ 3, chỉ sau Mỹ và Trung Quốc, về cung cấp năng lực tính toán - theo hãng nghiên cứu về lĩnh vực trung tâm dữ liệu Synergy Research Group (Mỹ).

Ngoài các khu phức hợp dữ liệu lớn, Saudi Arabia cũng đang xây dựng hệ thống cáp ngầm và mạng cáp quang để cung cấp dữ liệu cho các công ty nước ngoài với giá rẻ hơn ít nhất 30% so với Mỹ, cũng như giúp khoảng 4 tỉ người ở 3 châu lục Á, Âu, Phi dễ dàng tiếp cận các trung tâm này. Để giải quyết những lo ngại về an ninh, Riyadh đang cân nhắc lập “đại sứ quán dữ liệu”, nơi các công ty nước ngoài có thể hoạt động theo luật pháp nước họ thay vì luật pháp Saudi Arabia.

Vẫn còn nhiều nghi ngại

Mặc dù vậy, các mục tiêu của Saudi Arabia vấp phải nhiều nghi vấn, bởi nước này có nguồn chuyên gia về AI hạn chế. Là quốc gia xuất khẩu dầu mỏ, Saudi Arabia hưởng lợi rất nhiều từ việc hợp tác với các nước trong OPEC Plus, liên minh các nước xuất khẩu dầu mỏ. Song, trong lĩnh vực AI, không có sự hợp tác nào như vậy và Saudi Arabia đang thua sút trong cuộc đua khu vực với Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), quốc gia vừa công bố dự án trị giá hàng tỉ USD với OpenAI.

Thật ra, đây không phải là lần đầu Thái tử bin Salman tìm kiếm chiến lược AI. Năm 2019, ông cho thành lập Cơ quan Dữ liệu & AI để phát triển các công cụ như chatbot tiếng Arab. Năm 2023, dựa trên nền tảng là các trung tâm dữ liệu của tập đoàn dầu mỏ quốc doanh Aramco, Thái tử bin Salman quyết định thành lập một đơn vị số để tập trung vào AI và các công nghệ khác. Đến năm 2024, ông quyết định thành lập công ty AI Humain, được hậu thuẫn bởi quỹ đầu tư quốc gia trị giá khoảng 1.000 tỉ USD. Hồi tháng 5, Humain cho hay sẽ xây dựng các trung tâm dữ liệu, đầu tư vào các công ty khởi nghiệp và phát triển các dịch vụ AI.

Kể từ đó, Humain đã công bố các thỏa thuận mua bán dẫn từ Nvidia, AMD và Qualcomm. Công ty đã ký thỏa thuận trị giá 5 tỉ USD với Amazon để xây dựng cơ sở hạ tầng AI; phát hành một chatbot tiếng Arab, phát triển máy tính xách tay AI và công cụ ghi chú trong các cuộc họp. Qualcomm cho biết họ coi Saudi Arabia là “cầu nối kỹ thuật số giữa các châu lục”. Nvidia thì nói thỏa thuận này hỗ trợ lợi ích của Mỹ, trong khi AMD cho biết việc hợp tác với Humain đã thúc đẩy “vị thế dẫn đầu của Mỹ trong cuộc đua AI toàn cầu”.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)