Tháng 1-1979, quân tình nguyện Việt Nam gồm các đơn vị chủ lực của Quân đoàn 4 và Quân khu 9 đã chiến đấu và giải phóng Campuchia, trong đó có tỉnh Kompong Chnang thoát khỏi họa diệt chủng của quân Pôn Pốt. Sau đó, Đoàn 9902 được thành lập với tiền thân là Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hậu Giang (nay gồm các tỉnh Sóc Trăng, Hậu Giang và TP Cần Thơ) vào ngày 28-10-1979, nhằm giúp tỉnh bạn chống lại tàn quân Khmer Đỏ và hồi sinh đất nước sau những tháng ngày khốn khổ dưới chế độ Pôn Pốt.

Những tháng năm nghĩa tình

Chiến sĩ Tiểu đoàn Tây Đô giúp bạn Campuchia làm đường giao thông. Ảnh: TL

Trong 10 năm (1979-1989), Đoàn 9902 đã chiến đấu chống quân Pôn Pốt, cứu dân, cứu đói, chữa bệnh; giúp bạn xây dựng cơ sở chính trị, phát triển kinh tế, xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng để bảo vệ đất nước… Các Tiểu đoàn thuộc Đoàn 9902 là Tây Đô, Phú Lợi, 378, 479 và 579 đã tiêu diệt, bắt sống và làm tan rã trên 15.000 tên địch; thu 9.858 khẩu súng, đánh và làm tan rã 4 sư đoàn và 24 đội công tác vùng 31 Quân khu Tây Nam của Pôn Pốt. Nhiều cán bộ, chiến sĩ của Đoàn 9902 đã hy sinh và bị thương trong những ngày giúp bạn. Ông Lê Kiến Thiết, ở phường Phú Thứ, quận Cái Răng, nguyên Tiểu đoàn phó chính trị Tiểu đoàn 579, kể: “Năm 1984, đơn vị của tôi truy quét tàn quân Pôn Pốt, anh Trần Thanh Liêm là Tiểu đoàn phó quân sự, hy sinh. Sau đó, đơn vị tham gia bảo vệ biên giới giữa bạn và Thái Lan, lại có thêm mấy chục anh em bị thương, hy sinh. Tuy gian khổ, hiểm nguy nhưng cán bộ, chiến sĩ luôn hoàn thành nhiệm vụ được Bộ Chỉ huy Đoàn 9902 giao”.

Sau ngày về nước 40 năm, ông Lê Kiến Thiết vẫn nhớ như in những ngày giúp bạn xây dựng Đảng, chính quyền; phát triển kinh tế, xây dựng lực lượng; tổ chức đánh Pôn Pốt ở các huyện thuộc địa bàn tỉnh Kompong Chnang. Mỗi huyện, Tiểu đoàn 579 ở 2 đến 3 năm. Ở các huyện, Tiểu đoàn đều xây dựng mối đoàn kết bền chắc vì vừa giúp bạn xây dựng cơ sở chính trị, vừa giúp dân ổn định cuộc sống. Đến nay, ông Lê Kiến Thiết vẫn nhớ mãi hình ảnh bà mẹ người Campuchia tên Sây Lath. Bà có chồng và con đều bị quân Khmer Đỏ giết. Bộ đội Việt Nam đưa bà về chăm sóc, nuôi dưỡng. Hằng ngày, bà Lath ngồi may áo, chăm lo cho cán bộ, chiến sĩ như con cái trong nhà.

Ông Nguyễn Văn Cận, nguyên Đại đội phó Đại đội 4 Tiểu đoàn 579 thì luôn nhớ câu chuyện về bà In Hiên - một người dân Campuchia. Khi đơn vị mới sang Campuchia, đóng quân gần nhà bà Hiên, bà rất dè chừng, không cho bộ đội vào nhà. Lần nọ, bà Hiên bị bệnh nặng. Nhờ có bộ đội khám bệnh và cho thuốc uống nên sức khỏe bà dần bình phục. Từ đó, bà Hiên trở nên thân thiện, giúp đỡ bộ đội nhiều hơn. Đặc biệt, bà Hiên còn trở thành đầu mối giúp bộ đội Việt Nam nắm tình hình ở cơ sở. Nhờ sự hỗ trợ, giúp đỡ của bà In Hiên nên năm 1983, Đoàn 9902 đã phát hiện và phối hợp với bạn bắt giữ một số cán bộ người Campuchia trong chính quyền tỉnh Kompong Chnang làm việc cho Pôn Pốt.

Theo Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) thành phố, Tiểu đoàn Tây Đô - Tiểu đoàn cơ động của Cần Thơ đã sát cánh cùng lực lượng vũ trang (LLVT) và nhân dân Campuchia đánh đổ chế độ diệt chủng Khmer Đỏ, mang lại kỷ nguyên mới, kỷ nguyên hòa bình, hòa hợp dân tộc và phát triển. Đáp lời yêu cầu của Đảng, Nhà nước và nhân dân Campuchia, sau năm 1979, quân tình nguyện Việt Nam, trong đó có LLVT Cần Thơ, tiếp tục ở lại cùng nhân dân và các LLVT cách mạng Campuchia chiến đấu bảo vệ thành quả cách mạng, xây dựng lại đất nước. Năm 1989, LLVT Cần Thơ hoàn thành nhiệm vụ quốc tế vẻ vang và rút quân về nước trong niềm tin yêu của nhà nước, quân đội và nhân dân Campuchia.

Ươm mầm hữu nghị

Lãnh đạo Hội Hữu nghị Việt Nam-Campuchia thành phố trao quà cho các sinh viên Campuchia đang học ở TP Cần Thơ. Ảnh: CTV

Ông Nguyễn Văn Cận nguyên Đại đội phó Đại đội 4 Tiểu đoàn 579 hiện là Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia TP Cần Thơ. Ông tham gia nhiều hoạt động để xây dựng mối quan hệ hữu nghị Việt Nam và Campuchia, như: phát động phong trào “Ươm mầm hữu nghị” để hỗ trợ cho sinh viên Campuchia đang theo học tập ở các trường thuộc địa bàn TP Cần Thơ; tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ hiểu sâu sắc hơn về đoàn kết hữu nghị truyền thống lâu dài giữa hai dân tộc Việt Nam và Campuchia để có trách nhiệm giữ gìn, vun đắp hơn nữa mối quan hệ hữu nghị hai nước… Đặc biệt, tháng 3-2019, ông Cận và một số cựu quân tình nguyện tổ chức đoàn thăm lại chiến trường xưa ở tỉnh Kompong Chnang, do Đại tá Trần Thành Nghiệp, Chủ tịch danh dự Hội Hữu nghị Việt Nam - Campuchia thành phố làm Trưởng đoàn. Đoàn đã sang thăm và giao lưu hữu nghị với Tỉnh trưởng tỉnh Kompong Chnang và các đơn vị bạn.

Không chỉ có những hoạt động thể hiện tình hữu nghị với quân đội, nhân dân nước bạn, các cựu chiến binh (CCB) còn có nhiều hoạt động giúp nhau. Trong 3 năm qua, CCB Tiểu đoàn 579 tổ chức họp mặt hằng năm vào ngày thành lập Tiểu đoàn (28-10) để cùng ôn lại truyền thống, giúp đỡ nhau. Đầu năm 2019, Ban Liên lạc CCB Tiểu đoàn 579 đã vận động, đóng góp giúp đồng đội xây dựng nhà ở. Đến nay, Ban Liên lạc đã vận động được 3 căn nhà cho các CCB Thạch Văn Đực (ở xã Tài Văn, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng), Nguyễn Tiền Phương (xã Nhơn Nghĩa A, huyện Châu Thành A, tỉnh Hậu Giang); Lâm Hoàng Dậu (ở phường Long Tuyền, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ) với tổng số tiền 140 triệu đồng. Ông Lê Kiến Thiết, Trưởng Ban Liên lạc, cho biết: “Ban Liên lạc có 160 thành viên, trong đó còn khoảng 20% anh em có đời sống khó khăn. Vì vậy, sắp tới, chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ xây dựng nhà cho các đồng đội có nhà ở xuống cấp. Ban Liên lạc còn nhiều khó khăn nhưng chúng tôi quyết tâm sẽ vượt qua, để giúp đỡ được đồng đội nhiều hơn trong thời gian tới”.

Theo Đại tá Nguyễn Thanh Đức, Chính ủy Bộ CHQS thành phố, công tác đối ngoại quốc phòng với Vương quốc Campuchia là bộ phận quan trọng của công tác đối ngoại quốc phòng và công tác đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Đây là vấn đề chiến lược có vai trò ngày càng quan trọng cùng với sự phát triển của xu hướng đẩy mạnh quan hệ hữu nghị, hợp tác và hội nhập quốc tế với các quốc gia, dân tộc trong khu vực và trên thế giới. Thời gian qua, Đảng ủy - Bộ CHQS thành phố tham mưu cho Thành ủy, UBND thành phố tổ chức đón tiếp các đoàn Quân đội Hoàng gia Campuchia đến thăm chúc Tết, các sự kiện diễn ra trên địa bàn thành phố. Đồng thời, thực hiện công tác đối ngoại với Quân đội Hoàng gia Campuchia về các hoạt động giao lưu, trao đổi, học tập kinh nghiệm nhằm tăng cường mối quan hệ hợp tác, hữu nghị, đoàn kết giữa quân đội và nhân dân hai nước.

Thời gian tới, Đảng ủy - Bộ CHQS thành phố tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc quan điểm, đường lối, phương hướng, nhiệm vụ công tác đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Công tác đối ngoại quốc phòng với Vương quốc Campuchia luôn đồng bộ, chặt chẽ, có chiều sâu, thực chất và hiệu quả, trở thành điểm sáng trong quan hệ đối ngoại quốc phòng, góp phần quan trọng xây dựng hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển. Đảng ủy - Bộ CHQS thành phố tham mưu cho Bộ Tư lệnh Quân khu 9, Thành ủy, HĐND, UBND thành phố mở rộng, tăng cường công tác đối ngoại quốc phòng với Vương quốc Campuchia và Quân đội Hoàng gia Campuchia thông qua các chuyến thăm giữa lãnh đạo thành phố với các sở, ban, ngành và quận, huyện của TP Cần Thơ với các địa phương của Vương quốc Campuchia; tổ chức các đợt giao lưu văn hóa, khám bệnh và cấp phát thuốc miễn phí, tặng quà cho nhân dân các tỉnh bạn… Bên cạnh đó là các chuyến công tác để thắt chặt hơn tình hữu nghị, đoàn kết, tăng cường giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, trao đổi thông tin, hợp tác trên nhiều lĩnh vực nhằm khai thác tốt tiềm năng, đẩy nhanh quá trình phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, góp phần tăng cường, giữ vững quốc phòng, an ninh của quân đội và nhân dân hai nước.

Phạm Trung