Có ít nhất 235 loài sinh vật chuộng môi trường lạnh đang sinh sôi nảy nở dưới đáy biển Bắc và Nam Cực. “Bằng cách nào chúng có thể đến và sống ở hai cực của Trái đất” đang là câu hỏi thách đố những người phát hiện ra chúng.

Một loài ốc biết bơi, không vỏ sống ở biển Bắc và Nam Cực.

Ốc limacina helicina biết bơi nhỏ cỡ hạt đậu, có nguồn gốc từ vùng biển nhiệt đới.

Bọ chét cát hyperoche capucinus – sinh vật ăn thịt phổ biến ở biển Bắc và Nam Cực.

Một loài giun dẹp có bao tử màu vàng có thể vươn ra để nuôi dưỡng tất cả bộ phận của cơ thể.

Cá băng Chionodraco hamatus ở Nam Cực chịu được ngưỡng nhiệt độ cực lạnh làm đông máu tất cả các loài cá khác. Ảnh: AP

Trước nay, khí hậu nhiệt đới ấm nóng được xem như rào cản ngăn cách gấu trắng ở Bắc Cực với chim cánh cụt ở Nam Cực. Cho đến giờ, chỉ có một vài sinh vật được biết có khả năng sinh tồn ở cả Bắc và Nam Cực như cá voi xám hoặc chim hải yến Bắc Cực.

Từ năm 2000 đến nay, khoảng 500 nhà khoa học thuộc 25 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia dự án “Điều tra sự sống dưới biển” nhằm đánh giá tác động của tình trạng ô nhiễm, đánh bắt quá mức và hiện tượng biến đổi khí hậu đối với các đại dương trên thế giới. Đến nay, dự án (sẽ kết thúc vào năm 2010) phát hiện có ít nhất 235 loài cư trú ở cả biển Bắc và Nam Cực bất chấp hai nơi cách xa nhau đến 11.000 km. Các loài đang sống ở cả hai cực của Trái đất bao gồm loài giun nước lạnh, loài giáp xác, hải sâm và ốc thân mềm. Chúng chiếm 2% trong số 7.500 loài ở Nam Cực, 5.500 loài ở Bắc Cực được biết cho đến nay, trong tổng số ước tính khoảng 250.000 loài trên Trái đất.

“Bắc Cực và Nam Cực tương đồng nhiều hơn những gì chúng tôi nghĩ”, Ron O’Dor – một thành viên của dự án – cho biết. Các nhà nghiên cứu cũng tiến hành xét nghiệm gien và khẳng định 235 loài kể trên đồng nhất với nhau. Những phát hiện trên, cùng với khám phá các vùng biển giá lạnh đồng hành cùng sự sống, khiến giới chuyên gia đặt câu hỏi: “Các loài sống ở Bắc và Nam Cực có nguồn gốc từ đâu? Làm thế nào chúng lạc đến hai cực của Trái đất?”.

Theo giả thuyết, ấu trùng của một số loài ở Nam Cực có lẽ đã bị dòng nước lạnh cuốn về phương Bắc dọc dưới đáy Đại Tây Dương nhằm tránh bề mặt biển ấm áp ở vùng nhiệt đới có thể triệt tiêu chúng. “Động vật có thể phân tán trên phạm vi dài như thế dưới đáy biển sâu”, chuyên gia Julian Gutt của Viện Alfred Wegener ở Đức nhận xét. Và hướng đi có nhiều khả năng nhất là từ Nam Cực. Tuy nhiên, ông và các đồng nghiệp tham gia dự án vẫn chưa khám phá được những loài khoái lạnh gần đường xích đạo để chứng minh giả thuyết trên.

Kỷ Băng hà (thời kỳ các dải băng xuất hiện khắp Trái đất cách đây 10.000 -1,8 triệu năm) được cho đã góp phần giúp các loài sinh vật phân tán. Trong suốt Kỷ Băng hà, băng bao trùm các vùng biển quanh Nam Cực và làm phát sinh các dòng chảy mới xuôi về hướng bắc – hiện tượng này có lẽ đã mang theo các loài như nhện biển hoặc giáp xác. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiều loài bạch tuộc có cùng một tổ tiên ở Nam Cực.

Dự án “Điều tra sự sống dưới biển” còn phát hiện nhiều loài copepod (một dạng giáp xác) nhỏ đang thay thế các loài lớn (vốn là thức ăn chủ yếu của cá voi và hải âu) ở một số vùng biển Bắc Cực – sự thay đổi này được cho có liên quan đến hiện tượng ấm nóng toàn cầu.

THÁI AN (Theo Daily Mail)