Tiểu thuyết “Năm lá quốc thư” (NXB Trẻ - 2019) của tác giả Hồ Anh Thái mở ra trước mắt độc giả một thế giới đa sắc màu về ngành ngoại giao. Với 36 năm làm trong ngành ngoại giao, những câu chuyện của Hồ Anh Thái rất sống động.

Sách được chia làm 5 phần, tương ứng với 5 lá quốc thư mà các đại sứ phải trình với lãnh đạo đất nước nơi mà mình được bổ nhiệm đến làm việc. Thông qua góc nhìn của nhân vật “Anh” - trợ lý tháp tùng các đại sứ trình quốc thư - chân dung của 5 vị đại sứ lần lượt được khắc họa.

Trong đó, 3 chân dung khá bi hài vì yếu kém năng lực, hoặc có năng lực nhưng thiếu hụt về đạo đức. Đối trọng là chân dung của 2 nhà ngoại giao tài năng, mực thước, khôn khéo, công tư phân minh. Mỗi người gắn liền với những câu chuyện buồn vui về những năm tháng công vụ nơi nước bạn. Qua đó, giúp người đọc hiểu hơn về ngoại giao, từ chuyện trọng đại như xử lý những vấn đề mang tầm quốc gia, làm đại sứ hòa bình giữa hai dân tộc, cho đến chuyện đời tư, sinh hoạt hàng ngày và cả những uẩn ức khi một thời phải sống cuộc sống “đã có gia đình nhưng vẫn độc thân” của các viên chức sứ quán.

Bên cạnh đó, những hình thức đón tiếp, lễ nghi, chuẩn mực giao tiếp, ứng xử của người làm công tác ngoại giao được tác giả miêu tả, khắc họa qua nhiều tình huống, chi tiết cụ thể, tạo nên màu sắc đặc trưng cho tác phẩm. Đặc biệt, công tác bảo hộ công dân khi có biến động chiến tranh ở nước ngoài đã được làm nổi bật qua tình huống gần cuối tiểu thuyết, khiến câu chuyện thêm lôi cuốn, kịch tính và đề cao vai trò, trách nhiệm của các đại sứ quán. 

Không dừng lại ở việc kể chuyện, tác giả còn khéo léo nêu lên quan điểm của mình về công tác ngoại giao qua những kinh nghiệm xử lý tình huống và kiến thức chuyên ngành ngoại giao, nhất là những tiểu luận nghiên cứu chuyên sâu được trình bày chặt chẽ, hệ thống.

Tính châm biếm, phê phán cũng là điểm nhấn của tác phẩm khi tác giả không ngại phơi bày những vấn đề nhạy cảm, góc khuất trong ngành, cả những điểm hạn chế trong suy nghĩ, cách nhìn, qua đó làm người đọc giật mình suy ngẫm hay xót xa, trăn trở trước những vấn nạn khó giải quyết.

Truyện có hai nhân vật nữ gây ấn tượng sâu sắc với độc giả là người yêu của “Anh” và cô gái người Trung Á tên Roza. Họ là những điển hình cho mẫu phụ nữ xinh đẹp, bản lĩnh, năng động, vượt qua những khó khăn, thách thức của thời cuộc để khẳng định tài năng và nhân cách. Hai “bông hoa” này làm tác phẩm ấm áp và nhiều màu sắc hơn.

CÁT ĐẰNG