Những năm gần đây, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ ghi nhận tình trạng nhiễm HIV trong nhóm MSM (nam quan hệ tình dục đồng giới) có xu hướng gia tăng nhanh. Trước tình hình này, Trung tâm đã triển khai nhiều hoạt động can thiệp.

Những con số báo động

Vở kịch nói lên tâm sự thầm kín của người MSM tại sự kiện truyền thông.

Mới đây, sự kiện truyền thông phòng, chống HIV/AIDS tại TP Cần Thơ thu hút gần 200 MSM tham gia. Đa phần MSM đều có hiểu biết về phòng, chống HIV/AIDS.

Một cán bộ làm công tác phòng, chống HIV/AIDS cho biết: “Phần lớn các MSM có trình độ học vấn THPT, cao đẳng và đại học. Nhiều người có công việc ổn định với các ngành nghề như giáo viên, cán bộ y tế, hướng dẫn viên du lịch, chuyên viên trang điểm, MC… So với nhóm ma túy và mại dâm thì họ có trình độ cao hơn. Nhưng, mấy năm gần đây tình hình nhiễm HIV ở nhóm này rất cần báo động, có xu hướng tăng lên hằng năm”.

Qua điều tra giám sát trọng điểm năm 2016, tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm MSM 17,1%, trong khi năm 2014 là 11% và năm 2009 chỉ có 1,6%. Năm 2016, trong số người nhiễm HIV phát hiện qua xét nghiệm, MSM chiếm 20%-22%, chủ yếu thuộc nhóm 8X, 9X.

Lý giải về tình hình gia tăng nhiễm HIV trong nhóm MSM, N., một nhân viên tiếp cận cộng đồng nhóm MSM ở quận Ninh Kiều cho biết: “Qua tiếp cận với nhiều khách hàng là các MSM cho thấy, một bộ phận ít khi chung thủy với một bạn tình mà có nhiều bạn tình". 

"Một số MSM thích quan hệ tình dục “tập thể” với nhiều người cùng lúc nên nguy cơ lây nhiễm HIV cao. Ngoài ra, một số MSM có quan niệm khi đã “yêu”, đã ‘thích”, thì tin tưởng nhau, ít khi dùng biện pháp bảo vệ nên nguy cơ lây nhiễm HIV rất cao". 

"Thậm chí có những MSM giấu thân phận, vừa có quan hệ với một MSM, vừa có vợ nên cũng dễ “đem” HIV về cho vợ mình. Còn người vợ không biết chồng là MSM, có quan hệ “ngoài luồng” nên không sử dụng biện pháp an toàn tình dục”.

Bác sĩ Nguyễn Danh Lam, Phó Giám đốc Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ cho biết: “Ở TP Cần Thơ có khá nhiều học sinh, sinh viên là MSM ở các tỉnh về học tập. Tại TP Cần Thơ, có nhiều hội, nhóm MSM đang sinh hoạt. Khi còn ở quê, các bạn giấu giới tính thật, khi về Cần Thơ, “như cá gặp nước”, các bạn này tập trung lại và sinh hoạt với các hội, nhóm MSM".

"Từ đó, nảy sinh các mối quan hệ tình cảm, quan hệ tình dục. Chưa kể qua ghi nhận của cán bộ giám sát, một số MSM hiện nay có xu hướng rủ nhau cùng sử dụng ma túy đá rồi quan hệ tình dục tập thể (không sử dụng biện pháp bảo vệ). Từ đó, tình hình nhiễm HIV trong nhóm này gia tăng. Vừa qua, chúng tôi có mời Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh tham gia đánh giá tình hình nhiễm HIV trong nhóm MSM tại Cần Thơ, kết quả cũng có những nhận định tương tự”.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Lam, đây chỉ là những nhận định bước đầu, cần có những nghiên cứu sâu và tìm ra nguyên nhân cụ thể. Từ đó, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ đã đề xuất với Sở Khoa học và Công nghệ thực hiện đề tài nghiên cứu cấp thành phố “Nghiên cứu kiến thức, thái độ và hành vi trong nhóm MSM”. Nếu được phê duyệt, Trung tâm sẽ mời Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh, Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương cùng tham gia.

Tăng cường can thiệp

Trước xu hướng gia tăng nhiễm HIV trong nhóm MSM, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ đã triển khai nhiều hoạt động can thiệp trong nhóm này.

Hiện nay, toàn thành phố có 36 cộng tác viên (trong đó có 12 là sinh viên) hoạt động chương trình phòng, chống HIV trong nhóm MSM. Nhóm này triển khai các hoạt động truyền thông, tư vấn trực tiếp, phát bao cao su, vận động đi xét nghiệm và điều trị ARV…

Ngoài ra, với sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế thế giới, Quỹ Toàn cầu, Cục Phòng, chống HIV/AIDS – Bộ Y tế, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ cũng triển khai mô hình “Tự xét nghiệm và xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng” trên nhóm phụ nữ mại dâm và MSM.

Trung tâm tập huấn cho MSM về tư vấn khách hàng, thu thập thông tin, kỹ thuật lấy máu đầu ngón tay, đọc kết quả… Khi phát hiện tình trạng nhiễm HIV, các MSM được đưa ngay vào điểu trị ARV.

Qua thực hiện từ tháng 2-2017 đến tháng 6-2017, trong 120 người MSM tham gia tự xét nghiệm thì phát hiện 17 người nhiễm HIV, chiếm tỷ lệ 14,2%. Phần lớn các bạn MSM đi xét nghiệm HIV với lý do: nhiều bạn tình, tình dục không an toàn, bạn tình nhiễm HIV…

Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS TP Cần Thơ cũng phối hợp với các nhóm MSM tổ chức các sự kiện truyền thông quảng bá về các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, mô hình “Tự xét nghiệm và xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng”…

Trong các buổi truyền thông, Trung tâm cũng tổ chức tư vấn cá nhân, lấy máu đầu ngón tay để xét nghệm HIV. Các buổi truyền thông thu hút rất đông MSM tham gia bởi nội dung hấp dẫn và gần gũi với cộng đồng MSM.

Theo bác sĩ Nguyễn Danh Lam, trong các nhóm nguy cơ cao thì nhóm MSM có nhiều nhân viên tiếp cận cộng đồng nhất.

Trong 2 năm gần đây, Trung tâm chú trọng đào tạo nhóm nhân viên tiếp cận cộng đồng MSM nòng cốt ở các trường đại học, cao đẳng để đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS trong nhà trường.

Trung tâm mở rộng địa bàn triển khai các hoạt động can thiệp trên nhóm MSM đến những quận, huyện xa như: Thốt Nốt, Thới Lai…

Tuy nguồn lực quốc tế cắt giảm mạnh nhưng Trung tâm vẫn tranh thủ nhiều nguồn để mua bao cao su, chất bôi trơn cấp miễn phí cho đối tượng này nhằm hạn chế tối đa tình trạng lây nhiễm.

Bài, ảnh: H.HOA